Nowy film „Wonder Woman” dostarcza kopalni złota okazji do dyskusji na temat wpływu mitologii klasycznej na współczesne media. Diana z Themysciry jest Amazonką, częścią tajemniczego plemienia kobiet wojowniczek opisanych w mitologii greckiej, a tłem historii pochodzenia Amazonki w filmie jest starcie o boskich proporcjach pomiędzy greckimi bogami.

To właśnie tę bitwę pomiędzy boskimi siłami chciałabym zbadać, szczególnie portret Zeusa, króla bogów, i jego syna Aresa, boga wojny. Chociaż film opiera się w dużej mierze na wielu elementach starożytnej mitologii greckiej, nie jest on bardzo dobrze dostosowany do tematów tych mitów, a zamiast tego opiera się na bardziej chrześcijańskiej perspektywie, aby poinformować o swojej narracji.

Następujące elementy zawierają spoilery z „Wonder Woman.”

W filmie, głównymi greckimi bóstwami o znaczeniu są Zeus i Ares. Jak wyjaśnia jej matka Diany, Zeus tworzy rasę człowieka i rządzi wszechświatem sprawiedliwie, dopóki Ares, zdecydowany skorumpować serca ludzi, zwraca się przeciwko swojemu ojcu i zabija go w bitwie. Inni bogowie są wspomniane krótko, gdy jest zauważyć, że Ares niszczy wszystkie z nich, jak również. Ich brak identyfikacji pomija niektóre z zawiłości olimpijskiego dramatu rodzinnego znanego z greckiej mitologii, ale to jest zrobione po prostu, aby usprawnić historię dla publiczności filmowej (lub dla Diany, która jest młodym dzieckiem, kiedy słyszy tę historię).

Bitwa między Zeusem i Aresem, choć wymyślona opowieść stworzona dla tego filmu, wyrównuje się z pokoleniowymi starciami między bogami w greckiej mitologii. Jak opowiedziano w Teogonii Hezjoda, Uranos, Ojciec Nieba, nienawidzi dzieci, które produkuje z Gają, Ziemią, i ukrywa je w Ziemi tak szybko, jak się rodzą. Gaia prosi jej najmłodszego syna, Cronus, o pomoc, a Cronus odpowiada zasadzki ojca i kastrując go z sierpem, przed podjęciem kontroli wszechświata siebie (linie 154-82).

Przemoc i konflikt kontynuować w następnym pokoleniu, jak Cronus, po wysłuchaniu przepowiedni, że jego syn będzie go obalić, zużywa całe wszystkie jego dzieci, gdy są one urodzone. Jego żona Rhea, z pomocą swoich rodziców, Gaja i Uranos, ukrywa jej najmłodszego syna, Zeusa, i daje jej męża kamień do jedzenia zamiast. Gaja oszukuje Cronusa, by wyrzucił swoje pozostałe dzieci, a Zeus, ze swoim rodzeństwem u boku, ostatecznie prowadzi wojnę przeciwko ojcu i zapewnia sobie władzę nad wszechświatem (linie 453-91, 617-721, 881-5).

Symbolicznie, mity te wyjaśniają uniwersalne cykle przemocy, tworzenia i śmierci. Kulturowo, są one boskimi odbiciami ludzkiego społeczeństwa. Grecy nie postrzegali swoich bogów jako moralnie lepszych od ludzi. Zamiast tego, wzorowali swoje bóstwa na ludzkiej moralności i zachowaniu. Olimpijczycy są tym, czym byłaby ludzka rodzina, gdyby została wyniesiona na wyżyny boskiej mocy. Tak więc opowieści te odzwierciedlają ludzkie pragnienia i lęki: gotowość do rozlewu krwi w celu zabezpieczenia władzy i ustanowienia porządku, strach przed utratą znaczenia dla młodszego pokolenia i miłość matki do swoich dzieci.

Kiedy Ares zazdrośnie zwraca się przeciwko swojemu ojcu w walce o władzę, widzimy konflikt międzypokoleniowy i dramat rodzinny, który nie byłby nie na miejscu w greckim micie. Obserwujemy ludzką walkę o władzę rozgrywającą się na boskim poziomie, która wydaje się być przedłużeniem mitów opowiadanych przez starożytnych. Jednak poza tym, portret Zeusa i Aresa w „Wonder Woman” nie jest zgodny z grecką mitologią.

Zeus jest opisany w filmie jako dobrotliwy, sprawiedliwy bóg, który kocha swoje ludzkie stworzenia i próbuje bronić ich przed korupcją Aresa, tworząc rasę Amazonek. W klasycznej mitologii Zeus jest jednak kapryśnym bóstwem, które niewiele dba o ludzkość. Jak mówi Teogonia (wersy 506-616) i tragedia Ajschylosa Prometeusz związany (wersy 228-43, 447-506), utrzymuje on ludzkość w zapomnieniu i cierpieniu, pozbawiając ją ognia i cywilizacji, dopóki Prometeusz nie ukradnie dla niej ognia. Zeus karze Prometeusza, przykuwając go do skały, a jego regenerująca się wątroba jest codziennie zjadana przez orła. W sztuce Ajschylosa jest on przedstawiony jako bezwzględny tyran, który stosuje tortury, groźby i przemoc, aby utrzymać swoją władzę, a nie jako sprawiedliwy władca.

W dodatku Zeus z klasycznej mitologii ma straszną reputację seryjnego filantropa i seksualnego drapieżnika, ponieważ zdradza swoją żonę Herę przy każdej możliwej okazji i używa swojej boskiej mocy, aby ścigać nieświadome kobiety, takie jak Io, Europa i Kallisto. To prawda, że Grecy musieli radzić sobie z tą samą sprzecznością, ponieważ Zeus był, pomimo swojego złego zachowania, bogiem prawa i sprawiedliwości, który przewodniczył gościnności i chronił prawa gości, obcych i zwolenników.

Poza tym, jest on poniekąd oszustem również w „Wonder Woman”, okazuje się bowiem, że Diana jest córką samego Zeusa, zrodzoną z romansu króla bogów z jej matką. Dowiadujemy się, że to sama Wonder Woman, a nie miecz, jest wielkim Godkillerem, przeznaczonym do pokonania Aresa siłą miłości i sprawiedliwości. I tak, dwa aspekty Zeusa są faktycznie połączone w filmie, ale w przeważającej części, pozostaje życzliwym bóstwem; widzimy niewiele z Zeusa, który nie ma szacunku dla ludzi i nadużywa swojej władzy w „Wonder Woman.”

Ares, jak pojawia się w filmie, również nie przypomina jego mitologicznego przedstawienia. W mitologii greckiej, Ares jest bogiem wojny, żądzy krwi i rzezi. Reprezentuje on horror i zniszczenie związane z wojną, a jego synami są Strach (Phobos) i Terror (Deimos). Celem Aresa w filmie jest doprowadzenie do zniszczenia wojny, a śmiertelna wojna w okopach podczas I wojny światowej doskonale to reprezentuje, jednak robi to za pomocą subtelnych technik, takich jak przebranie się za polityka Sir Patricka Morgana oraz manipulowanie Dr. Poisonem i niemieckim oficerem Ludendorffem w celu stworzenia i użycia przerażającej broni. Te zakulisowe działania nie są zgodne z Aresem z greckiego mitu, który zazwyczaj jest ukazywany tylko jako krwiożerczy wojownik.

Walka pomiędzy Zeusem i Aresem w filmie sprowadza się do dobra i zła w sposób, w jaki nie było w greckich mitach. Oryginalne mity dotyczyły zdobywania władzy i autorytetu, które na boskim poziomie odzwierciedlały codzienne zmagania ludzkiego społeczeństwa. Tymczasem konflikt w „Wonder Woman” dotyczy określenia natury samego człowieczeństwa: czy ludzie są z natury dobrzy czy źli? Zeus tworzy ludzkość, by była dobra i sprawiedliwa, ale zostaje ona zdeprawowana przez Aresa i zwraca się ku złu. Walka pomiędzy ojcem i synem nabiera większego znaczenia niż tylko „kto tu rządzi” i staje się o ostatecznym losie ludzkości, w sposób, w jaki greckie mity nie były.

Ale chociaż „Wonder Woman” czerpie z podstawowych elementów mitologii greckiej, film wzoruje się na mitologicznej tradycji teologii chrześcijańskiej. Rozważmy następującą historię: dobrotliwy bóg-stwórca i ojciec, który rządzi sprawiedliwie niebiosami, tworzy rasę ludzi, aby była dobra i sprawiedliwa, ale jeden z jego głównych poruczników – nazwijmy go „upadłym aniołem” – zdradza boga-stwórcę i próbuje skorumpować ludzkość za pomocą manipulacji. Bóg stwórca wysyła swojego potomka, boską istotę, która jest również w dużym stopniu człowiekiem, aby pokonał tę złą istotę i odkupił ludzkość stając w obronie miłości i sprawiedliwości.

Mógłbym opisywać fabułę „Wonder Woman”, ale równie dobrze mógłbym mówić o historii opowiedzianej w chrześcijańskiej epopei Raj Utracony przez Miltona o buncie upadłego anioła Lucyfera przeciwko Bogu, jego manipulacji Adamem i Ewą do grzechu zjedzenia zakazanego owocu i ostatecznego odkupienia ludzkości poprzez ofiarę Jezusa Chrystusa – wierze, oczywiście, w centrum chrześcijaństwa.

Tematycznie, „Wonder Woman” nie dostosowuje się bardzo dobrze do swojego mitologicznego materiału źródłowego. Starożytny grecki pogląd na świat jest bardziej pesymistyczny, a może realistyczny, niż perspektywa oferowana przez film. Boskie siły nie angażują się w walkę o wielkie kwestie dobra i zła; zamiast tego nieśmiertelni zmagają się z tymi samymi problemami co śmiertelni ludzie i wydają się być motywowani ludzkimi troskami. Starożytny basen Morza Śródziemnego był niebezpiecznym światem, w którym przemoc i klęski żywiołowe mogły spowodować ogromne zniszczenia; było to reprezentowane w kapryśności bogów.

W związku z tym, „Wonder Woman” zwraca się ku innemu, chrześcijańskiemu modelowi narracji, który bardziej pasuje do jej ogólnego tematu i spojrzenia na świat, który jest taki, że z miłością, współczuciem i odwagą można wznieść się do prawdziwego bohaterstwa i pokonać siły nienawiści i zła.

The filmu link do chrześcijańskiego myślenia wychodzi szczególnie dobrze w kierunku jego punktu kulminacyjnego, kiedy Diana, w chwili rozczarowania, zaczyna wierzyć, że ludzkość nie jest godna jej ochrony. Angażuje się w walkę z Aresem, który przekonuje, że ludzie nie zasługują na odkupienie i prosi ją, by przyłączyła się do niego w zapewnieniu ich zniszczenia. Wyzywa ją, by zabiła żałosnego Dr. Poison, którego gaz zabił tak wielu niewinnych.

Po świadkiem najgorszego ludzkości, ona nadal ma siłę, aby udzielić litości do bezbronnej kobiety, a zainspirowany przez bezinteresowność ofiary Steve Trevor, ona postanawia stanąć w obronie ludzkości i bronić ich, niezależnie od tego, jak zasługują może – lub może nie – być. Ostateczne przesłanie „Wonder Woman” jest jednym z poświęceń, miłosierdzia, współczucia i odkupienia w obliczu zła i niesprawiedliwości, a są to dokładnie te ideały, które reprezentuje ofiara Chrystusa na krzyżu za grzechy ludzkości, nawet jeśli, być może, nie zawsze na nią zasługujemy.

Jeśli to jest wszechświat przedstawiony przez film, to nic dziwnego (pun intended), że „Wonder Woman” musi odejść tak drastycznie od swojego materiału źródłowego: użycie chrześcijańskiego modelu narracji jest o wiele bardziej skuteczne niż tematy mitologii greckiej i zapewnia pełne nadziei, optymistyczne przesłanie, z którego wszyscy moglibyśmy skorzystać w tych dniach.