Syn bogatego właściciela ziemskiego, Fidel Castro odwrócił się od życia w przywilejach, aby poprowadzić lewicową rewolucję na Kubie, która trwała przez dziesięciolecia i została ukształtowana przez jego polityczny spryt, przenikliwe poczucie przeznaczenia i bezgraniczne ego.

Castro, który zmarł w wieku 90 lat, był jednocześnie idealistą i pragmatykiem, ostro inteligentny i lekkomyślny, charyzmatyczny i nietolerancyjny.

Krytycy widzieli w nim upartego tyrana, który łamał prawa człowieka, więził swoich krytyków, zakazał działalności partii opozycyjnych i zrujnował gospodarkę Kuby.

Przyjaciele widzieli w nim wizjonera, który przeciwstawił się dominacji USA w Ameryce Łacińskiej, zapewnił opiekę zdrowotną i edukację ubogim i zainspirował ruchy socjalistyczne na całym świecie.

Jeszcze przed przeprowadzeniem rewolucji w 1959 roku, która popchnęła Kubę w kierunku komunizmu i na scenę zimnej wojny, Castro widział wielkość w sobie.

Od najmłodszych lat podziwiał najodważniejsze postaci historii, zwłaszcza Aleksandra Wielkiego, i wierzył, że on i jego rebelianci są częścią tej tradycji.

„Ludzie nie kształtują przeznaczenia. Destiny produkuje człowieka na chwilę”, powiedział w 1959 roku.

Castro obalił niepopularnego dyktatora wspieranego przez USA.Popierany przez USA dyktator Fulgencio Batista zjednoczył rozproszoną opozycję i przechytrzył większą, lepiej wyposażoną kubańską armię.

Jego sojusz ze Związkiem Radzieckim postawił go w centrum zimnej wojny, zwłaszcza gdy kubański kryzys rakietowy w 1962 roku doprowadził świat na skraj wojny nuklearnej.

Był światowym celebrytą, jego broda, wojskowe fatigue i duże kubańskie cygara czyniły go natychmiast rozpoznawalnym.

Ale Castro wykorzystał również kubański nacjonalizm i latynoamerykańską dumę, wzbudzając niechęć do amerykańskiej władzy i wpływów.

Potrafił zachować swoją rewolucję pomimo ciągłej wrogości USA nawet wtedy, gdy Kuba ucierpiała po upadku Związku Radzieckiego na początku lat 90-tych, pokazując wigor człowieka, który zamierzał umrzeć na stanowisku.

W zamian, prawie zabity przez poważną chorobę jelit, został zmuszony do ustąpienia w 2006 roku i formalnie przekazał władzę swojemu młodszemu bratu, Raulowi Castro, w 2008 roku.

W ostatnich latach Castro pisał kolumny opinii dla kubańskich mediów państwowych, ale rzadko był widywany. Jego słynne długie przemówienia ustąpiły miejsca ciszy, przynajmniej publicznie, a wygodne dresy zastąpiły sztywne czarne buty i kruchy strój wojskowy.

W dniu 17 grudnia 2014 roku, Raul Castro przeciął umowę o przywróceniu stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi. Ale Fidel Castro zaoferował tylko letnie wsparcie, niechętnie popierając koniec wrogości ze swoim najbardziej gorzkim wrogiem.

PERMANENT STRUGGLE

Znany pod militarystycznym tytułem „El Comandante,” w pewien sposób Castro zawsze odtwarzał ekscytację buntu, napominając Kubańczyków, aby stoczyć jedną bitwę po drugiej, od konfrontacji z wrogością U.Przeżył wiele prób zamachów i przeżył dziewięciu prezydentów USA, przejmując kontrolę nad Kubą, gdy Dwight Eisenhower zajmował Biały Dom i ustępując podczas drugiej kadencji George’a W. Busha.

Przez cały czas Castro wykładał Kubańczykom.

Wspaniały orator, który instynktownie zmieniał swoją kadencję, aby dopasować się do chwili, re-trodował historię i zagłębiał się w szczegóły o kubańskich bohaterach niepodległości, planach „udoskonalenia” rewolucji i deklarowanym złu amerykańskiego imperializmu.

Wysoki i fizycznie władczy, skrupulatny w swoim stroju, często budował do crescendo oburzenia, gestykulując stanowczo długimi palcami, dobrze wypielęgnowanymi rękami.

„Postaramy się mówić krótko”, powiedział Zgromadzeniu Ogólnemu Narodów Zjednoczonych w 1960 roku, a następnie ustanowił rekord przemówień w ONZ, mówiąc przez prawie 4-1,5 godziny.

Castro nigdy nie pozwolił na stawianie mu posągów ani na nazywanie ulic jego imieniem, mówiąc, że nie chce kultu osobowości. Mimo to, kult był wszędzie. Jego wizerunek i słowa były umieszczane na billboardach, a jego imię przywoływano podczas każdego publicznego wydarzenia.

Większość Kubańczyków, czy za lub przeciw niemu, odnoszą się do niego po prostu jako „Fidel.”

Ale wielu Kubańczyków uciekło z jego rządów, gdy wywłaszczył firmy i domy oraz nałożył kontrolę państwa nad gospodarką.

Wolności gospodarcze i polityczne zostały ograniczone, a państwo kontrolowało wszystko, od mediów i zespołów baletowych po stowarzyszenia lekarzy i grupy strażników sąsiedzkich.

Zbliżenie ze Stanami Zjednoczonymi w ciągu ostatnich dwóch lat złagodziło napięcia, ale biorąc pod uwagę dekady jawnej wrogości, niektóre kubańsko-amerykańskie grupy i przywódcy polityczni otwarcie cieszyli się ze śmierci Castro.

Castro był nocną sową. Kazał czekać zagranicznym gościom do późnych godzin nocnych, a następnie wzywał ich na rozmowy. Nawet jego krytycy znajdowali się czasem dziwnie oczarowani takimi spotkaniami.

Tad Szulc, biograf, nazwał go „wielkim mistrzem Kuby w uwodzeniu politycznym.”

WIECZNE LATA

Urodzony 13 sierpnia 1926 roku, Castro dorastał jako uprzywilejowany syn na plantacji ojca we wschodniej wiosce Biran, gdzie jego kolegami były dzieci zubożałych robotników mieszkających w chatach krytych strzechą z brudną podłogą. Powiedział, że niesprawiedliwość ekonomiczna, której tam doświadczył, zainspirowała go do współczucia dla ubogich na całe życie.

Uczęszczał do prowadzonej przez jezuitów szkoły Belen w stolicy, a następnie studiował prawo na Uniwersytecie Hawańskim, pogrążając się w gwałtownej polityce tamtych czasów i rozpoczynając swój dryf w lewo.

Długowłosy, nietolerancyjny i – co nietypowe dla Kubańczyka – niezręczny na parkiecie, początkowo nie został przyjęty przez swoich kolegów, ale w końcu stał się liderem.

Wziął udział w przerwanym w 1947 roku planie obalenia dyktatora Dominikany Rafaela Leonidasa Trujillo i był na konferencji młodzieżowej w Kolumbii, kiedy wybuchły zamieszki i zginęło około 2000 osób.

Po ukończeniu szkoły prawniczej zdecydował się kandydować do Kongresu w 1952 roku. Kiedy Batista dokonał zamachu stanu i wstrzymał wybory, Castro zaczął planować zbrojną rebelię.

W 1953 roku poprowadził nalot na koszary Moncada we wschodnim mieście Santiago de Cuba. Dziesiątki zwolenników zginęło, a on, Raul Castro i inni zostali schwytani i uwięzieni.

„Historia mnie rozgrzeszy”, oświadczył na swoim procesie.

Ułaskawiony w 1955 roku, udał się na wygnanie do Meksyku, gdzie poznał argentyńskiego rewolucjonistę Ernesto „Che” Guevarę. Razem z Raulem wyszkolili grupę rebeliantów, która w 1956 roku powróciła na Kubę na pokładzie przepełnionego jachtu Granma.

Zapędzony przy lądowaniu przez wojska rządowe, tylko 12 z 82 rebeliantów na pokładzie dotarło do surowych gór Sierra Maestra.

Castro zaprzeczył twierdzeniom Batisty, że był komunistą, ale dekady później powiedział hiszpańskiemu dziennikarzowi Ignacio Ramonetowi w książce „100 godzin z Fidelem”, że w 1952 roku „byłem już przekonanym marksistą-leninistą.”

Niezależnie od ewolucji jego poglądów na komunizm, był zdeterminowany, aby odrzucić amerykańskie wpływy na Kubie. Kiedy w 1958 roku samoloty amerykańskie zbombardowały jego rebeliantów, poprzysiągł zemstę.

„Przysiągłem, że Amerykanie zapłacą bardzo drogo za to, co robią”, powiedział w liście do bliskiej przyjaciółki i asystentki Celii Sanchez. „Kiedy ta wojna się skończy, rozpocznie się dla mnie znacznie większa i większa wojna, wojna, którą rozpocznę przeciwko nim. I realize that this will be my true destiny.”

PATRZENIE WROGA USA

Waszyngton postrzegał go jako potencjalnego wroga jeszcze zanim jego armia rebeliancka zmusiła Batistę do ucieczki z Kuby w Nowy Rok 1959.

W kwietniu 1961 r., kiedy jego wojsko rozgromiło wspieraną przez CIA inwazję kubańskich wygnańców w Zatoce Świń, Castro ogłosił Kubę socjalistyczną i sprzymierzył się ze Związkiem Radzieckim.

Moskwa umieściła rakiety nuklearne na wyspie w 1962 r., rozpoczynając 13-dniową konfrontację supermocarstw, znaną jako Kubański Kryzys Rakietowy.

W kablu z 26 października do radzieckiego przywódcy Nikity Chruszczowa, Castro wydawał się przekonany, że Amerykanie napadną na Kubę i zasugerował Sowietom „wyeliminowanie tego niebezpieczeństwa” poprzez akt „uzasadnionej samoobrony”.

Chruszczow czuł, że Castro popiera wyprzedzające uderzenie nuklearne i odrzucił to, mówiąc mu, że jest zadowolony z obietnicy prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego, że nie dokona inwazji.

Sowieci wycofali rakiety, a Waszyngton potajemnie zgodził się usunąć swoje rakiety nuklearne z Turcji, kończąc kryzys.

Stany Zjednoczone nałożyły embargo handlowe na Kubę w 1962 roku, a CIA przyznała, że próbowała zabić Castro we wczesnych latach jego rządów.

Ploty lub pomysły fabuły obejmowały próbę nakłonienia Castro do palenia zatrutego cygara i wykorzystania jego zamiłowania do nurkowania z eksplodującą muszelką, lub zatrucia kombinezonu do nurkowania.

Castro cieszył się ze swojego statusu nieuchwytnego celu.

„Jestem naprawdę szczęśliwy, że osiągnąłem 80 lat. Nigdy się tego nie spodziewałem, nie tylko mając sąsiada – największe mocarstwo na świecie – próbującego mnie zabić każdego dnia”, powiedział na szczycie w Argentynie w 2006 r., gdzie tłumy witały go jak gwiazdę rocka.

Choć embargo było ekonomicznie wyniszczające, pozwoliło Castro zrzucić winę za chroniczne problemy gospodarcze z systemu, który zbudował, na Stany Zjednoczone.

REWOLUCJA

W kraju, który był zamożny według standardów latynoamerykańskich, ale rozdzierany przez nierówności i analfabetyzm oraz z niesmaczną reputacją jako burdel i bogaty w hazard plac zabaw dla Amerykanów, Castro starał się zbudować społeczeństwo socjalistyczne.

Jego rząd wyszkolił tysiące lekarzy i zapewnił darmowe szkolnictwo, zmiany, które przetrwały do XXI wieku, nawet gdy rola państwa w gospodarce została zmniejszona w ostatnich latach.

Zyski te przyszły jednak znacznym kosztem osobistych wolności.

Przez cały czas Castro był mentorem lewicowych liderów i przyjacielem intelektualistów, takich jak laureat Nagrody Nobla Gabriel Garcia Marquez, chociaż inni porzucili go w przerażeniu.

Pomagał marksistowskim partyzantom i rewolucyjnym rządom na całym świecie, wysyłając wojska do Angoli w latach 70-tych, aby wesprzeć lewicowy rząd, mimo początkowych zastrzeżeń Moskwy.

Kuba pomogła pokonać południowoafrykańskich powstańców w Angoli i wywalczyć niepodległość Namibii od RPA w 1990 roku, zwiększając presję na reżim apartheidu.

Po tym jak Nelson Mandela został uwolniony z więzienia w 1990 roku, wielokrotnie dziękował Castro. Kubański przywódca był również bohaterem dla rebeliantów sandinistów, którzy przejęli władzę w Nikaragui w 1979 r.

KOMUNISTYCZNY OUTPOST

Kiedy w 1991 r. rozpadł się blok sowiecki, wydawało się, że komunistyczne rządy Castro nie przetrwają.

Kubańczycy znosili długotrwałe przerwy w dostawach prądu, braki żywności i artykułów pierwszej potrzeby, takich jak mydło. Zawsze uparty, Castro błagał ich, aby przetrwali „specjalny okres” dla dobra rewolucji.

Podjął pewne reformy, pozwalając na inwestycje zagraniczne i masową turystykę z Kanady i Europy, a także wykorzystując emigracyjne dolary poprzez umożliwienie Kubańczykom większego kontaktu z ich krewnymi za granicą.

Niewiele było wiadomo o życiu osobistym Castro, ale nawet wśród jego najzacieklejszych krytyków, niewielu oskarżało go o wykorzystywanie władzy dla osobistych korzyści. Jego upodobania skłaniały się ku ascezie.

Mieszkał w kompleksie w zachodniej Hawanie i miał dziewięcioro dzieci z pięcioma kobietami, w tym pięciu synów z jego wspólną żoną Dalią Soto del Valle, która żyła z Castro na koniec.

Jego najstarszy syn, Fidel Castro Diaz-Balart, jest wyszkolonym w Związku Radzieckim naukowcem nuklearnym z jedynego uznanego małżeństwa kubańskiego przywódcy. Córka Alina Fernandez, której matka była hawańską socjuszką, z którą Castro miał romans w podziemiu w latach 50-tych, uciekła z Kuby przebrana za turystkę w 1993 roku i jest głośnym krytykiem swojego ojca.

W jednym z dwóch filmów dokumentalnych o nim, amerykański reżyser Oliver Stone zasugerował Castro, że był „caudillo,” lub latynoamerykański strongman.

Castro, który zawsze kłuł się na sugestie okrucieństwa, odrzucił to określenie. „Jestem rodzajem duchowego przywódcy,” powiedział.

.