Wczesne życie i wojskowe linie krwi

Franco urodził się 4 grudnia 1892 roku w Ferrol, Hiszpanii, północno-zachodnim mieście portowym z długą historią przemysłu stoczniowego. Mężczyźni z jego rodziny od pokoleń służyli w marynarce wojennej, a młody Franco spodziewał się pójść w ich ślady. Jednak gospodarcze i terytorialne następstwa wojny hiszpańsko-amerykańskiej doprowadziły do redukcji marynarki wojennej i po ukończeniu szkoły podstawowej w szkole katolickiej Franco został zmuszony do zaciągnięcia się do Akademii Piechoty w Toledo. Ukończył ją trzy lata później z ocenami poniżej średniej.

Bezwzględny wzrost

Po początkowym oddelegowaniu do El Ferrol, Franco zgłosił się na ochotnika do służby w niedawno nabytym protektoracie Hiszpanii – Maroku, gdzie rdzenna ludność kraju stawiała opór przeciwko okupacji. Stacjonując tam od 1912 do 1926 roku, Franco wyróżniał się nieustraszonością, profesjonalizmem i bezwzględnością, często awansując. W 1920 roku został mianowany drugim dowódcą Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej, a trzy lata później objął pełne dowództwo. W tym okresie poślubił również Carmen Polo y Martínez Valdéz. Para miała jedną córkę.

W 1926 roku, rola Franco w tłumieniu marokańskiej rebelii przyniosła mu nominację na generała, co w wieku 33 lat uczyniło go najmłodszym człowiekiem w Europie na tym stanowisku. Dwa lata później został również mianowany dyrektorem Generalnej Akademii Wojskowej w Saragossie, stanowisko to piastował do trzech lat później, kiedy to zmiany polityczne w Hiszpanii tymczasowo zatrzymały stały wzrost Franco.

Większe niepokoje i zmiany władzy

W kwietniu 1931 roku wybory powszechne doprowadziły do obalenia króla Alfonsa XIII, którego dyktatura wojskowa trwała od początku lat dwudziestych. Umiarkowany rząd II Republiki, który go zastąpił, doprowadził do ograniczenia władzy wojskowej, co zaowocowało zamknięciem akademii wojskowej Franco. Jednak krajem targały również pogłębiające się, często gwałtowne, niepokoje społeczne i polityczne, a kiedy w 1933 r. odbyły się nowe wybory, II Republika została zastąpiona przez rząd o bardziej prawicowych poglądach. W rezultacie Franco powrócił do władzy, którą sprawował w następnym roku, bezwzględnie tłumiąc lewicową rewoltę w północno-zachodniej Hiszpanii.

Ale podobnie jak w przypadku II Republiki, nowy rząd nie mógł zrobić wiele, by zniwelować rosnący podział między frakcjami lewicowymi i prawicowymi. Kiedy wybory, które odbyły się w lutym 1936 roku, doprowadziły do zmiany władzy na lewą stronę, Hiszpania pogrążyła się jeszcze bardziej w chaosie. Ze swojej strony Franco został ponownie odsunięty na margines, z nowym stanowiskiem na Wyspach Kanaryjskich. Choć Franco przyjął to, co równało się banicji, z profesjonalizmem, z którego był znany, inni wysocy rangą członkowie armii zaczęli dyskutować o zamachu stanu.

Hiszpańska wojna domowa

Chociaż początkowo trzymał się z dala od spisku, 18 lipca 1936 roku Franco ogłosił manifest nacjonalistów w audycji z Wysp Kanaryjskich, gdy w północno-zachodniej Hiszpanii rozpoczęło się powstanie. Następnego dnia poleciał do Maroka, by przejąć kontrolę nad oddziałami, a wkrótce potem zyskał poparcie zarówno nazistowskich Niemiec, jak i faszystowskich Włoch, których samoloty zostały wykorzystane do przerzucenia Franco i jego sił do Hiszpanii. Założywszy w następnym miesiącu bazę operacyjną w Sewilli, Franco rozpoczął kampanię wojskową, posuwając się na północ, w kierunku siedziby rządu republikańskiego w Madrycie. Przewidując szybkie zwycięstwo, 1 października 1936 r. siły nacjonalistyczne ogłosiły Franco szefem rządu i naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Jednakże, gdy ich początkowy szturm na Madryt został odparty, przewrót wojskowy przekształcił się w długotrwały konflikt znany jako hiszpańska wojna domowa.

W ciągu następnych trzech lat siły nacjonalistyczne – kierowane przez Franco i wspierane przez prawicowe bojówki, Kościół katolicki. Niemcy i Włochy – walczyły z lewicowymi republikanami, którzy otrzymali pomoc ze Związku Radzieckiego oraz brygady zagranicznych ochotników. Chociaż republikanie byli w stanie oprzeć się nacjonalistom przez pewien czas, mając znacznie większe siły militarne, Franco i jego siły były w stanie systematycznie ich pokonać, eliminując ich opozycję region po regionie.

Do końca 1937 roku Franco podbił ziemie Basków i Asturii, a także połączył faszystowskie i monarchistyczne partie polityczne, tworząc Falange Española Tradicionalista, rozwiązując wszystkie inne. W styczniu 1939 r. republikańska twierdza Barcelona padła łupem nacjonalistów, a dwa miesiące później Madryt. 1 kwietnia 1939 r., po otrzymaniu bezwarunkowej kapitulacji, Franco ogłosił koniec hiszpańskiej wojny domowej. Źródła różnią się między sobą, ale wiele z nich szacuje liczbę ofiar wojny na 500 000, z czego być może nawet 200 000 było wynikiem egzekucji dokonanych przez Franco i jego siły.

El Caudillo

Przez prawie cztery dekady po zakończeniu konfliktu, Franco – który stał się znany jako „El Caudillo” (Przywódca) – rządził Hiszpanią poprzez represyjną dyktaturę. Natychmiast po wojnie odbyły się trybunały wojskowe, które doprowadziły do egzekucji lub uwięzienia dziesiątek tysięcy osób. Franco zdelegalizował również związki zawodowe i wszystkie religie z wyjątkiem katolicyzmu, a także zakazał używania języków katalońskiego i baskijskiego. Aby wyegzekwować swoją władzę nad Hiszpanią, stworzył rozległą sieć tajnej policji.

Jednakże pięć miesięcy po przejęciu kontroli nad krajem, rządy Franco i pozycja Hiszpanii w społeczności międzynarodowej zostały dodatkowo skomplikowane przez wybuch II wojny światowej. Początkowo deklarujący neutralność Hiszpanii, Franco był ideologicznie przychylny mocarstwom Osi i spotkał się z Adolfem Hitlerem, aby przedyskutować możliwość przyłączenia się Hiszpanii do nich. Choć Hitler ostatecznie odrzucił warunki Franco, które uznał za zbyt wygórowane, Franco wysłał później około 50 000 ochotników do walki u boku Niemców przeciwko Sowietom na froncie wschodnim, a także otworzył hiszpańskie porty dla niemieckich statków i łodzi podwodnych.

Gdy fala wojny zaczęła się odwracać przeciwko mocarstwom Osi w 1943 roku, Franco ponownie ogłosił neutralność Hiszpanii, ale w następstwie konfliktu, jego dawne lojalności nie zostały zapomniane. W rezultacie Hiszpania została wykluczona przez Organizację Narodów Zjednoczonych, co znacznie obciążyło gospodarkę kraju. Jednak okoliczności zmieniły się wraz z nadejściem zimnej wojny; status Franco jako zagorzałego antykomunisty doprowadził do pomocy gospodarczej i wojskowej ze strony Stanów Zjednoczonych w zamian za utworzenie baz wojskowych w Hiszpanii.

Późniejsze lata i śmierć

Z czasem Franco zaczął rozluźniać swoją kontrolę nad Hiszpanią, usuwając niektóre z ograniczeń cenzury, wprowadzając reformy gospodarcze i promując turystykę międzynarodową przy jednoczesnym utrzymaniu pozycji głowy państwa. W 1969 roku, w okresie pogarszającego się zdrowia, wyznaczył swojego następcę, księcia Juana Carlosa, który, jak wierzył, utrzyma strukturę polityczną ustanowioną przez Franco i będzie rządził jak król. Jednak dwa dni po śmierci Franco, 20 listopada 1975 r., Juan Carlos I przystąpił do demontażu autorytarnego aparatu władzy w Hiszpanii i przywrócił partie polityczne. W czerwcu 1977 roku odbyły się pierwsze od 1936 roku wybory. Od tego czasu Hiszpania pozostaje krajem demokratycznym.

Dolina Poległych

Franco został pochowany w masywnym mauzoleum w Dolinie Poległych, zbudowanym przez dyktatora – z wykorzystaniem pracy przymusowej – jako pomnik ku czci poległych w hiszpańskiej wojnie domowej. W ciągu ostatnich dziesięcioleci, które upłynęły od czasów rządów Franco, miejsce to było przedmiotem częstych kontrowersji, a wielu opowiadało się za usunięciem jego szczątków. Jednak pośród często rozbitego środowiska politycznego w Hiszpanii po Franco, miejsce to pozostaje mniej więcej niezmienione.

Choć niektórzy postanowili nie przyglądać się bliżej latom wstąpienia i rządów Franco, wielu Hiszpanów nadal naciska na ekshumację masowych grobów, z ONZ wzywającą do zbadania miejsca pobytu tych, którzy zaginęli w latach konfliktu, jak również. Archeolodzy od pewnego czasu próbowali zlokalizować szczątki poety / dramatopisarza Federico Garcíi Lorki, który został stracony przez prawicowe siły z Granady w 1936 r.

We wrześniu 2019 r. jego ciało zostało przeniesione na cmentarz państwowy Mingorrubio w El Pardo.

.