14 maja 1865 roku posąg Dantego stworzony przez rzeźbiarza Enrico Pazziego został umieszczony na środku piazza Santa Croce. Król niedawno zjednoczonych Włoch, Vittorio Emanuele II, odsłonił rzeźbę w obecności najwyższych dostojników i władz miejskich Florencji.

Podczas mojej ostatniej podróży do Włoch, najpierw podziwiałem posąg Dantego autorstwa Pazziego, który został przeniesiony na swoje obecne miejsce na schodach Santa Croce w 1968 roku. Ale potem, gdy wszedłem do kościoła, mój zachwyt zmienił się w ciekawość. Kiedy odwiedziłem groby Niccolò Machiavellego, Galileo Galilei, Gioachino Rossiniego i „mistrza” Michała Anioła Buonarrotiego, zastanawiałem się: jak to się stało, że ktoś, kto miał być pochowany w Santa Croce, nie jest tu w rzeczywistości?! Gdzie jest Dante Alighieri?

Odwiedzający Santa Croce mogą dziś podziwiać ogromny i piękny cenotaf dla Dantego, wykonany przez Stefano Ricci w latach 1819-1830. Neoklasycystyczny rzeźbiarz Stefano Ricci był uczniem Francesco Carradorisa w Accademia we Florencji. Pozostając pod silnym wpływem Canovy, Ricci objął w 1802 r. stanowisko instruktora rzeźby w Accademii. Większość ludzi uważa pomnik Dantego w Santa Croce za arcydzieło Ricciego.

Zawiera on napis „Onorate L’Altissimo Poeta” – czyli „Czcij Poetę Najwyższego Szacunku”. Po prawej stronie widzimy alegoryczną rzeźbę przedstawiającą Poezję opłakującą stratę Najwyższego Poety Włoch. Po lewej stronie, alegoryczna rzeźba Włoch, wskazuje na siedzącą postać Dantego.

Mimo pięknego cenotafu, który zbudował Ricci, miejscem ostatecznego spoczynku Dantego nie jest Florencja, lecz Rawenna. Dla mnie cenotaf wyraża pragnienie Florencji, by odzyskać syna, po tym jak miasto wysłało go na wygnanie. Dante zmarł w Rawennie w nocy z 13 na 14 września 1321 roku, prawdopodobnie na malarię po podróży do Wenecji. Nigdy nie powrócił, by zobaczyć swoją ukochaną Florencję. I kiedy znalazłam się przed grobem Dantego w Santa Croce, postanowiłam pojechać do Rawenny, aby dowiedzieć się więcej na ten ciekawy temat. Dlaczego Dante nie był we Florencji?

W Rawennie, w Museo Dantesco, udało mi się znaleźć kilka odpowiedzi. Ziemskie szczątki Dantego znajdowały się w marmurowym sarkofagu w małej kaplicy Madonny w Bazylice Świętego Franciszka, gdzie w 1321 roku odbył się uroczysty pogrzeb poety (szczątki Dantego znajdują się dziś w kaplicy obok Bazyliki).

Ale już na początku XVI wieku Florencja i Rawenna rozpoczęły bardzo osobliwy spór o doczesne szczątki Dantego. W 1519 r. papież Leon X otrzymał petycję od Accademia Medicea, popartą również przez samego Michała Anioła, który chciał wystawić Poecie pomnik. W petycji Accademia prosiła papieża o przeniesienie kości Dantego do Florencji, a papież natychmiast się na to zgodził.

Bracia z Werony, aby zablokować florenckie próby odebrania Dantego, umieścili kości w urnie, którą ukryli w otworze w ścianie klasztoru. Tak więc, kiedy otworzono marmurowy sarkofag, nic tam nie było dla florentczyków.

Szczątki Dantego pozostawały w krużgankach do 1677 roku, kiedy brat Antonio Santi zidentyfikował kości i umieścił je w drewnianej skrzyni, z napisem: „Kości Dantego, złożone tu przeze mnie, brata Antonia Santi, 18 października 1677 roku”. W 1810 roku rewolucja francuska zlikwidowała zakony i franciszkanie musieli opuścić kościół.

Kości zostały odkryte dopiero w 1865 roku, przypadkowo. Rawenna postanowiła uczcić szóstą setną rocznicę urodzin poety. Wykonano więc pewne prace mające na celu upiększenie małej świątyni, w której powinny znajdować się szczątki Dantego oraz kilku przyległych terenów. 27 maja rano jeden z robotników naprawiał ściany kaplicy. Znalazł drewnianą skrzynię ze szczątkami ludzkimi i napisami, które napisał brat Antonio Santi.

Miasto usłyszało o tej wiadomości i wszyscy byli podekscytowani, aby je zobaczyć. Policja musiała zapanować nad ludźmi. Umieszczono kości Dantego w szklanej i aksamitnej trumnie i przez wiele dni ludzie oddawali hołd boskiemu poecie.

Po tym wydarzeniu szczątki Dantego znalazły wreszcie swój ostateczny spoczynek, w świątyni, w której znajdują się dzisiaj, zbudowanej w 1780 roku przez Camillo Morigię. W świątyni w Rawennie, w suficie znajduje się lampa, w której pali się oliwa z oliwek z toskańskich wzgórz, ofiarowywana co roku we wrześniu przez gminę Florencja. Stojąc przed jego pomnikiem, przypomniał mi się wers z Inferno Canto IV „l’ombra sua torna, ch’era dipartita” („jego duch, który nas opuścił, powraca”).

Gościnna blogerka Janaína Simões jest brazylijską dziennikarką z São Paulo, która w swoim wirtualnym życiu mieszka we Florencji…