Een van de meest ongrijpbare doelen van onderwijsonderzoek is het beantwoorden van de vraag: wat maakt dat de ene school beter presteert dan de andere? Het feitenmateriaal groeit, maar tot nu toe is het antwoord: dat hangt ervan af.

Succes op school hangt af van de context. Wat werkt voor de ene groep leerlingen en leraren, werkt misschien niet voor de andere. Leraren zelf kunnen verschillen in hun effectiviteit, afhankelijk van de leerlingen die zij onderwijzen.

Sommige scholen verbeteren hun prestaties door meer welvarende en/of hoogpresterende leerlingen aan te trekken. Deze strategie kan de prestaties op één school verbeteren, maar houdt het risico in dat naburige scholen “residueel” worden, waardoor zij te kampen krijgen met toenemende concentraties van achterstand.

De sociaaleconomische status van leerlingen is een belangrijke factor voor de schoolprestaties. Het is moeilijker voor een school om hoge schoolprestaties te behalen met grote aantallen leerlingen die te maken hebben met risicofactoren zoals een laag gezinsinkomen, of ouders met een beperkte opleiding die moeite kunnen hebben om ondersteuning te bieden bij het leren. Veel achterstandsscholen in heel Australië behalen resultaten die meer dan een jaar achterblijven bij het nationale gemiddelde.

Maar het feit dat scholen in armere gebieden lagere resultaten behalen, betekent niet dat deze scholen “onsuccesvol” zijn, en scholen in rijkere buitenwijken met hogere gemiddelde scores “succesvol” zijn. Scholen in armere gebieden kunnen een aanzienlijke impact hebben op het leven van hun leerlingen. En het verbeteren van de resultaten voor achterstandsleerlingen kan levens en gemeenschappen, over generaties heen, transformeren.

Er zijn drie belangrijke manieren waarop scholen in achterstandsituaties succes boeken waar andere scholen van kunnen leren.

Succes is meer dan testscores

De meest effectieve scholen zijn niet noodzakelijkerwijs de hoogst presterende scholen. Het zijn scholen met beter dan verwachte resultaten, die het beste uit elke leerling halen, ongeacht achtergrond.

Metingen van schoolprestaties, waaronder MySchool, houden om deze reden doorgaans rekening met het sociaaleconomische profiel van de leerlingengemeenschap. Dit is gebaseerd op gevestigd onderzoek naar de toegevoegde waarde van scholen – hun succes bij het verbeteren van de resultaten van leerlingen.

Een succesvolle school bevordert bredere leerdimensies die van cruciaal belang zijn voor het algehele succes van leerlingen. Daartoe behoren sociale en emotionele ontwikkeling, creativiteit en innovatie, een positieve houding ten opzichte van leren, en burgerschap.

Enkele Australische regeringen nemen metingen van het welzijn van leerlingen en het gevoel van verbondenheid met school op in beoordelingen van schoolprestaties. Scholen zelf wijzen vaak op de waarde van hun werk bij het vormgeven van aspiraties, gedrag en waarden van leerlingen – niet alleen academische prestaties.

Scholen met een achterstandssituatie kunnen op deze gebieden zelfs beter presteren dan scholen die zich vooral richten op academische prestaties.

Leerlingen moeten leren leren

Effectieve onderwijspraktijken zullen weinig effect hebben als leerlingen niet zijn toegerust om te leren. Leerlingen uit bevoorrechte milieus erven doorgaans kennis over hoe te leren, en waarom. Leerlingen uit achterstandsmilieus vertrouwen meer op scholen om hun leervaardigheden te ontwikkelen en hen te helpen zichzelf te zien als bekwame en gemotiveerde leerlingen.

Scholen die goed presteren in de lagere sociaaleconomische status bieden routinematig gerichte ondersteuning voor leerlingen binnen en buiten de traditionele schooldag. Het kan hierbij gaan om bijlessen in kleine groepen of individueel, zelfstudie met behulp van technologie, één-op-één-academische advisering en coaching, huiswerkbegeleiding en extra evaluatietijd.

Evaluaties van schoolhervormingen en interventieprogramma’s voor scholen met hoge concentraties achterstandsleerlingen hebben het belang aangetoond van het tot stand brengen van een gemeenschappelijke visie op onderwijs en leren, en op schooldoelen.

Een school richtte bijvoorbeeld peuterspeelzalen en een oudercafé in om met ouders te werken als partners in het leerproces. Dit betekende dat meer leerlingen gemotiveerd en bereid om te leren naar school kwamen, en dat leraren hun werk effectiever konden doen.

Extra financiering is belangrijk en moet goed worden gebruikt

Op behoeften gebaseerde schoolfinanciering – zoals aanbevolen in de eerste Gonski-evaluatie – gaat tot op zekere hoogte de neerwaartse druk tegen die de achterstand van leerlingen op de schoolprestaties uitoefent. De effecten van de schoolfinanciering op de leerresultaten zijn echter gemengd.

Om tot betere resultaten te komen, moet de manier van werken worden veranderd en moet het extra geld worden gebruikt om de verandering door te voeren. Dit komt omdat leerresultaten worden bepaald door een complexiteit van factoren, met name in gemeenschappen die met een aantal uitdagingen te maken hebben.

Een recente evaluatie van het effect van aanvullende schoolfinanciering laat zien dat een stabiel onderwijzend en schoolleiderschapsteam essentieel is om scholen in staat te stellen goed gebruik te maken van aanvullende financiering. Eén school, die in vijf jaar vier schoolhoofden had zien komen en gaan, investeerde in de opbouw van het team van leidinggevenden, met inbegrip van mentorschap en leiderschapstraining. Hoewel de verbetering van de toetsscores een werk-in-uitvoering blijft, zijn het professionele klimaat en de onderwijspraktijk aanzienlijk verbeterd.

Scholen met veel achterstandsleerlingen kunnen behalve met een groot personeelsverloop ook met andere uitdagingen te maken krijgen. Het aanpakken van deze uitdagingen vereist dat schoolleiders de vele facetten van de schoolprestaties onderzoeken, niet alleen de prestaties van de leerlingen, om vast te stellen waar de beste mogelijkheden voor verbetering liggen.

Extra financiering is nodig, maar continuïteit, stabiliteit en op feiten gebaseerde planning zijn essentieel voor een maximaal effect.

Toepassing van kennis in verschillende contexten

Scholen die succes boeken voor de meest kansarme leerlingen hebben veel bij te dragen aan onze kennis over wat een goede school maakt. Zij staan in de frontlinie van het engagement met de blijvende gelijkheidskloof in het Australische onderwijs, en zijn het levende bewijs dat die kloof kan worden verkleind.

Hun potentiële bijdrage wordt geïllustreerd door het voorbeeld van een schoolpartnerschap in Victoria, waarbij een zeer bevoorrechte en een zeer kansarme school betrokken waren. Het partnerschap was succesvol omdat de kennis van beide kanten stroomde.

Terwijl de bevoorrechte school zich concentreerde op hoge prestaties, hielp de achterstandsschool de meer bevoorrechte school inzicht te krijgen in de invloed van de thuis- en gezinscontext op het leren, en op maat gesneden strategieën aan te nemen zodat hun minst bevoorrechte leerlingen niet door de mazen van het net zouden vallen.

Dit soort inzicht leidt niet alleen tot succesvolle scholen: het is de basis van een succesvol systeem.