Een foto van het Indiase leger, waarin wordt gespeculeerd over het bestaan van Yeti’s – monsterachtige menselijke of aapachtige wezens die in de wildernis leven – heeft opnieuw de publieke belangstelling voor het fenomeen aangewakkerd.

Maar wat is er zo bijzonder aan deze fabelachtige wezens, dat jaar na jaar tientallen mensen beweren ze te hebben gezien of zelfs dat sommigen zich in de Himalaya wagen om naar ze op zoek te gaan? Is er ooit enig gedocumenteerd bewijs geweest dat “Yeti’s” legitimeerde in andere sferen dan hoaxes en pseudo-wetenschap die zulke waarnemingen van nature overheersen? Is het een mens? Is het een beer? Is het een aap? Of een soort gemengde mensachtige? Zoals een mens-beer-aap?

Om zulke brandende vragen en meer te beantwoorden, ontleedt DH de ‘Yeti’.

Traditionele folklore en mythen
Mythen over zijn oorsprong en verhalen over waarnemingen van de Yeti gaan verscheidene eeuwen terug, tot voor-Boeddhistische Oosterse beschavingen, met name in het Himalaya-gebergte. Sommige vroege inheemse volkeren van de Himalaya zouden naar verluidt dit ‘waargenomen’ schepsel aanbidden, en het het “Gletsjerwezen” noemen.

Er zijn verschillende lokale namen voor ‘Yeti’s’ in het Nepalees en het Bhutanees. Enkele voorbeelden zijn:

Yeti als Meh-Teh (Man-Beer)
Kang-mi (Sneeuwman)
Migoi (Wildeman)
Bun manchi (Jungleman)
Westerse belangstelling en opkomst van de ‘Abominable Snowman’

Het eerste gebruik van de term ‘Abominable Snowman’ wordt toegeschreven aan Henry Newman, een medewerker van de Indiase Engelstalige krant The Statesman, die naar verluidt beschrijvingen van de ‘Yeti’ had gehaald uit de verslagen van klimmer en ontdekkingsreiziger Charles Howard-Bury, die in 1921 de beroemde Britse verkenningsexpeditie voor de Mount Everest leidde.

Newman wordt echter gecrediteerd voor een vertaalfout die ertoe leidde dat hij het schepsel “afschuwelijk” noemde.”

Een nog vroeger voorbeeld van het speculeren over het bestaan van zo’n wezen wordt toegeschreven aan B H Hodgson die in 1832 naar verluidt een “torenhoge niet-mens, van top tot teen bedekt met donker haar” tegenkwam, die op de vlucht sloeg nadat hij was gezien.

Hodgson deed de waarneming af als een “orang-oetan” terwijl hij schreef in The Journal of the Asiatic Society of Bengal.

Maar alles veranderde in 1951 nadat bergbeklimmer Eric Shipton een echte foto nam van een vermeende Yeti voetafdruk aan de voet van Mount Everest. Geloof het of niet, maar Sir Edmund Hillary, waarvan algemeen wordt aangenomen dat hij de eerste man was die de Mount Everest beklom (zie ook: George Mallory), leidde een Yeti jacht expeditie in Nepal en wordt gecrediteerd voor het fotograferen van mysterieuze voetafdrukken en, nog belangrijker, het terugvinden van een 240 jaar oude scalp, die naar verluidt (of zo dacht men toen) toebehoorde aan (Ja! U raadt het al) – een Yeti.

Helaas voor Hillary werd later bewezen dat het van een serow was, een geitachtig dier. Maar het gebrek aan voldoende wetenschappelijk bewijs weerhield de pers er destijds niet van, want de Britse tabloid Daily Mail sponsorde prompt ook verschillende “Abominable Snowman”-expedities.

Precies op tijd, zoals dat gaat met dit soort dingen, raakte Hollywood erbij betrokken.

De beruchte B-filmregisseur W Lee Wilder bracht in 1954 ‘THE SNOW CREATURE’ uit.
En niet lang daarna werd deze afgetroefd door ‘THE ABOMINABLE SNOWMAN’ in 1957.

Van september 1958 tot november 1959 kwam de geliefde stripfiguur Kuifje het mythische beest tegen in het tijdschrift dat werd gebundeld en in 1960 als boek werd uitgegeven onder de titel ‘Kuifje in Tibet’.

Zo je vriend zegt dat hij een Yeti heeft gespot? Is het te vroeg om hem te laten onderzoeken?

Naarmate het aantal waarnemingen in de decennia daarna toenam, werd de mythe van de Yeti sterker en werden er meer ‘bewijzen’ geleverd in de vorm van voetafdrukken, ooggetuigenverslagen en korrelige foto’s en doe-het-zelf-filmpjes.

In feite, in het besef van het cryptozoologische toerisme dat het Yeti-fenomeen zou bieden, werkten de regeringen van de VS en Nepal in 1959 samen om de jacht op Yeti’s te reguleren.

Welke regelgeving? U vraagt het zich misschien af. Ze zijn drieledig:

1. Geen geld, geen Yeti

“Voor een vergunning om een expeditie uit te voeren op zoek naar ‘Yeti’ moet een royalty van Rs 5.000 Indiase valuta worden betaald aan Zijne Majesteit’s regering van Nepal.”

1. Geen Yeti doden, tenzij hij eerst aanvalt
   “Als de Yeti wordt opgespoord, kan hij worden gefotografeerd of levend worden gevangen, maar hij mag niet worden gedood of beschoten, behalve in noodgevallen die uit zelfverdediging voortvloeien. Alle foto’s die van het dier zijn genomen, het wezen zelf, levend of dood gevangen, moeten zo spoedig mogelijk aan de regering van Nepal worden overhandigd.”

2. Niet aan de pers vertellen
   “Nieuws en verslagen die licht werpen op het werkelijke bestaan van het wezen moeten aan de regering van Nepal worden voorgelegd zodra zij beschikbaar zijn en mogen op geen enkele wijze zonder toestemming van de regering van Nepal aan de pers of verslaggevers ter publiciteit worden doorgegeven.”

Scotland verdient naar verluidt zo’n 60 miljoen pond per jaar alleen al aan het toerisme naar het monster van Loch Ness, volgens Forbes, maar er is geen officieel woord over wat voor toerisme de jacht op de Yeti naar Nepal of Tibet brengt.

Maar waarom geloven mensen nog steeds in de ongrijpbare ‘Yeti’, ook al heeft de moderne wetenschap deze keer op keer ontkracht?

Voor mensen in dergelijke situaties is het geloof in een cryptide – een dier waarvan het bestaan of voortbestaan wordt betwist of niet wordt gestaafd – een manier om zin te geven aan wat er om hen heen gebeurt en in het proces worden zij ondergedompeld in en deel van de folklore, mythologie en roddels van het gebied, evenzeer als de cryptide zelf.
Wetenschappelijk onderzoek: Niet alleen Yeti

Misschien wel de grootste uitdaging voor de Yeti-mythe kwam in 2017 met de publicatie van een wetenschappelijk paper getiteld “Evolutionary history of enigmatic bears in the Tibetan Plateau-Himalaya Region and the identity of the Yeti.”

Het paper gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the Royal Society B rapporteerde over de bevindingen van de DNA-analyse van negen ‘Yeti’-specimens. Van de negen die door hen werden verzameld en geanalyseerd, behoorde er één toe aan een hond, en de andere acht aan één van de drie berensoorten – Aziatische zwarte beer, Himalaya bruine beer of Tibetaanse bruine beer.

“Deze studie vertegenwoordigt de meest rigoureuze analyse tot nu toe van monsters waarvan wordt vermoed dat ze afkomstig zijn van afwijkende of mythische ‘hominide’-achtige wezens,” schreven de onderzoekers in het artikel.

“Onze bevindingen suggereren sterk dat de biologische onderbouwing van de Yeti-legende kan worden gevonden in lokale beren, en onze studie toont aan dat genetica in staat zou moeten zijn om andere, soortgelijke mysteries te ontrafelen…Verder genetisch onderzoek naar deze zeldzame en ongrijpbare dieren kan helpen om de milieugeschiedenis van de regio te belichten, evenals de evolutionaire geschiedenis van beren wereldwijd – en aanvullende ‘Yeti’-monsters zouden aan dit werk kunnen bijdragen,” aldus de wetenschappers achter het werk.