Jedną z centralnych postaci w historii Bożego Narodzenia jest Herod Wielki, który był królem żydowskim, gdy urodził się Jezus. Herod i jego synowie rządzili Judeą w czasie życia i posługi Jezusa.

Ale kim był ten człowiek? I dlaczego był tak wrogo nastawiony do wiadomości o narodzinach Jezusa?

Jak Herod zdobył władzę

Herod „Wielki” rządził jako król żydowski pod władzą rzymską przez trzydzieści trzy lata, od 37 do 4 r. p.n.e.. To właśnie ten Herod pojawia się w opisie narodzin Jezusa (Mat. 2:1-19; Łk. 1:5).

Od samego początku Herod okazał się niezwykłym politycznym rozbitkiem. Gdy w Rzymie wybuchła wojna domowa między Markiem Antoniuszem a Oktawianem, Herod najpierw stanął po stronie Antoniusza i jego sojuszniczki Kleopatry VII, królowej Egiptu.

Potem, gdy Oktawian pokonał Antoniusza i Kleopatrę pod Actium w 31 r. p.n.e., Herod natychmiast zmienił strony, przekonując Oktawiana o swojej lojalności.

Po zwycięstwie Oktawian wrócił do Rzymu, gdzie rzymski senat mianował go imperatorem, czyli najwyższym przywódcą wojskowym, i nadał mu honorowy tytuł „Augustus” („wywyższony”).

Jaki był Herod

Herod był dziwną mieszanką sprytnego i skutecznego władcy i okrutnego tyrana.

Z jednej strony był nieufny, zazdrosny i brutalny, bezlitośnie miażdżąc każdą potencjalną opozycję. Żydzi nigdy nie zaakceptowali go jako prawowitego króla, a to go rozwścieczyło.

Nieustannie obawiał się spisku. Wykonał egzekucję swojej żony, gdy podejrzewał, że spiskuje przeciwko niemu. Trzech jego synów, kolejną żonę i teściową spotkał ten sam los, gdy i oni byli podejrzani o spisek.

Herod, starając się być prawowitym Żydem, nie jadł wieprzowiny, ale swobodnie mordował swoich synów! Relacja Mateusza o rzezi niemowląt w Betlejem dobrze pasuje do tego, co wiemy o ambicji, paranoi i okrucieństwie króla (Mat. 2:1-18).

Czy była jakaś dobra strona Heroda?

Herod nie był cały zły. Przedstawiał się jako obrońca judaizmu i starał się zyskać przychylność Żydów.

Sprzyjał rozwojowi wspólnot synagogalnych, a w czasie klęski umarzał podatki i dostarczał ludziom darmowe zboże.

Był także wielkim budowniczym, co przyniosło mu tytuł „Wielkiego”. Jego największym projektem była odbudowa i upiększenie świątyni jerozolimskiej, przywracając jej jeszcze większą świetność niż za czasów Salomona.

Judea rozwijała się ekonomicznie za panowania Heroda. Rozszerzył terytorium Izraela przez podbój i zbudował fortyfikacje do obrony rzymskich granic.

Herod był oddanym hellenistą i wielbicielem kultury rzymskiej. Budował w greckim stylu teatry, amfiteatry i hipodromy (odkryte stadiony do wyścigów konnych i rydwanów) w całym kraju. Podczas gdy to przyniosło mu przychylność wielu Żydów z wyższej klasy, przyniosło pogardę ze strony bardziej konserwatywnych faryzeuszy i zwykłych ludzi.

Herodianie wspomniani w Ewangeliach (Mk 3:6; 12:13) byli hellenistycznymi żydowskimi zwolennikami dynastii Herodian, którzy preferowali stabilność i status quo przyniesione przez rzymską władzę.

Śmierć Heroda

Herod zmarł w 4 r. p.n.e. (por. Mat. 2:19), prawdopodobnie na raka jelita.

Jako ostatni akt zemsty na swych pogardzanych poddanych, zebrał czołowych Żydów i rozkazał, by w chwili jego śmierci zostali straceni. Jego rozumowanie było takie, że jeśli nie będzie żałoby po jego śmierci, to przynajmniej będzie żałoba po jego śmierci! (Po śmierci Heroda, rozkaz został unieważniony i więźniowie zostali uwolnieni.)

Synowie Heroda

Ale zaraz – jeśli Herod zmarł w 4 r. p.n.e., kim był Herod, który pojawia się później w Ewangeliach – Herod, z którym współdziałał Jezus?

Właściwie było ich więcej niż jeden.

Herod zmieniał swój testament kilka razy za życia, a po jego śmierci został on zakwestionowany przez trzech jego synów. Odwołali się oni do Cezara Augusta, który podzielił królestwo między nich.

Archelaus

Archelaus (4 p.n.e.-AD 6) został etnarchą Judei, Samarii i Idumei, z obietnicą, że jeśli będzie dobrze rządził, zostanie królem.

Następnie okazał się uciążliwy i niekonsekwentny, a August usunął go z urzędu w AD 6. Mateusz zauważa, że Józef i Maria przenieśli się do Galilei, aby uniknąć rządów Archelaosa (Mat. 2:21-23).

Po usunięciu Archelaosa z urzędu, Judea i Samaria zostały przekazane pod kontrolę rzymskich gubernatorów, zwanych prefektami, a później prokuratorami.

Najważniejszym z nich dla badań nad Nowym Testamentem jest Poncjusz Piłat (AD 26-36), pod którego zarządem Jezus został ukrzyżowany. Inni namiestnicy, którzy pojawiają się w Nowym Testamencie, to Feliks (AD 52-59) i Festus (AD 59-62), przed którym Paweł stanął na procesie (Dz 23-26).

Herod Antypas

Herod Antypas został tetrarchą Galilei i Perei od śmierci ojca w 4 r. p.n.e. aż do obalenia go przez cesarza Kaligulę w AD 39.

Tytuł tetrarcha pierwotnie oznaczał władcę czwartej części regionu, ale został użyty w odniesieniu do każdego mniejszego władcy.

To jest Herod z publicznej posługi Jezusa. Uwięził i ostatecznie stracił Jana Chrzciciela, gdy Jan wypowiedział się przeciwko jego małżeństwu z Herodiadą, byłą żoną jego brata Filipa (Łk 3,19-20; Mk 6,17-29).

Zastanawiał się również nad tożsamością Jezusa, gdy ludzie spekulowali, że Jan powstał z martwych (Mk 6,14-16, par.).
Gdy niektórzy faryzeusze ostrzegali go, że Herod szuka jego życia, Jezus nazwał go szyderczo „tym lisem”, prawdopodobnie w odniesieniu do jego przebiegłości i podstępu (Łk 13:31-32).

W końcu Antypas spełnił swoje życzenie zobaczenia Jezusa, gdy Piłat wysłał Jezusa, aby stanął przed nim na jego procesie (Łk 23:7-12; por. Dz 4,27).

Herod Filip

Herod Filip został tetrarchą Iturei, Trachonitis, Gaulanitis, Auranitis i Batanei, regionów na północ i wschód od Galilei.
Zmarł bezpotomnie, a jego terytorium stało się częścią rzymskiej prowincji Syrii.

Wnukowie Heroda Wielkiego

Tylko dwóch innych członków dynastii Herodian pojawia się w Nowym Testamencie, obaj w Dziejach Apostolskich. Herod Agryppa I był synem Arystobulusa i wnukiem Heroda Wielkiego.

Wykonał egzekucję Jakuba, brata Jana, i aresztował Piotra (Dzieje Apostolskie 12). Jego śmierć w Cezarei jako wyrok Boży jest odnotowana zarówno przez Łukasza, jak i przez żydowskiego historyka Józefusa (Dz 12,19-23; Józefus, Ant. 19.8.2 §§343-52).

Herod Agryppa II był synem Agryppy. To właśnie ten Herod, wraz ze swoją siostrą Bernice, został zaproszony przez rzymskiego namiestnika Festusa do wysłuchania obrony Pawła w Cezarei (Dz 25-26). Inna siostra, Drusilla, była żoną rzymskiego namiestnika Feliksa (Dzieje 24:24).

Dowiedz się więcej o Herodzie, zapisując się na kurs online Cultural Context of Jesus’s Life and Ministry.

Ten post jest zaadaptowany z kursu online Four Portraits, One Jesus, prowadzonego przez Marka Straussa. Zapoznaj się z BEZPŁATNYM filmem wprowadzającym od dr Straussa:

Zagłęb się w Biblię dzięki kursom internetowym Bible Gateway prowadzonym przez czołowych badaczy Biblii

.