BOREN: 1903, Pietermaritzburg, provincie Natal, Zuid-Afrika

DOOD: 1988, Durban, Zuid-Afrika

NATIONALITEIT: Zuid-Afrikaans

GENRE: Romans

MAJOR WORKS:
Cry, the Beloved Country (1948)
The Land and People of South Africa (1955)

Towards the Mountain (1980)
Journey Continued: An Autobiography (1988)
Save the Beloved Country (1989)

Overview

Alan Stewart Paton was een Zuid-Afrikaans schrijver en liberaal leider. Zijn roman Cry, the Beloved Country leverde hem wereldfaam op vanwege de inzichten die het gaf in het rassenprobleem van Zuid-Afrika. Zoals Martin Tucker opmerkte in Africa in Modern Literature, “Paton is de belangrijkste kracht in de literatuur over vergeving en aanpassing.”

Werken in biografische en historische context

Jongeren in politiek beladen Britse kolonie Alan Stewart Paton (rijmt op Dayton) werd geboren op 11 januari 1903 in Pietermaritzburg in de provincie Natal, een voormalige Britse kolonie die nu deel uitmaakt van de Republiek Zuid-Afrika.

De Europese immigratie naar Zuid-Afrika begon in 1652, veel eerder dan in andere delen van Afrika. De rijkdom aan mineralen maakte het tot een bijzonder aantrekkelijk gebied voor het Britse Rijk, dat er in een reeks oorlogen in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw de overheersing vestigde over de inheemse zwarte bevolking en een andere blanke Europese bevolking, de Boeren (afstammelingen van Nederlandse kolonisten). Ten tijde van Patons geboorte had Groot-Brittannië zijn macht in de regio net verstevigd na de overwinning in de tweede Boerenoorlog in 1902. De Britten vochten tegen de Boeren om de controle over Transvaal en de Oranje Vrijstaat. De twee staten waren door Groot-Brittannië geannexeerd na de Eerste Boerenoorlog in 1877, maar hadden een beperkte mate van zelfbestuur totdat de Britten besloten de volledige controle over te nemen. De oorlog was zelfs in Groot-Brittannië impopulair, waar de brute acties van het leger in Zuid-Afrika werden gezien als onverbloemd imperialisme. In 1910 werd de Unie van Zuid-Afrika een overheersing van Groot-Brittannië.

Paton de Leraar Van 1919 tot 1922 bezocht Paton de Universiteit van Natal, waar hij afstudeerde met diploma’s in wetenschappen en onderwijs. In deze tijd begon Paton met het schrijven van poëzie en drama. In 1925 werd hij assistent-onderwijzer aan de Ixopo High School en in 1928 trad hij toe tot de staf van het Pietermaritzburg College. In 1935 werd Paton benoemd tot directeur van de Diepkloof Reformatory. Het tehuis in Diepkloof, net buiten Johannesburg, werd beheerd als een gevangenis voor delinquente jongeren uit de sloppenwijken in plaats van een rehabilitatie-instelling. Paton stond erop dat dit het doel van het tehuis voorbijschoot. Hij voerde hervormingen door die sommige jongeren in staat stelden hun zelfrespect te herwinnen. Zijn toekenning van weekendverlof werd als revolutionair beschouwd. Tot verbazing van sommige van zijn collega’s keerden de meeste jongens aan het eind van hun verlof terug.

De opkomst van de Apartheidsregering De wettelijke rassenscheiding tussen de in meerderheid zwarte bevolking en de heersende blanke bevolking bestond al tot op zekere hoogte sinds 1923, maar in 1948 kregen politieke partijen onder leiding van de Boeren de regering in handen onder het motto “apartheid”, dat inhield dat de blanken de baas moesten blijven over Zuid-Afrika (“apartheid” betekent “apartheid” in het Afrikaans, de taal van de Zuid-Afrikaanse Boerenbevolking). De nieuwe apartheidsregering onderdrukte en terroriseerde systematisch de in meerderheid zwarte bevolking tot haar ondergang in 1994. Paton trok zich in 1948 terug uit overheidsdienst en wijdde zijn leven aan het schrijven, het geven van lezingen over het rassenvraagstuk en het organiseren van de Liberale Partij van Zuid-Afrika in verzet tegen de apartheid.

Paton en zijn controversiële bestseller Het was in deze omgeving dat Paton’s Cry, the Beloved Country werd gepubliceerd. Cry, the Beloved Country maakte een enorme indruk buiten Zuid-Afrika en onder de Engelssprekende burgers in de republiek. De nationalistisch gezinde Boeren deden het af als een stuk liberalistische sentimentaliteit. Het veroorzaakte slechts een kleine opschudding in de zwarte Afrikaanse gemeenschap, waar Paton werd bekritiseerd voor het gebruik van stereotypen bij het uitbeelden van zijn zwarte Afrikaanse personages. Hij werd ervan beschuldigd de zwarte Afrikaanse personages te benaderen vanuit een blank, neerbuigend perspectief. Dit projecteerde hen ofwel als slachtoffers van gewelddadige en ongecontroleerde passies, ofwel als eenvoudige, goedgelovige mensen die zich met de nederigheid van getemde wilden gedroegen in de aanwezigheid van de blanke man.

Oprichting van de Liberale Partij van Zuid-Afrika Cry, the Beloved Country had opgeroepen tot vrede en begrip tussen rassen, maar voor Paton en degenen die zijn opvattingen deelden, was het niet genoeg voor blanke liberalen om rassenverzoening te prediken; zij moesten zich actief inzetten in het verzet tegen apartheid. In het begin van de jaren vijftig nam hij deel aan de oprichting van de Liberal Association, die later de Liberal Party of South Africa (SALP) werd. Hij werd in 1953 tot voorzitter gekozen en bleef deze functie bekleden tot de regering een wet uitvaardigde die de partij illegaal maakte. De SALP verwelkomde Zuid-Afrikanen van alle rassen in haar gelederen en streefde naar een open samenleving waarin iemands verdiensten bepalend waren voor de positie van het individu in het leven van de natie. Zij pleitte voor geweldloosheid en streefde naar samenwerking met de politieke organisaties van zwarte Afrikanen. Zoals de meeste leiders van de SALP, werd Paton in de Afrikaanse pers bitter bekritiseerd omdat hij zich met zwarte Afrikanen identificeerde. De onderliggende vrees was dat hij en zijn collega’s potentieel gevaarlijke polarisaties creëerden in de blanke gemeenschap.

Voortgezette Literaire en Politieke Activiteiten Gedurende de jaren vijftig en zestig kreeg de SALF een aanzienlijke aanhang onder zowel zwarten als blanken. In 1960 verklaarde de regering de partij illegaal. Sommige leiders van de partij ontvluchtten het land, terwijl anderen werden gearresteerd en berecht op beschuldiging van samenzwering. Paton werd gespaard. De regering nam echter wel zijn paspoort in beslag toen hij terugkeerde uit New York, waar hij de Freedom House Award in ontvangst nam ter erkenning van zijn verzet tegen racisme.

Paton bleef schrijven in deze tumultueuze tijden en publiceerde de roman Too Late, the Phalarope in 1953 en het toneelstuk Sponono in 1965. Na iets minder dan tien jaar gaf de regering Paton zijn paspoort terug. Dat stelde hem in staat een wereldtournee (1971) te ondernemen waarbij hij in Amerika en Europa met onderscheidingen werd overladen.

Paton overleed op 12 april 1988 aan keelkanker in zijn huis buiten Durban, kort na het voltooien van Journey Continued: Een Autobiografie. Hij werd betreurd als een van Zuid-Afrika’s leidende figuren in de anti-apartheidsbeweging. Kort na zijn dood gaf zijn weduwe, Anne (Hopkins) Paton, een groot deel van de inhoud van Patons studie vrij voor de oprichting van The Alan Paton Centre op de campus van Pietermaritzburg van de Universiteit van Natal. De universiteit reserveerde ruimte voor dit permanente gedenkteken voor Paton voor toekomstige generaties schrijvers en activisten.

Werken in literaire context

In zijn beoordeling van Patons werk vergelijkt Paton-geleerde Edward Callan de auteur met de Amerikaanse dichter Robert Frost. De kunst van Paton, zegt Callan, “is verwant aan Zuid-Afrika zoals die van Robert Frost is aan New England. Beide schrijvers werken binnen het kader van een extern landschap waar ze alle bloemen en struiken, vogels en dieren bij hun bekende namen kennen. Als waarnemers van de menselijke bewoners van deze landschappen, erkennen beide schrijvers de diepe aspiraties van de menselijke persoonlijkheid; en beiden communiceren hun inzichten in een taal die fris en eenvoudig is, maar toch bruisend van betekenis.”

Protest Fiction Omdat Paton zich in de eerste plaats bezighield met het raciale onrecht in Zuid-Afrika, wordt zijn werk beschouwd als onderdeel van de traditie van protest fictie waartoe ook het werk behoort van schrijvers als Harriet Beecher Stowe (Uncle Tom’s Cabin, 1852), Upton Sinclair (The Jungle, 1906), en Richard Wright (Native Son, 1940). Hoewel er geen twijfel over bestaat dat goed geschreven protestromans een enorme invloed kunnen hebben op het publiek, hebben critici de neiging neer te kijken op protestfictie, en deze zelfs als propaganda te bestempelen, omdat, zo menen zij, de kunst van de schrijver ondergeschikt wordt gemaakt aan zijn politieke boodschap, en de personages en de plot over het algemeen minder volledig zijn dan in andere soorten fictie. Dit punt is betwistbaar, maar Patons literaire reputatie heeft enigszins geleden onder zijn politieke focus.

Werken in kritische context

Over een beginperiode van ongeveer veertien jaar produceerde Paton een oeuvre dat critici eerst gebruikten om hem als schrijver te beoordelen. Zo prees F. Charles Rooney in Catholic World Paton’s vaardigheid als schrijver en wees positief op zijn onwil om te moraliseren in zijn eerste boeken. “In Too Late, the Phalarope, schreef Rooney, “wordt Tante Sophie … zo’n echt persoon voor de lezer dat er nooit sprake is van preken”. In Tales from a Troubled Land, echter, beweerde Rooney, “heeft Paton helaas zijn verhaal verlaten om zijn hart te belijden.”

Een van de vroegste voorstanders van rassengelijkheid in zijn geboorteland Zuid-Afrika, kwam Paton echter in de meest gunstige kritieken met zijn allereerste werk, Cry, the Beloved Country.

Cry, the Beloved Country (1948) Een mijlpaal voor zijn tijd, de roman volgt het lot van een jonge zwarte Afrikaan, Absalom Kumalo, die, na een blanke burger te hebben vermoord, “niet rechtvaardig kan worden beoordeeld zonder rekening te houden met de omgeving die hem gedeeltelijk heeft gevormd,” zoals Edmund Fuller schrijft in zijn boek Man in Modern Fiction: Some Minority Opinions on Contemporary American Writing. Het milieu in kwestie wordt getypeerd door de vijandigheid en de smerige levensomstandigheden waarmee de meeste niet-blanken in Zuid-Afrika, slachtoffers van het Zuid-Afrikaanse systeem van apartheid, te maken hebben.

De roman kreeg enthousiaste kritieken van critici en ontlokte tranen bij lezers. Cry, the Beloved Country, schreef Rooney, “is een geweldige roman, maar niet omdat het zich uitspreekt tegen raciale onverdraagzaamheid en de bittere gevolgen daarvan. Het spookachtige milieu van een beschaving die haar eigen vitaliteit uitdooft, wordt op natuurlijke wijze opgeroepen en roept ons medeleven op…. Het is een groot compliment aan Paton’s genialiteit dat hij zowel een verhaal als een blijvende indruk overbrengt zonder bittere woede.”

“Ik heb net een prachtig verhaal uit,” schreef Harold C. Gardiner in een recensie uit 1948. Omdat de roman ingewikkelde kwesties behandelde, en “terugbracht tot deze eenvoudige, bijna fabuleuze termen, was het begrijpelijk en maakte het indruk,” schreef Dennis Brutus in Protest and Conflict in African Literature. “De emotionele impact van Cry, the Beloved Country wordt in de eerste plaats en het meest consequent bereikt door Patons stilistische understatement, door zijn gebruik en hergebruik van een paar eenvoudige, bijna stiltes formele zinnen,” verklaarde Myron Matlaw in Arcadia.

“Drie artistieke kwaliteiten van Cry, the Beloved Country maken er samen een origineel en uniek kunstwerk van,” merkt Edward Callan op in zijn studie Alan Paton. “Ten eerste, de poëtische elementen in de taal van sommige personages; ten tweede, de lyrische passages die van buiten de actie worden gesproken, zoals het bekende openingshoofdstuk; en ten derde, de dramatische koraalhoofdstukken die de opeenvolging van het verhaal lijken te doorbreken voor sociaal commentaar, maar die in feite de horizon van de specifieke segmenten van actie verbreden om het hele land te omvatten, evenals universele zorgen als angst, haat en rechtvaardigheid.”

Toch, zoals Carol Iannone opmerkte in American Scholar, “na de aanvankelijke wijdverspreide adoratie, begonnen critici fouten te maken in Cry, the Beloved Country, door het als sentimenteel en propagandistisch te beschouwen, meer een verhandeling dan een kunstwerk. The novel tends to survive these objections, however, because the whole is greater than the sum of its parts.”

LITERARY AND HISTORICAL CONTEMPORARARIES

Patons beroemde tijdgenoten zijn:

Ella Josephine Baker (1903-1946): Vooraanstaande Afro-Amerikaanse burgerrechtenactiviste die achter de schermen werkte naast Dr. Martin Luther King en verscheidene anderen.

Sir Winston Churchill (1874-1965): Tweemaal premier van het Verenigd Koninkrijk, deze staatsman en veelgeprezen redenaar was ook een Nobelprijswinnend auteur.

Ernest Hemingway (1899-1961): Beroemde geëmigreerde schrijver wiens naam synoniem is met de Great American Novel.

Todd Matshikiza (1921-1968): Zuid-Afrikaanse jazzpianist, componist en activist die een belangrijke rol speelde in het verzet tegen de apartheid en vervolgens door de Zuid-Afrikaanse regering werd verboden (verbannen).

Respons op literatuur

1. Bedenk tijdens het lezen van Cry, the Beloved Country wat het betekent om een goede nachtrust te hebben. Wat zou dat kunnen belemmeren als je in een land woont waar geen democratie heerst?
2. Na het lezen van Huil, het geliefde land overdenk de volgende passages en bespreek de volgende gerelateerde vragen:
   “Huil, het geliefde land, om het ongeboren kind dat de erfgenaam is van onze angst. Laat hem de aarde niet te innig liefhebben. Laat hem niet te blij lachen wanneer het water door zijn vingers stroomt, noch te stil zijn wanneer de ondergaande zon het veld rood maakt van vuur. Laat hem niet te ontroerd zijn wanneer de vogels van zijn land zingen, noch te veel van zijn hart geven aan een berg of een dal. Want angst zal hem van alles beroven als hij te veel geeft.” Wat in deze opmerking van de verteller over zijn vaderland vind je opvallend? Waar doet de bewoording je aan denken, als er iets is? Waarom lijkt de verteller te suggereren om niet van de aarde te houden, of te hard te lachen, of te emotioneel te worden over het water en de vogels van Zuid-Afrika?
   1. “Gelukkig de ogen die kunnen sluiten.” Hoe staat deze opmerking van de verteller in verband met vrede of gemoedsrust?
   2. “Ik heb een grote angst in mijn hart, dat op een dag wanneer zij tot liefde zijn overgegaan, zij zullen ontdekken dat wij tot haat zijn overgegaan.” Op welk conflict wijst deze opmerking van Eerwaarde Msimangu?
   3. “Wie kent inderdaad het geheim van de aardse pelgrimstocht? Wie weet waarom er troost kan zijn in een wereld van verlatenheid?” Wat bedoelt Stephen Kumalo als hij dit denkt tijdens zijn verblijf in Johannesburg? Wat probeert hij te begrijpen?
   4. “Want het is de dageraad die is gekomen, zoals die al duizend eeuwen is gekomen, nooit falend. Maar wanneer die dageraad zal komen, van onze emancipatie, van de angst voor slavernij en de slavernij van angst, waarom, dat is een geheim.” Hoe staan deze laatste gedachten van Kumalo in verband met zijn eerdere gedachten? Wat is volgens jou het “geheim”?

COMMON HUMAN EXPERIENCE

Paton’s Cry, the Beloved Country belicht de vele manieren waarop de sociale en wettelijke onderdrukking van een raciale of etnische groep zowel de onderdrukten als de onderdrukkers schaadt. Andere werken die zich richten op dit thema van onderdrukking zijn onder andere:

Narrative of the Life of Frederick Douglass, An American Slave (1845), door Frederick Douglass. Misschien wel de beroemdste van de Amerikaanse slavenverhalen, Douglass’s levensverhaal benadrukt hoe slaaf zijn en het bezitten van slaven mensen transformeert.

Things Fall Apart (1959), door Chinua Achebe. Het verhaal van het kolonialisme en de indringende en destructieve invloed ervan op de Nigeriaanse stammencultuur.

Once Were Warriors (1990), door Alan Duff. De culturele strijd van de Maori wordt onder de loep genomen in het stedelijke Nieuw-Zeeland en via de verarmde, ondergeschoolde familie Heke.

The Last Witchfinder: A Novel (2006), door James Morrow. Morrows inventieve roman gaat over de enorm destructieve heksenvervolgingen in de Europese middeleeuwen en hoe deze vervolging het leven van miljoenen vrouwen beïnvloedde.

BIBLIOGRAPHY

Books

Alexander, Peter. Alan Paton: A Biography. Oxford University Press, 1994.

Callan, Edward. Alan Paton. Boston: Twayne, 1968, 1982.

Fuller, Edmund. De mens in de moderne fictie: Some Minority Opinions on Contemporary American Writing. New York: Random House, 1958.

Gardiner, Harold C. “On Saying ‘Boo!’ to Geese,” en “Alan Paton’s Second Masterpiece,” in All Conscience: Reflections on Books and Culture Hanover House, 1959. pp. 108-12, 112-16.

Paton, Anne. Some Sort of a Job: Mijn leven met Alan Paton. New York: Viking, 1992.

Periodieken

Catholic World (november, 1961) Charles F. Rooney, “The ‘Message’ of Alan Paton,” pp. 92-8.

English (1967) Martin Tucker, “Martin, Africa in Modern Literature: A Survey of Contemporary Writing.”

World Literature Today (maart, 1995) Robert L. Berner, “Alan Paton: a Biography.”

Web sites

Books and Writers. Alan (Stewart) Paton (1903-1988). Op 10 februari 2008 ontleend aan http://www.kirjasto.sci.fi/apaton.htm.

World Literature research Project. Alan Stewart Paton. Op 10 februari 2008 ontleend aan http://collaboratory.nunet.net/goals2000/eddy/Paton/Author.html.