Wyniki i dyskusja

Średni wiek przy linii odniesienia był 38 lat (54% kobiet), a uczestnicy byli śledzeni przez średni okres 5 lat.

Podstawowa charakterystyka uczestników w kwintylach dietetycznego GI przedstawiono w tabeli 1. Średni IG w diecie wynosił 52 (SD: 4). Kobiety częściej niż mężczyźni znajdowały się w najniższym kwintylu. Wyższe spożycie energii całkowitej, pieczywa pełnoziarnistego, napojów bezalkoholowych i oliwy z oliwek wiązało się z wyższym IG diety. Uczestnicy z wyższym spożyciem białka, tłuszczu całkowitego, tłuszczów nasyconych i tłuszczów jednonienasyconych zgłaszali niższy dietetyczny IG.

Tabela 1 pokazuje również charakterystykę uczestników badania w kwintylach GL. Średnia wartość GL w diecie wynosiła 138 (SD: 29). Wysokie GL w diecie zaobserwowano wśród mężczyzn, wśród uczestników, którzy byli bardziej aktywni w czasie wolnym od pracy oraz wśród osób nigdy niepalących. Spożycie energii z węglowodanów i błonnika pokarmowego wzrastało równolegle z GL. Ponadto, uczestnicy w wyższym kwintylu GL mieli również wyższe spożycie warzyw, owoców, roślin strączkowych, chleba pełnoziarnistego, produktów mlecznych, ciast i oliwy z oliwek.

W odniesieniu do wzorca diety śródziemnomorskiej, znaczące różnice zaobserwowano w kwintylach IG i GL.

Główną charakterystykę uczestników według kategorii chleba białego i pełnoziarnistego przedstawiono w tabeli 2. Wyższe spożycie białego pieczywa zaobserwowano wśród mężczyzn, osób starszych, wśród uczestników z wyższym BMI, wyższym spożyciem energii, wyższym odsetkiem węglowodanów i niższym białka i tłuszczu, wyższym spożyciem błonnika, alkoholu, produktów mlecznych, mięsa i produktów mięsnych, przetworzonych ciast i oliwy z oliwek. Nie zaobserwowano różnic dla aktywności fizycznej, nawyków sedenteryjnych czy statusu palenia.

Uczestnicy w najwyższej kategorii spożycia chleba pełnoziarnistego, byli raczej starsi, kobiety, bardziej aktywni fizycznie i mieli niższą wyjściową masę ciała. Ponadto mieli wyższe całkowite spożycie energii i najwyższe spożycie błonnika oraz owoców i warzyw.

W odniesieniu do śródziemnomorskiego wzorca żywieniowego, zaobserwowano znaczące różnice (P <0,001) pomiędzy kategoriami spożycia białego chleba i chleba pełnoziarnistego.

Międzyosobnicza zmienność, zarówno w zakresie IG jak i GL diety, została wyjaśniona w pierwszej kolejności przez białe pieczywo. Białe pieczywo wyjaśniało 42% zmienności w IG i 35% w GL. 51% zmienności w GL zostało wyjaśnione przez biały chleb, smażone ziemniaki i chleb pełnoziarnisty.

Wyniki wieloczynnikowych modeli regresji liniowej dopasowanych do oceny związku między wyjściowym IG lub GL diety i rocznym przyrostem masy ciała podczas obserwacji wykazały, że chociaż niektóre szacunki punktowe sugerowały odwrotny związek między IG a przyrostem masy ciała, żaden z dostosowanych modeli nie znalazł znaczącego związku (P dla trendu = 0,12). W przeciwieństwie do tego, po dostosowaniu do potencjalnych zmiennych zakłócających (wiek, płeć, aktywność fizyczna, całkowity czas spędzony w pozycji siedzącej, status palenia, podstawowe BMI, czas spędzony na oglądaniu telewizji, spożycie błonnika, spożycie energii i spożycie oliwy z oliwek), GL był odwrotnie związany ze średnią roczną zmianą masy ciała. Tak więc, stwierdziliśmy nieco niższy średni przyrost masy ciała (g na rok) wśród uczestników w piątym kwintylu (ß = -148; 95% CI: -252 do -44) w porównaniu z tymi w najniższym kwintylu po dostosowaniu do potencjalnych czynników zakłócających (P dla trendu = 0,002). Jednakże, gdy powtórzyliśmy analizy dostosowując również do procentowej zawartości białka, wyniki nie pozostały statystycznie istotne (dane nie pokazane).

Aby zbadać związek między GI lub GL a ryzykiem nadwagi/otyłości, włączyliśmy 6 496 osób bez dominującej nadwagi lub otyłości na linii podstawowej. Po obserwacji zaobserwowaliśmy 943 nowe przypadki nadwagi / otyłości.

Nie zaobserwowano żadnych tendencji w kwintylach dietetycznego GI dla ryzyka nadwagi / otyłości (Tabela 3).

Uczestnicy piątego kwintyla dietetycznego GL mieli pozornie zmniejszone ryzyko nadwagi / otyłości (OR = 0,81; 95% CI: 0,64 do 1,03) po dostosowaniu do wieku i płci (P dla trendu = 0,004). Jednakże, gdy powtórzyliśmy analizy dostosowując się do innych potencjalnych zmiennych zakłócających, związek pozostał tylko marginalnie istotny (P dla trendu = 0,064) (Tabela 3).

Oceniliśmy związek między wyjściowym spożyciem białego chleba lub chleba pełnoziarnistego i średnim wczesnym przyrostem masy ciała podczas obserwacji. Po dostosowaniu do potencjalnych zmiennych zakłócających, kategorie spożycia białego chleba lub chleba pełnoziarnistego nie były związane ze średnim rocznym przyrostem masy ciała (dane nie pokazane).

Uczestnicy z najwyższej kategorii spożycia białego pieczywa (≥2 porcje/dzień, ≥6 kromek/dzień) wykazywali istotnie zwiększone ryzyko nadwagi/otyłości po dostosowaniu do wszystkich potencjalnych zmiennych zakłócających w porównaniu z uczestnikami o najniższym spożyciu (≤1 porcja/tydzień, ≤3 kromki/tydzień) (OR: 1,40; 95% CI: 1,08 do 1,81; P dla trendu = 0,008) (Tabela 4).Tabela 4

Po skorygowaniu o inne potencjalne zmienne zakłócające, takie jak spożycie napojów bezalkoholowych i fast-foodów, zaobserwowano podobne wyniki OR: 1,43; 95% CI: 1,11 do 1,86; P dla trendu = 0,015 (Tabela 4). Podobnie, gdy powtórzyliśmy analizy włączając do modelu procent energii z węglowodanów i z tłuszczu całkowitego, wyniki były wzmocnione po dostosowaniu dla obu makroskładników: skorygowany OR: 1,73; 95% CI: 1,30 do 2,29, P dla trendu = 0,001.

Sprawdziliśmy również zmiany w aktywności fizycznej po 2 latach obserwacji i uzyskano porównywalne wyniki OR: 1,38; 95% CI: 1,06 do 1,79; P dla trendu = 0,029.

Gdy wzięliśmy pod uwagę czas trwania obserwacji, również uzyskaliśmy znaczące wyniki: skorygowane ryzyko względne = 1,48; 95% CI: 1,13 do 1,92, P dla trendu = 0,008 (dane nie pokazane).

Gdy skategoryzowaliśmy uczestników według kwintyli spożycia białego pieczywa i porównaliśmy najwyższy kwintyl z najniższym kwintylem, zaobserwowano podobne wyniki (OR: 1,33; 95% CI: 1,01 do 1,74) (dane nie pokazane).

Większe spożycie pieczywa pełnoziarnistego było odwrotnie związane z ryzykiem nadwagi/otyłości, chociaż związek ten nie był istotny statystycznie.

Po wykluczeniu 572 kobiet po menopauzie (n = 8695) zaobserwowano podobne wyniki zarówno dla chleba białego, jak i pełnoziarnistego (OR: 1,31; 95% CI: 1,01 do 1,70, P dla trendu = 0,085 i OR: 0,58; 95% CI: 0,30 do 1,13, P dla trendu = 0,24, odpowiednio) (dane nie pokazane).

Wyniki nie zmieniły się, gdy wykluczyliśmy uczestników z nadciśnieniem tętniczym na linii podstawowej, gdy stratyfikowaliśmy próbę według płci lub gdy wykluczyliśmy uczestników, którzy przybrali więcej niż 3 kg w ciągu ostatnich 5 lat przed wejściem do kohorty (dane nie pokazane).

W tej prospektywnej kohorcie oceniliśmy związek między GI i GL a późniejszymi zmianami masy ciała w kraju śródziemnomorskim i zgłosiliśmy znaczący związek między spożyciem białego pieczywa a występowaniem nadwagi / otyłości w wolnej populacji. W tej znacznie szczupłej śródziemnomorskiej kohorcie młodych dorosłych, składającej się w całości z absolwentów uniwersytetów, wyższy IG nie był związany z większym przyrostem masy ciała. Wręcz przeciwnie, IG był odwrotnie związany ze średnim rocznym przyrostem masy ciała. Ponadto ryzyko nadwagi/otyłości nie było związane ani z GL ani z IG.

Według naszej wiedzy tylko dwa badania prospektywne zostały przeprowadzone w populacji śródziemnomorskiej, kohorta EPIC i badanie PREDIMED. Wyniki badania EPIC sugerują, że niskie spożycie białego pieczywa może pomóc w zapobieganiu gromadzenia się tłuszczu brzusznego wśród europejskich mężczyzn i kobiet. Analiza przeprowadzona na podpróbie uczestników badania PREDIMED, po 4 latach obserwacji, wykazała, że zmniejszenie spożycia białego pieczywa, ale nie pełnoziarnistego, w ramach wzorca żywieniowego w stylu śródziemnomorskim wiąże się z mniejszym przyrostem masy ciała i tłuszczu brzusznego.

Na chwilę obecną, mimo że postawiono hipotezę o potencjalnych korzyściach płynących z diety o niskim IG i GL na przyrost masy ciała i że diety te mogą być przydatne w utracie masy ciała u osób otyłych, badania epidemiologiczne przeprowadzone na ludziach dotyczące tej kwestii, najczęściej o przekrojowym projekcie, miały niespójne wyniki w celu wsparcia przyczynowej roli GL lub IG na długoterminową kontrolę masy ciała wśród początkowo nieotyłych osób. Jednak nasze wyniki są zgodne z kilkoma badaniami przekrojowymi i kilkoma badaniami podłużnymi, które sugerują, że IG może nie być związany z masą ciała lub zmianami masy ciała. Podobnie, w śródziemnomorskim badaniu przekrojowym obejmującym 8 195 hiszpańskich dorosłych, GL był negatywnie związany z BMI, po skorygowaniu o całkowite spożycie energii. IG nie był związany z BMI w żadnym modelu. W innym badaniu przekrojowym przeprowadzonym we Włoszech wśród 7 724 uczestników, IG i GL były odwrotnie związane z BMI i stosunkiem obwodu talii do obwodu bioder. Wreszcie, greckie badanie sugerowało, że węglowodany nie miały pozytywnego związku z otyłością, zgodnie z wynikami przedstawionymi w latach 90-tych przez Nelsona i Stubbsa, chociaż istnieją prawdopodobne mechanizmy łączące rozwój niektórych chorób przewlekłych z dietami o wysokim IG. Z drugiej strony, podobnie, wyniki innych wcześniejszych badań przekrojowych nad dietą GL i zmianą masy ciała są zgodne z naszymi ustaleniami u dorosłych. I tak, w badaniu przeprowadzonym przez Du H, et al. stwierdzono odwrotny związek pomiędzy GL a zmianą masy ciała w centrum Florencji. W ostatnim badaniu przekrojowym u dorosłych Brytyjczyków stwierdzono niezależny pozytywny związek IG i GL z otyłością ogólną i centralną. Ponadto, w jednym z ostatnich badań, wyższy GL był związany ze zdrowym BMI.

Istnieją dwa powody, które mogą wyjaśniać nasze wyniki. Po pierwsze, poprzednie badania sugerowały, że w kontekście śródziemnomorskiego wzorca żywieniowego, takiego jak dieta naszych uczestników, bogatego w owoce, warzywa, zboża i rośliny strączkowe o wysokiej zawartości GL, związek między GI i GL a otyłością może być zerowy lub odwrotny. Tak więc dieta o wysokiej zawartości GL może być ogólnie zdrowszą dietą niż dieta o niskiej zawartości GL, ponieważ możliwy wpływ samego GL na zmianę masy ciała jest mniej ważny niż ogólny wzór diety lub niż poszczególne składniki odżywcze lub pokarmy o wyższym IG lub GL w tej diecie. Jednocześnie wzór diety typu śródziemnomorskiego został zasugerowany jako zdrowy wzór żywieniowy zapobiegający przyrostowi masy ciała w czasie. Ponadto, GL w kontekście śródziemnomorskiego wzorca żywieniowego był związany ze spożyciem błonnika pochodzącego z warzyw, owoców i roślin strączkowych. Błonnik, jak również lepsza zgodność z ogólnym wzorcem diety śródziemnomorskiej, został uznany za czynnik chroniący przed przyrostem masy ciała. Po drugie, wpływ diety o wysokim IG lub IG na utratę masy ciała może być bardziej widoczny u osób z otyłością brzuszną niż u osób z bardzo niskim wyjściowym BMI, ponieważ w pierwszym przypadku osoby te prawdopodobnie będą miały insulinooporność, a w konsekwencji dieta o wyższym IG/GL będzie miała wpływ na kontrolę masy ciała, podczas gdy w drugim przypadku efekt ten może być nieistotny. Jednakże, gdy analizowaliśmy dostosowanie do procentowego udziału białka, wyniki nie pozostały istotne statystycznie. Potrzeba więcej badań u osób z prawidłową masą ciała, aby zbadać związek między IG lub GL a rozwojem otyłości. Ponadto, w tej samej śródziemnomorskiej kohorcie swobodnie żyjących uczestników, wysokie spożycie jednego artykułu spożywczego odpowiedzialnego za główną zmienność IG i GL, białego chleba, było znacząco związane z nadwagą/otyłością. Chleb, zwłaszcza pełnoziarnisty, był podstawowym produktem spożywczym w tradycyjnej diecie śródziemnomorskiej i był spożywany we wszystkich posiłkach. Chociaż w ostatnich dekadach spożycie chleba w Hiszpanii zmniejszyło się z 62 kg/osobę/rok w 1987 roku do 52 w 2007 roku, minimalnie przetworzone produkty pełnoziarniste, typowe dla diety śródziemnomorskiej, zostały zastąpione ziarnami rafinowanymi. Na przykład w kohorcie SUN spożycie białego chleba jest znacznie wyższe niż spożycie chleba pełnoziarnistego (odpowiednio 65 i 11 g/dzień). Ostatnie dane dotyczące spożycia chleba w ogólnej populacji hiszpańskiej wykazały, że chleb jest zbożem o najwyższym spożyciu, a różnica pomiędzy spożyciem chleba białego i pełnoziarnistego była jeszcze wyższa: odpowiednio 77 i 6 g/dzień. Fakt ten może mieć negatywny wpływ na szereg chorób i stanów, w tym na przyrost masy ciała. Potencjalny mechanizm wyjaśniający to powiązanie może być oparty na dodatkowych kaloriach spożywanych przez uczestników z wysokim spożyciem białego pieczywa. Wydaje się, że do oceny wpływu żywności bogatej w węglowodany na zdrowie, IG lub GL diety nigdy nie powinny być stosowane w izolacji. Charakter węglowodanów, a nie ich ilość, a także zawartość błonnika i innych mikroelementów obecnych w produktach pełnoziarnistych, takich jak chleb pełnoziarnisty, są niewątpliwie ważne. Kilka badań sugeruje, że zmiana z białego pieczywa na pieczywo pełnoziarniste może zmniejszyć ryzyko cukrzycy.

Mocne strony tego badania obejmowały: jego prospektywny projekt, wcześniejszą walidację metod stosowanych do oceny masy ciała i aktywności fizycznej, duży rozmiar oparty na populacji, długi okres obserwacji i kontrolę dla ważnej liczby potencjalnych czynników zakłócających.

Są też pewne potencjalne ograniczenia w naszym badaniu, które należy wziąć pod uwagę. Po pierwsze, ocenialiśmy związki między dietetycznym GL lub GI i otyłością, poprzez zmianę masy ciała, ponieważ inne miary otyłości nie były dostępne dla całej próby. Niemniej jednak, gdy przeprowadziliśmy dodatkowe analizy w podpróbie uczestników włączonych do badania z dostępnymi informacjami na temat obwodu talii (n = 3 157) w celu oceny centralnej otyłości, wyniki były bardzo podobne, chociaż nie osiągnęły istotności statystycznej. Po drugie, do obliczenia IG zwyczajowej diety wykorzystano jedynie wartości z tabel IG Atkinsona i wsp. a nie z tabel hiszpańskich. Po trzecie, oceniano GL i IG diety na podstawie danych z kwestionariusza FFQ. Po czwarte, ocena diety została przeprowadzona tylko na początku badania. Jednak w przypadku, gdy niektórzy uczestnicy mogli zmienić swoje nawyki żywieniowe, najprawdopodobniej oczekuje się, że ta błędna klasyfikacja nie będzie zróżnicowana, a zatem najprawdopodobniej niedoszacowałaby prawdziwego związku między spożyciem chleba a nadwagą / otyłością. Ponadto przeprowadziliśmy analizę spożycia białego pieczywa i częstości występowania nadwagi/otyłości, ograniczając naszą obserwację tylko do pierwszych dwóch lat, a wyniki były bardzo podobne: skorygowany OR: 1,35; 95% CI: 1,09-1,67 dla osób, które spożywały ≥ 2 porcje/dzień w porównaniu z ≤ 1 porcją/tydzień. Dlatego też, nawet gdy ocena sposobu odżywiania była bliższa występowaniu nadwagi/otyłości, nasze wyniki pozostały dość solidne i nie ma potrzeby przyjmowania założenia o niezmienionych nawykach żywieniowych w długim okresie.

Wreszcie, nie tylko spożywanie białego pieczywa, ale także spożywanie innych pokarmów z białym pieczywem może zwiększać ryzyko nadwagi/otyłości.