Neoplatonizm

(nē’ōplā`tənĭzəm), starożytna filozofia mistyczna oparta na doktrynach PlatonaPlato
, 427?-347 p.n.e., filozof grecki. Nauki Platona były jednymi z najbardziej wpływowych w historii cywilizacji zachodniej. Życie
Po odbyciu ówczesnych liberalnych studiów został w 407 r. p.n.e. uczniem i przyjacielem Sokratesa. Od około 388 roku p.n.e.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. .

Plotinus and the Nature of Neoplatonism

Uważana za ostatnią z wielkich filozofii pogańskich, została rozwinięta przez PlotynaPlotinus
, 205-270, filozof neoplatonista. Pochodzący z Egiptu, być może rzymskiego pochodzenia, udał się ok. 232 r. do Aleksandrii, by poświęcić się filozofii. Przez 10 lat był oddanym uczniem Ammoniusa Saccasa.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. (III w. n.e.). Wywarł on trwały wpływ na zachodnią metafizykę i mistycyzm
, praktykę wprowadzania się i pozostawania w bezpośredniej relacji z Bogiem, Absolutem lub jakąkolwiek jednoczącą zasadą życia. Mistycyzm jest nierozerwalnie związany z religią.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. Chociaż jego pierwotna forma została znacznie zmieniona przez zwolenników Plotyna. Neoplatonizm był żywą siłą od połowy III w. do 529 r., kiedy Justynian zamknął Akademię Ateńską. Chociaż Plotyn jest centralną postacią neoplatonizmu, jego nauczyciel, Ammoniusz Saccus (175-242), samouk z Aleksandrii, mógł być jego faktycznym założycielem; nie zachowały się jednak żadne pisma Ammoniusza. Plotyn opuścił Egipt, osiadł w Rzymie w 244 r. i założył tam szkołę.

Trwałym źródłem myśli neoplatońskiej są Enneady Plotyna, które zostały zebrane i opublikowane po jego śmierci przez jego ucznia PorfiriuszaPorfiriusz
, ok. 232-c.304, grecki uczony i filozof neoplatoński. Studiował retorykę u Kasjusza Longinusa i filozofię u Plotyna. Później wykładał w Rzymie filozofię Plotyna i był nauczycielem neoplatonisty Iamblichusa.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. , Fenicjanina. Celem Plotyna było ujęcie w systematyczną formę filozofii idealistycznej i zwalczanie w ten sposób tendencji stoickichStoicyzm
, szkoła filozoficzna założona przez Zenona z Citium (na Cyprze) ok. 300 p.n.e. Pierwsi stoicy byli tak nazywani, ponieważ spotykali się w Stoa Poecile , w Atenach, na kolumnadzie w pobliżu Agory, aby słuchać wykładów swojego mistrza Zenona.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. i sceptycyzmskeptycyzm
, stanowisko filozoficzne utrzymujące, że możliwość wiedzy jest ograniczona albo z powodu ograniczeń umysłu, albo z powodu niedostępności jej przedmiotu. Jest luźniej używane do określenia jakiejkolwiek postawy kwestionującej.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. które wkradły się do interpretacji filozofii Platona. Plotyn odrzucił dualizm dwóch rozbieżnych sfer bytu (dobra i zła, materialna i transcendentalna, uniwersalna i szczególna) i zamiast tego przedstawił jeden ogromny porządek zawierający wszystkie różne poziomy i rodzaje existence.

W centrum porządku jest Jeden, niepojęta, wszystko-wystarczająca jedność. Przez proces emanacjiemanacja
, koncepcja kosmologiczna wyjaśniająca stworzenie świata przez serię promieniowań, czyli emanacji, mających swe źródło w bóstwie. Jest ona charakterystyczna dla neoplatonizmu i gnostycyzmu i często spotykana w metafizyce indyjskiej.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. Jednia daje początek Boskiemu Umysłowi lub Logosowi, który zawiera wszystkie formy, lub żywe inteligencje, jednostek. Treść Boskiego Umysłu stanowi zatem wielokrotne odbicie jednostkowej doskonałości Jedni. Poniżej boskiego umysłu znajduje się Dusza Świata, która łączy świat intelektualny i materialny. Te trzy transcendentne rzeczywistości, czyli hipostazy (Jednia, Boski Umysł i Dusza Świata) podtrzymują skończony i widzialny świat, który obejmuje jednostki i materię. Plotyn czasami porównywał Jednię do źródła, z którego wypływały niższe poziomy rzeczywistości.

Kosmologia neoplatońska miała również wydźwięk religijny, ponieważ Plotyn wierzył, że ludzie potencjalnie dążą do życia, w którym indywidualna dusza wzniesie się poprzez kontemplację do poziomu inteligencji (Boskiego Umysłu), a następnie poprzez mistyczne zjednoczenie zostanie wchłonięta w samą Jednię. I odwrotnie, niedostatek bytu lub brak pragnienia Jedni był przyczyną grzechu, który uważano za cechę negatywną (tj. nieuczestniczenie w doskonałości Jedni). W neoplatonizmie istnieją zatem dwa wzajemne ruchy: metafizyczny ruch emanacji z Jednego oraz etyczny lub religijny ruch refleksyjnego powrotu do Jednego poprzez kontemplację form Boskiego Umysłu.

Choć myśl Plotyna była mistyczna (tzn. dotyczyła tego, co nieskończone i niewidzialne w skończonym i widzialnym świecie), jego metoda była na wskroś racjonalna, wywodząca się z logicznych i humanistycznych tradycji Grecji. Wiele z jego elementów filozoficznych pochodziło z wcześniejszych filozofii; istnienie Jedni i związana z tym teoria idei były aspektami późniejszych pism Platona, zwłaszcza Timaeusa, a stoicyzm utożsamiał Duszę Świata z transcendentnym, uniwersalnym rozumem. Tym, co wyróżniało system Plotyna, była jednolita, hierarchiczna struktura tych elementów oraz teoria emanacji.

Szkoły syryjska, ateńska i aleksandryjska

Następcy Plotyna obrali rozbieżne drogi. Porfiriusz, który pozostał w Rzymie, szeroko wykorzystywał alegorię w objaśnianiu racjonalistycznej myśli Plotyna i atakował chrześcijaństwo w imię helleńskiego pogaństwa. Lamblichus przez pewien czas nauczał w Rzymie, a następnie powrócił do Chalcis w Syrii, by założyć tam ośrodek neoplatoński. W tym ośrodku, a także w innych w Atenach i Aleksandrii, mistyczne tendencje Wschodu, w tym wróżbiarstwo, demonologia i astrologia, zostały zaszczepione na ciało neoplatonizmu.

Głównymi postaciami w szkole ateńskiej byli Plutarch Młodszy (350-433) i ProklusProklus
, 410?-485, filozof neoplatoński, ur. w Konstantynopolu. Studiował w Aleksandrii i w Atenach, gdzie był uczniem platonisty Syrianusa, którego zastąpił jako nauczyciel.
….. Kliknij link, aby uzyskać więcej informacji. który przybył z Bizancjum, by objąć kierownictwo Akademii. Kulminacją szkoły ateńskiej byli Simplicius, komentator Arystotelesa, i Damascjusz, który próbował odzyskać pierwotną myśl Plotyna; byli oni ocalałymi członkami Akademii, gdy została ona zamknięta w 529 r. Aleksandryjska szkoła neoplatonizmu, do której należała kobieta-filozof HypatiaHypatia
, zm. 415, aleksandryjska filozofka neoplatońska i matematyczka, kobieta znana ze swej nauki, elokwencji i urody. Niewiele wiadomo o jej pismach. Jej sławę zawdzięczamy w dużej mierze barbarzyńskiemu morderstwu dokonanemu przez bandę mnichów, do którego podobno zachęcał
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. było bardziej uczone, ale mniej teologiczne niż jego syryjskie i ateńskie odpowiedniki i jest ważne głównie ze względu na komentarze do Arystotelesa. Przetrwał do VII w., a niektórzy neoplatonicy aleksandryjscy, zwłaszcza Synesius, stali się chrześcijanami.

Wpływ neoplatonizmu

Neoplatonizm był wczesnym wpływem na myślicieli chrześcijańskich. Chrześcijańscy apologeci Klemens AleksandryjskiKlement Aleksandryjski
(Titus Flavius Clemens), zm. ok. 215, grecki teolog. Urodzony w Atenach, wiele podróżował i nawrócił się na chrześcijaństwo. Studiował i nauczał w szkole katechetycznej w Aleksandrii aż do prześladowań w 202 roku. Origen był tam jego uczniem.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. i OrigenOrigen
, 185?-254?, chrześcijański filozof i uczony. Jego pełne imię brzmiało Origines Adamantius, a urodził się w Egipcie, prawdopodobnie w Aleksandrii. Kiedy był dość młody, jego ojciec został zamęczony.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. rywalizował z rodzącą się tradycją neoplatońską o kontrolę nad platońskim dziedzictwem. Filozofia została mocno złączona z chrześcijaństwem przez św. AugustynaAugustyna, świętego
, łac. Aurelius Augustinus, 354-430, jeden z łacińskich Ojców Kościoła i Doktor Kościoła, biskup Hippony (okolice dzisiejszej Annaby, Algieria), ur. Tagaste (ok. 40 mi/60 km S od Hippony). Życie
Matka Augustyna, św.
….. Kliknij link, aby uzyskać więcej informacji. który przed swoim nawróceniem był neoplatonistą. To właśnie dzięki neoplatonizmowi Augustyn pojmował ducha jako niematerialny i postrzegał zło jako substancję nierealną (w przeciwieństwie do doktryny manichejskiej). Pisma Pseudo-Dionizego (zob. Dionizos AreopagitaDionizy Areopagita, święty
, zm. w I w. n.e., ateńczyk. n.e., ateński chrześcijanin, nawrócony przez św. Pawła. Dzieje 17,34. Tradycja uczyniła go męczennikiem i pierwszym biskupem Aten. Został pomylony ze św. Denisem.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. ) i BoethiusBoethius
, Boetius
, lub Boece
(Anicius Manlius Severinus Boethius), ok. 475-525, rzymski filozof i mąż stanu. Zaszczytna postać w życiu publicznym Rzymu, gdzie w 510 r. był konsulem, stał się zdolnym ministrem cesarza Teodoryka.
….. Kliknij link, aby uzyskać więcej informacji. wyświetl wpływy neoplatońskie.

W średniowieczu elementy myśli Plotyna można znaleźć u św. Tomasza z AkwinuThomas Aquinas, święty
, 1225-74, włoski filozof i teolog, doktor Kościoła, znany jako Doktor Anielski, urodzony w Rocca Secca (koło Neapolu).
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. i Jana Szkota Eriugeny, zwłaszcza w utożsamianiu Jedni z Bogiem i Boskiego Umysłu z aniołami. System ten wywarł wpływ na średniowieczną filozofię żydowską i arabską, a także na G. W. F. HegelHegel, Georg Wilhelm Friedrich
, 1770-1831, filozof niemiecki, ur. w Stuttgarcie; syn urzędnika państwowego. Życie i twórczość
Ukształcony w teologii w Tybindze, Hegel był prywatnym nauczycielem w Bernie i Frankfurcie.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. Metafizyka Hegla miała neoplatońskie składniki. Neoplatońska metafizyka i estetyka wpłynęły również na niemieckich romantyków (patrz romantyzmromantyzm,
termin luźno stosowany do ruchów literackich i artystycznych końca XVIII i XIX wieku. Cechy charakterystyczne romantyzmu
Wynikające częściowo z libertariańskich i egalitarnych ideałów rewolucji francuskiej, ruchy romantyczne miały wspólne tylko
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. ), XVII-wieczni angielscy poeci metafizyczni, William BlakeBlake, William,
1757-1827, angielski poeta i artysta, ur. w Londynie. Chociaż wywarł wielki wpływ na angielski romantyzm, Blake przeciwstawia się charakterystyce szkoły, ruchu, a nawet period.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. i Cambridge PlatonistsCambridge Platonists,
grupa angielskich filozofów, skupionych w Cambridge w drugiej połowie XVII wieku. W reakcji na mechanistyczną filozofię Thomasa Hobbesa szkoła ta ożywiła pewne platońskie i neoplatońskie idee.
….. Kliknij na link, aby uzyskać więcej informacji. . Wiele mistycznych ruchów na Zachodzie, w tym tych z Meister Eckhardt i Jakuba Boehme, zawdzięczają coś do Neoplatonists.

Bibliografia

Zobacz R. T. Wallis, Neoplatonism (1972); R. Baine Harris, ed., The Significance of Neoplatonism (1976); E. R. Doss, Select Passages Illustrating Neoplatonism (1980).

.