Krótka historia kobiecych włosów i opasek do włosów, które cię wyzwoliły.

Czy wokół twojego nadgarstka jest opaska do włosów? Jeśli jesteś długowłosą osobą jak ja, założę się, że tak – chyba, że już jest we włosach. W tej chwili mam na czubku głowy niechlujny kok, zrobiony bezmyślnie tylko po to, by odgarnąć włosy z twarzy. Zaczęłam dzień z rozpuszczonymi włosami, a kiedy później wyjdę na drinka, znowu je zdejmę – zanim prawdopodobnie założę je z powrotem, kiedy wrócę do domu wieczorem.

Luźne włosy wyglądają świetnie – tak swobodnie, tak beztrosko. Ale nie jest to zbyt praktyczne, więc zatrudniliśmy małego pomocnika, który zawsze jest pod ręką: elastyczną opaskę do włosów. Pomyślałem o tym, że innej nocy w wietnamskiej restauracji, o kopać w niektórych parujące gorące pho. Gdy kelner postawił przede mną miskę, to było niemal instynktowne: sięgnęłam po gumkę do włosów, która leżała na moim lewym nadgarstku. Kiedy spinałam swoje długie włosy w koński ogon, wpadłam w oko kobiecie siedzącej kilka stolików dalej – robiła dokładnie to samo! Uśmiechnęłyśmy się do siebie, przyznając, że owszem, nie jest to najbardziej eleganckie posunięcie, ale trzeba! Musisz pozbyć się tych włosów, abyś mogła skupić się na zadaniu, które masz do wykonania.

Ta gumka wokół nadgarstka jest takim pracowitym pracownikiem, wielokrotnie wzywanym do tego, czego wymaga nastrój. Ale kobiety nie zawsze podchodziły tak swobodnie do swoich włosów. Patrząc wstecz na historię fryzur w świecie zachodnim, takie przypadkowe podejście do włosów jest bezprecedensowe. Włosy zawsze niosły ze sobą silne przesłanie społeczne, ale nigdy nie było mniej zasad dotyczących tego, jak powinny wyglądać włosy kobiet.

*

„Swobodna moda na włosy upięte i rozpuszczone to trend naszego pokolenia”, mówi Kurt Stenn, wiodący ekspert w dziedzinie włosów z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem zdobytym w Yale Medical School i Johnson & Johnson. W najbardziej ekstremalnym wydaniu, włosy reprezentują człowieczeństwo: Joanna d’Arc, Anne Boleyn i Marie Antoinette zostały ogolone przed egzekucją. Poza tym, włosy sygnalizują, kim jesteśmy: „Na przestrzeni dziejów fryzury odzwierciedlały różnice w społeczeństwie. Mało włosów na egipskim faraonie i więcej na niewolniku; dużo włosów na wielkich perukach Ludwika w renesansie” – mówi Stenn. „Nawet dzisiaj, można spojrzeć na ludzi i są one z pewnego poziomu społeczno-ekonomicznego.”

Dzisiaj możemy myśleć o włosach przede wszystkim jako znacznik indywidualności, ale historycznie było to silnie związane z klasą społeczną, przynależności religijnej i seksualności. „Weźmy na przykład królową Wiktorię: na dworze nosiła włosy upięte, bardzo ciasno, ale w domu rzekomo spuszczała swoje długie włosy” – mówi Stenn, którego książka „Hair: A Human History”, została wydana przez Pegasus w 2016 roku. Więc chociaż możemy nie zdawać sobie z tego sprawy, nasz współczesny zrelaksowany stosunek do włosów nie jest pozbawiony znaczenia: „Posiadanie włosów upiętych w swobodny sposób oznacza, że mogą one zejść.”

Dla kobiet długie włosy były standardem przez większość historii – jest to spójne w większości kultur. Jednym z wyjaśnień dlaczego tak jest może być to, że długie włosy sygnalizują zdrowie: musisz się dobrze odżywiać, aby wyhodować gęstą grzywę. Stenn przyznaje jednak, że istnieje niewiele twardych danych na temat zniuansowanego społecznego znaczenia włosów – jak zmierzyć, czy blondynki mają więcej zabawy? „Ale historia i literatura sugerują, że długie włosy są seksowne” – mówi Stenn. Wskazuje on na Roszpunkę: to jej długie włosy pozwalają księciu wspiąć się na jej wieżę.

Nowoczesne kobiety raczej nie wyplatają warkocza przez okno, aby przyciągnąć zalotników, ale mogą rozpuścić włosy przed randką. Większość długowłosych osób, z którymi rozmawiałam, zgodziła się, że luźne pukle są najlepszym rozwiązaniem, co sugeruje, że ta idea jest głęboko zakorzeniona; „rozpuścić włosy” oznacza być wolnym i cieszyć się sobą. Jednak wszystkie osoby, z którymi rozmawiałam zgodziły się, że luźne włosy są zbyt niepraktyczne, gdy chcesz załatwić jakąś sprawę. Przykłady momentów wymagających upięcia włosów to praca, jedzenie, seks, ćwiczenia i opieka nad dziećmi – zasadniczo wszystko inne niż siedzenie w miejscu z drinkiem w ręku.

Rosie Spinks (27), dziennikarka z Los Angeles mieszkająca w Londynie, mówi, że rzadko zdarza się jej mieć rozpuszczone włosy przez cały dzień. „Zakładam je, kiedy jem, lub pod koniec dnia, kiedy jestem zmęczona, albo zakładam połowę, kiedy pracuję, żeby nie były na mojej twarzy”. Karima Adi (36), dyrektorka wydawnicza w Londynie, upina włosy na siłowni, po czym dodaje to, co było częstym refrenem: „Mam też tendencję do noszenia włosów upiętych, gdy trzeba je umyć!”. Gemma Dietrich (33), piosenkarka z Norwich, uwielbia „długie, nieuczesane, rozjaśnione słońcem włosy, które nie dają spokoju”, ale woli pracować z włosami upiętymi: „Czuję, że mogę się bardziej skoncentrować?”. Hels Martin (32), redaktorka w Bristolu, uwielbia fale: „Ale wszystkie uwielbiamy je upinać. To jak założenie spodni dresowych i zdjęcie stanika!”

Historycznie, długowłose panie zazwyczaj utrzymywały swoje loki zgodnie z dużo bardziej formalnymi zasadami. W starożytnym Egipcie włosy były długie i proste, często zaplatane w warkocze. Misterne węzły i ozdobne upięcia były powszechne w klasycznej Grecji i Rzymie, zanim nastały ciemne wieki, które przyniosły nakaz zakrywania głowy przez kobiety. W okresie romantyzmu luźne loki były ideałem dla szlachty, podczas gdy w epoce baroku chodziło przede wszystkim o wysokość – do tego stopnia, że kobiety (zakładając, że miały pieniądze na wynajęcie pomocy) używały drucianych ramek, aby skonstruować wieżowe dos.

Włosy zaczęły stawać się mniej surowe w epoce wiktoriańskiej, która przyniosła modę na koki otoczone warkoczami i lokami. W latach 90. XIX wieku, kobiety naśladowały Gibson Girl: puszysty pompadour zwinięty na poduszce z końskiego włosia. Efekt przypominający chmurę niósł ze sobą atrakcyjny przekaz społeczny: był to wygląd niezależności i pewności siebie. Gdy po I wojnie światowej coraz więcej kobiet zaczęło pracować, konieczność skrócenia włosów stała się bodźcem do ich noszenia. Kolejną inspiracją była francuska piosenkarka Josephine Baker, która miała zgrabnego boba, praktyczne cięcie, które było mniej prawdopodobne, aby zaplątać się w maszyny lub zapalić.

Przywódcy religijni bardzo interesowali się damską fryzurą przez wieki, deklarując fryzury moralnie niewłaściwe, a nawet zagrożenie dla zbawienia duszy. Stenn pisze w swojej książce o Manassehu Cutlerze, wyszkolonym w Yale pastorze z XVIII-wiecznej Nowej Anglii, który twierdził, że nowa moda dziewcząt układających długie włosy na czubku głowy przypomina mu „potwornego diabła” i ogłosił ją przeklętą. 130 lat później, u szczytu popularności boba, krótka fryzura została uznana za nieświętą: była zbyt uwodzicielska, kaznodzieje potępiali ją, a więc wskazywała na osobę o słabej moralności.

Ale wyrok nigdy nie powstrzymał kobiet eksperymentujących z włosami. W latach 40-tych, luźne loki Veroniki Lake zmieniły trend na długie, zanim Audrey Hepburn ponownie przywróciła krótkie i szykowne włosy w latach 50-tych. Wtedy też pojawiła się nowoczesna opaska do włosów. Firma Hook Brown Company z Massachusetts uzyskała patent na „elastyczne zapięcie pętli”, początkowo przeznaczone do obuwia i kurtek przeciwdeszczowych – nie minęło wiele czasu, zanim kobiety zdały sobie sprawę, o ile łatwiej jest używać elastycznej opaski w porównaniu ze spinkami i wstążkami. Farrah Fawcett ustanowiła poprzeczkę dla ostatecznego swobodnego stylu w latach 70-tych, zanim lata 80-te przyniosły nam plon dziewczyny pracującej wraz z kombinezonem power suit.

Od tego czasu, moda na włosy pozostała bardziej elastyczna. Zakładanie i zdejmowanie włosów wiele razy w ciągu dnia nie jest tak naprawdę praktyczne: jeśli włosy przeszkadzają, czy nie powinnaś po prostu założyć ich rano i mieć to z głowy? Ale my po prostu za bardzo kochamy to uczucie luźnych, beztroskich włosów. Opaska na nadgarstku symbolizuje wolność i możliwość przeżycia kilku takich chwil w ciągu dnia. Następnie, szybko przechodzimy do szybkiego i łatwego upięcia, ułożonego wprawnymi rękoma w momencie, gdy masz zamiar wyjść do pracy, na siłownię lub zjeść gorącą zupę. Dla Rosie jest to prawdziwa wolność w wyglądzie włosów: „Mój topknot! To są dni, kiedy nic mnie nie obchodzi”. Ponieważ kobiety wybierają fryzury dla siebie, a nie po to, by zadowolić rodzinę, księdza czy randkę, opaska na nadgarstku niesie ze sobą pewne przesłanie: Mogę pozwolić moim włosom płynąć lub mogę je zacisnąć, by załatwić sprawy, ale wybór należy do mnie.