W przeciwieństwie do wszystkich innych zwierząt, istoty ludzkie mają zdolność do myślenia o sobie daleko w przyszłość. Podczas gdy inne zwierzęta reagują na życie głównie na podstawie chwila po chwili, nasza zdolność do wyobrażania sobie przyszłości pozwala nam zachowywać się w sposób, który będzie miał pożądane konsekwencje później. Samoświadomość jest niezbędna do planowania przyszłości, ulepszania siebie i unikania przyszłych zagrożeń.

Chociaż myślenie o przyszłości jest krytyczny dla naszego dobrego samopoczucia, większość z nas myśli o przyszłości znacznie więcej niż potrzebne do zarządzania naszym życiu skutecznie. Myślenie zbyt wiele o przyszłości rozprasza nas od naszego życia, jak to rozwija się w chwili obecnej, a co gorsza, napędza wiele niepokoju o to, co może się zdarzyć jutro, w przyszłym tygodniu, w przyszłym roku, lub dziesięcioleci od teraz. Inne zwierzęta doświadczają strachu, kiedy stają w obliczu rzeczywistych zagrożeń, ale nie wydają się martwić o to, co może się wydarzyć w przyszłości.

Gdybyśmy martwili się tylko o rzeczy, które rzeczywiście się wydarzą, i gdyby martwienie się zawsze pomagało nam skuteczniej radzić sobie z przyszłymi problemami, nasza zdolność do patrzenia w przyszłość byłaby niezmierzonym błogosławieństwem. Ale większość zmartwień jest niepotrzebna. Większość rzeczy, o które się martwimy, tak naprawdę nigdy się nie wydarzy, a kiedy już się wydarzą, rzadko są tak złe, jak sobie wyobrażaliśmy. I nawet jeśli nasze obawy się spełnią, martwienie się z wyprzedzeniem rzadko pomaga nam radzić sobie z nimi.

Ale jeśli martwienie się jest często bezużyteczne lub, co gorsza, źle przystosowane, to dlaczego ludzie martwią się tak bardzo? Dlaczego ludzie są dręczeni przez niepokój, skoro nie jest on pomocny, a nawet szkodliwy?

Źródło: Źródło:

Psycholog społeczny Leonard Martin z University of Georgia zasugerował intrygującą odpowiedź na to pytanie. Martin spekuluje, że generowane przez samego siebie zmartwienie o przyszłość stało się problemem tylko w ciągu ostatnich 10 000 lat lub tak. Wcześniej nasi prehistoryczni przodkowie byli w stanie myśleć o tym, co może się wydarzyć w przyszłości, ale ich łowiecko-zbieracki styl życia nie wywoływał zbyt wielu niepotrzebnych rozmyślań o przyszłości. Przez miliony lat życie toczyło się głównie z dnia na dzień, bez długoterminowych celów gromadzenia dóbr, odnoszenia sukcesów czy poprawy losu w życiu. Nasi przedludzcy przodkowie skupiali się przede wszystkim na tym, co trzeba zrobić dzisiaj, a jutro miało zająć się samo. Nomadyczne łowcy-zbieracze bez domów, dobytku, lub długoterminowych celów mają niewiele powodów, aby myśleć więcej niż dzień lub dwa do przodu.

Ale kiedy rewolucja rolnicza rozpoczęła się około 10.000 lat temu, ludzie zaczęli myśleć o przyszłości bardzo dużo. W przeciwieństwie do łowców-zbieraczy, ludzie, którzy polegają na rolnictwie musi myśleć o przyszłości bardzo dużo. Rolnicy muszą planować sadzenie, a także sposób pielęgnacji, zbierania i przechowywania plonów. Ponieważ tak wiele rzeczy może zrujnować ich plony, rolnicy bardzo martwią się o pogodę, szkodniki i to, czy ich uprawy urosną, a następnie o ochronę tego, co wyhodują przed złodziejami, gryzoniami i zgnilizną.

Co gorsza, informacje zwrotne, które rolnicy otrzymują w odniesieniu do ich celu, jakim jest wyprodukowanie wystarczającej ilości żywności, aby przeżyć, są sporadyczne i niepewne. Bez względu na to, jak dobrze układa się sytuacja w danym momencie, susza, plaga, stado zwierząt lub grasująca horda mogą w mgnieniu oka zniweczyć ciężką pracę, pozostawiając rodzinę na głodzie. Rolnicy nigdy nie mogą czuć się bezpiecznie o ich przyszłości, nawet jeśli wszystko wydaje się iść dobrze w chwili.

W dodatku rolnictwo przyniosło zmianę stylu życia z koczowniczych klanów na osiadłe społeczności. Po raz pierwszy ludzie posiadali domy, zwierzęta hodowlane i zapasy żywności, więc musieli być czujni w kwestii ochrony swojej własności. Co więcej, rolnictwo wiązało się z podziałem pracy i ról społecznych, więc ludzie zaczęli się martwić nie tylko o swoją przyszłość osobistą, ale także o dobrobyt innych ludzi, od których byli zależni. Jeśli planuję wymienić część mojej pszenicy na część twoich kurczaków, będę się martwił nie tylko o moje własne plony, ale także o twoje kurczaki i twoje zdrowie.

Źródło: By Deutsch: Maler der Grabkammer des Sennudem English: Painter of the burial chamber of Sennedjem , via Wikimedia Commons

Jeśli Martin ma rację, rolnictwo przyniosło nowy zestaw stresów psychologicznych, ponieważ przeniosło ludzi z łowiecko-zbierackiego stylu życia, który charakteryzował się codziennym życiem i bieżącą informacją zwrotną o tym, czy ludzie zaspokajali swoje podstawowe potrzeby, do stylu życia, w którym ludzie inwestowali swoje wysiłki każdego dnia w niepewne wyniki w odległej przyszłości. A ponieważ istoty ludzkie ewoluowały w środowisku, w którym otrzymywały bieżące, codzienne informacje zwrotne o tym, jak układa się ich życie, nie były przygotowane do radzenia sobie z niepewnością życia w przyszłości.

Trwające zmiany w społeczeństwie sprawiły, że nasza obsesja na punkcie przyszłości jest jeszcze gorsza niż w czasach rewolucji rolniczej. W nowoczesnym społeczeństwie, ludzie spędzają większość swojego czasu na myśleniu, planowaniu, pracy w kierunku, i martwiąc się o przyszłych celów. Wiele z naszych celów (takich jak wypłaty i wakacje) jest na kilka dni lub tygodni do przodu, podczas gdy inne (takie jak stopnie naukowe, awans zawodowy, nowy dom i emerytura) mogą być na lata w przyszłości. W przeciwieństwie do naszych łowiecko-zbierackich przodków, wiele z tego, co robimy każdego dnia, jest ukierunkowane na wyniki, które mamy nadzieję uzyskać w przyszłości, a nie na to, czego potrzebujemy dzisiaj.

And, we rarely receive ongoing feedback about our progress toward our important goals. Prehistoryczni ludzie wiedzieli z dnia na dzień, czy osiągają ważne wyniki, które zdominowały ich życie (zwłaszcza zdobywanie pożywienia i unikanie niebezpieczeństwa), podczas gdy większość naszego życia, podobnie jak życie najwcześniejszych rolników, skupia się na odległych, niepewnych wynikach i wydarzeniach. Bez względu na to, jak ciężko pracujesz dzisiaj, nie masz żadnej pewności, że osiągniesz swoje długoterminowe cele. Analiza Martina sugeruje, że niepokój stał się o wiele bardziej wszechobecny po rewolucji rolniczej, ponieważ zaczęliśmy spędzać o wiele więcej czasu skupiając się i martwiąc się o przyszłość.

Oczywiście, nowoczesne życie wymaga, abyśmy myśleli i pracowali w kierunku przyszłych celów, więc nie chcielibyśmy przestać myśleć o przyszłości, nawet jeśli moglibyśmy. Ale możemy być na straży czasów, w których nasze ruminacje na temat przyszłości są niepomocne i niepotrzebne, a my możemy szukać sposobów, aby zapasy nasze myśli z dala od mózgu, który spędza zbyt dużo czasu koncentrując się na przyszłości.