„Dane spisowe z Niemiec i Austrii z tego okresu były generalnie dość dobre – głównie dlatego, że planowano je z myślą o tym. Dane z innych części Europy, szczególnie Europy Wschodniej, są mniej wiarygodne.”

Dr Barabra Warnock opowiada mi o mapie przyczepionej do ściany w Weiner Holocaust Library na Russell Square w Londynie. W miejscu tym trwa wystawa zatytułowana Zapomniane ofiary: nazistowskie ludobójstwo Romów i Sinti. Na mapie, obejmującej kraje od Chorwacji na zachodzie po ZSRR na wschodzie, wyszczególniono, w jaki sposób Romowie byli łapani i mordowani w poszczególnych miejscowościach podczas Porajmos – holokaustu Cyganów.

„Szacunki różnią się szalenie z powodu danych, ale ogólnie przyjmuje się, że do 500.000 Romów zostało zabitych w Europie. Niektóre szacunki podają liczbę nawet półtora miliona.”

W Chorwacji faszystowska Ustaza z uporem prześladowała ludność romską, deportując ją do obozów pracy i obozu koncentracyjnego Jasenovac (gdzie zginęło gdzieś od 10 do 20 tysięcy Romów). W Serbii masakry ludności romskiej dokonywano w specjalnych obozach i w mobilnych furgonetkach z gazem. Na Krymie grasujące bandy nazistowskich żołnierzy i ich współpracowników rozstrzeliwały Romów na miejscu.

Później tego dnia próbowałem opowiedzieć wystawę mojej romskiej mamie. Zapytała mnie, czy kiedykolwiek myślałam o ludziach z naszego drzewa genealogicznego, którzy zostali uwikłani w te okrucieństwa; o jego gałęziach odciętych wiele dekad przed narodzinami któregokolwiek z nas. Od tamtej pory ta myśl nie opuszczała mojego umysłu.

26 listopada 1935 r. Romowie zostali określeni przez nazistowski reżim jako „wrogowie państwa opartego na rasie”. Wystawa Weiner Holocaust kroniką tego, co stało się później, śledząc gettoizacji, prześladowania i przemysłowej rzezi ludności romskiej w Europie. Przedstawia historie takich osób jak Magarete Kraus, która jako nastolatka została deportowana do Auschwitz w 1943 r., gdzie zachorowała na tyfus i była poddawana eksperymentom. Ludzi takich jak Hermine Hovarth, która była świadkiem gwałtów i morderstw dokonywanych na innych kobietach romskich w „obozie cygańskim” w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, a następnie sama była torturowana. Ludzi takich jak Hans Braun, który był zmuszany do pracy w fabryce amunicji, zanim został wysłany do Auschwitz-Birkenau i został połączony z rodziną, tylko po to, by patrzeć, jak umierają z powodu chorób, głodu lub zagazowania.

W następstwie holokaustu ci, którzy przeżyli obozy, mogli ubiegać się o „odszkodowanie” od rządu niemieckiego. Hans Braun właśnie o to się ubiegał. W formularzu Brytyjskiego Czerwonego Krzyża jako powód jego uwięzienia podano „Zigeuner” – niemieckie słowo oznaczające Cygana. Jego wniosek o fundusze został odrzucony, ponieważ został uwięziony nie z powodu rasy, ale dlatego, że był „przestępcą”.

Dopiero w 1982 roku Niemcy Zachodnie oficjalnie uznały, że doszło do ludobójstwa Romów.

Historie o „likwidacji” dziesiątek tysięcy ludzi takich jak ja, przyprawiają mnie o dreszcze. Są tak straszne, tak obrazowe i mdlące, że nie sposób ich w pełni pojąć. Ale być może to właśnie szczegóły przerażają mnie najbardziej; te niemal prozaiczne drobiazgi, które pokazują, jak zinstytucjonalizowane były nastroje antyromskie nie tylko w czasie holokaustu, ale przez lata po nim, nawet do dziś.

W maju 2017 roku trzy młode romskie dziewczyny zostały spalone żywcem, gdy spały w swojej przyczepie kempingowej tuż za Rzymem w celowym podpaleniu. W 2003 roku 15-letni podróżnik Johnny Delany został skopany na śmierć. Kiedy jego napastnicy uciekali z miejsca zdarzenia, podobno słyszano, jak mówili „to tylko pieprzony Cygan”. Zostali skazani za jego zabójstwo, ale sędzia odmówił uznania, że atak był motywowany rasowo.

Raport ruchu Traveller z 2017 roku wykazał, że 91 procent Cyganów, Romów i osób podróżujących doświadczyło dyskryminacji. 77 procent z nas padło ofiarą mowy nienawiści lub przestępstw z nienawiści. To samo badanie wykazało również, że 40 procent brytyjskich rodziców byłoby „niezadowolonych” z bliskiego członka rodziny tworzącego związek z podróżnikiem. Według raportu ECHR z 2018 r., 44 procent osób czuje się komfortowo wyrażając otwarcie negatywne uprzedzenia wobec społeczności cygańskich.

Na początku tego roku specjalny sprawozdawca ONZ potępił rząd brytyjski za nieudolność w zwalczaniu systemowego rasizmu wobec Cyganów, Romów i Podróżników – a mimo to nadal trwa. Zaledwie w zeszłym miesiącu celowo podpalono przyczepy kempingowe w Glastonbury, Somerset (na szczęście nikomu nic się nie stało). Kilka dni później Minister Spraw Wewnętrznych Priti Patel ogłosiła szereg nowych działań wymierzonych konkretnie w społeczność wędrowców, które ostatecznie znalazły się w manifeście Partii Konserwatywnej, w części poświęconej przestępczości. „Będziemy zwalczać nieautoryzowane obozy wędrowców” – czytamy. „Damy policji nowe uprawnienia do aresztowania i zajmowania własności i pojazdów intruzów, którzy założyli nieautoryzowane obozowiska, w celu ochrony naszych społeczności. Uczynimy umyślne wtargnięcie przestępstwem kryminalnym, a także damy radom większe uprawnienia w ramach systemu planowania.”

Pod rządową „polityką planowania dla miejsc dla podróżnych”, władze lokalne w Anglii są zobowiązane do zapewnienia pięcioletnich terenów pod boiska dla Cyganów i Podróżników. Niewiele mniej niż jedna trzecia potrzebnych miejsc została już wybudowana. Nowe propozycje rządu zabraniają Romom rozbijania się w dowolnym miejscu, które nie jest autoryzowanym miejscem dla wędrowców, ale nie przedstawiają żadnych planów zwiększenia lub egzekwowania własnej polityki dotyczącej miejsc dla wędrowców. Środki te są bezpośrednim atakiem na kulturę i zwyczaje ludzi, którzy są w Wielkiej Brytanii od prawie 300 lat dłużej niż istnieje Partia Konserwatywna.

Porównania do Holokaustu, lub przywoływanie go w argumentacji dotyczącej prześladowania pewnego narodu, mogą wydawać się ekstremalne. Jednak, gdy rozglądam się wokół, jestem autentycznie przerażony tym, jak wygląda przyszłość Romów w Wielkiej Brytanii. Stwierdzenie, że demonizacja i tak już prześladowanego narodu ma w sobie echa Niemiec lat 30-tych, nie byłoby niesprawiedliwe. Po 70 latach od rzezi Romów na skalę przemysłową w całej Europie, spoglądamy wstecz na te niewyobrażalne okrucieństwa i zastanawiamy się, jak mogło do nich dojść? Odpowiedź brzmi: tak to się zaczęło. Od instytucjonalizacji wielowiekowych uprzedzeń. Z powolnym postępem kryminalizacji, demonizacji i gettoizacji całego narodu.

Dość słusznie skupiono się na hipokryzji, kłamstwach i zmasowanych liczbach w manifeście Partii Torysów, ale gdy zbliżamy się do 12 grudnia, ważne jest, aby nie zapominać o bardzo realnym zagrożeniu, jakie Konserwatyści stanowią dla oczernianych społeczności w całym kraju. Nie możemy pozwolić, aby był to początek kolejnego, bardziej zdecydowanego, bardziej długotrwałego ataku na Romów. Głos na Partię Konserwatywną jest dokładnie tym.

Śledź Ben Smoke na Twitterze.

Podobał Ci się ten artykuł? Polub Huck na Facebooku lub śledź nas na Twitterze.