Wiele sprzecznych historii krąży wokół rzeczywistego pochodzenia koncepcji paszportu. Wielka Brytania i Francja idą na łeb na szyję w wynalezieniu tej koncepcji. Jednak słowo paszport można jednoznacznie przypisać Francuzom.

Tutaj w Shorex Capital spędzamy dużo czasu na omawianiu wszystkich aspektów obywatelstwa z klientami, ale w dzisiejszym poście pomyślałem, że byłoby intrygujące, aby porozmawiać trochę o tym, co paszport jest rzeczywiście, i dlaczego je mamy.

Wcześniejsze dni – Francja, Wielka Brytania i Królestwo Judy

Pierwsze pojawienie się słowa „paszport” w języku angielskim datuje się na początek XVI wieku i pochodzi od średniowiecznego francuskiego „passeport”, co oznaczało w tamtych czasach „upoważnienie do przejścia przez port”. Francuskie słowo passeport pochodzi z 1420 r. z czasów panowania Ludwika XI i po raz pierwszy pojawiło się w Lyonie jako zaświadczenie wydawane przez władze dla swobodnego obrotu towarowego. W 1464 r. pojęcie to zostało rozszerzone na ludzi, a „passeport” stał się „bezpiecznym postępowaniem wydanym przez władze, gwarantującym swobodny przepływ osoby”, bliskim obecnemu pojęciu paszportu.

Przedtem wydawano różne rodzaje dokumentów podróży, zazwyczaj list od monarchy potwierdzający tożsamość pasażera lub żądający bezpiecznego przejazdu do miejsca przeznaczenia. Wszyscy widzieliśmy filmy, w których jeździec pojawia się przy bramie ze zwojem pergaminu podpisanym przez tego, kto go wysłał. Pierwsze odniesienie do tego typu dokumentu można znaleźć w Biblii – w Księdze Nehemiasza – gdzie perski król Artakserkses przyznaje Nehemiaszowi bezpieczne przejście, aby mógł wrócić do Judy. Historia ta miała miejsce w 445 r. p.n.e.

Jak zwykle Wielka Brytania i Francja twierdzą, że są pierwszymi krajami, które wymyśliły tę koncepcję. Najwcześniejsze odniesienie do dokumentu „bezpiecznego zachowania” w Wielkiej Brytanii pojawia się za panowania Henryka V, w ustawie Parlamentu z 1414 roku. Król mógł wydać „bezpieczne zachowanie” każdemu („laissez-passer” po francusku), niezależnie od tego, czy był Anglikiem, czy nie. Monarcha nigdy nie miał, ani nie potrzebował bezpiecznego prowadzenia. Królowa Elżbieta nie ma paszportu.

W 1540 r. król przekazał Privy Council przyznawanie dokumentów podróży, które po raz pierwszy zaczęto nazywać paszportami.

W literaturze jednym z pierwszych wystąpień słowa paszport jest przemówienie z okazji Dnia Świętego Kryspina z dramatu Williama Szekspira Henryk V, w którym król Henryk mówi: „Niech odejdzie; jego paszport zostanie wyrobiony”. Jak na ironię, sztuka odnosi się do 25 października 1415 roku, na krótko przed bitwą pod Agincourt, a w tamtych czasach słowo paszport nie istniało. Nawet wielcy pisarze czasami się mylą.

Najwcześniejszy istniejący paszport został wydany 18 czerwca 1641 roku i podpisany przez Karola I. Od 1794 roku Sekretarz Stanu wydawał wszystkie paszporty.

Tendencja ta była przestrzegana w Europie. W Ameryce urzędnicy konsularni wydali pierwsze paszporty w 1775 roku na początku wojny o niepodległość.

Połowa XIX wieku: Paszporty tracą na znaczeniu

W imię „The Freedom of Movement” i jako bezpośredni wynik rewolucji francuskiej, paszporty zostały zniesione we Francji na początku XVIII wieku, ale szybko zostały przywrócone.

Jednak to rewolucja przemysłowa, która po raz pierwszy zakwestionowała konieczność dokumentów podróży. Wraz z szybkim rozwojem sieci kolejowej, turystyka rozprzestrzeniła się w całej Europie. System paszportowy i wizowy został poddany tak dużej presji, że w 1861 roku Francja całkowicie zniosła paszporty i wizy. Inne kraje europejskie poszły za tym przykładem i do 1914 roku paszporty zostały prawie wyeliminowane w całej Europie.

Pierwsza wojna światowa: Powrót paszportu i pierwszy fotograficzny dokument tożsamości

Czasy euforii, zaufania i wolności nie trwały długo, a wybuch Pierwszej Wojny Światowej ożywił obawy o bezpieczeństwo narodowe we wszystkich krajach europejskich. Paszporty i wizy zostały natychmiast przywrócone, najpierw jako środek tymczasowy, ale wkrótce stały się stałe.

Przed erą fotografii, jednym z głównych problemów z paszportem było ustalenie dokładnego opisu fizycznego posiadacza paszportu. Szybki postęp fotografii rozwiązał tę ostatnią przeszkodę i pierwszym paszportem, który wymagał fotografii, był paszport brytyjski w 1914 r.

Normalizacja paszportów

Pierwszy zestaw międzynarodowych standardów dla paszportów pojawił się w 1920 r. na „Paryskiej konferencji w sprawie paszportów &formalności celnych i biletów przelotowych”. Podczas tej konferencji, zorganizowanej przez Ligę Narodów, 42 narody założycielskie uzgodniły zestaw norm dla wszystkich paszportów wydawanych przez członków Ligi. W 1926 r. Liga Narodów zorganizowała w Genewie Drugą Międzynarodową Konferencję Paszportową.

W 1947 r. Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO, która liczyła 188 umawiających się państw) przejęła odpowiedzialność za ustalanie standardów paszportowych. Do dziś, oficjalne standardy dotyczące jakości, stylu i wyglądu paszportów i fotografii są ustalane przez ICAO.

A collector’s item

Like wiele pamiątek, paszporty celebrytów przyciągnęły ich sprawiedliwy udział zainteresowania. Amerykański paszport Lou Gehriga z 1931 roku, słynnego amerykańskiego baseballisty, był najdroższym sprzedanym paszportem w historii i zgarnął 263 000 dolarów na aukcji w New Jersey w 2015 roku, a następnie paszport Marilyn Monroe z 1954 roku sprzedany za 110 000 dolarów.

Paszporty biometryczne i ewolucja paszportów

Trendem dla paszportów jest stosowanie najnowszych technologii i zwiększanie ilości informacji osobistych o posiadaczach, a także stosowanie wodoszczelnych cech identyfikacyjnych i zabezpieczeń.

Paszporty biometryczne, wprowadzone po raz pierwszy w 1998 roku przez Malezję, są obecnie powszechnie stosowane i zastępują stare paszporty. Od 2016 r. nie można wjechać do Stanów Zjednoczonych bez paszportu biometrycznego. W czerwcu 2017 roku 120 krajów wydawało paszporty biometryczne.

Na razie paszporty biometryczne zawierają ograniczone prawdziwe informacje biometryczne, ale terminologia wyraźnie przygotowuje podróżnych do tego, jakiego rodzaju informacje mogą być wkrótce przechowywane w ich paszporcie. Obecne paszporty biometryczne wykorzystują technologię bezdotykowych kart inteligentnych, w tym chip mikroprocesorowy i wbudowaną antenę.

W miarę postępu technologicznego, wzrostu bezpieczeństwa narodowego i tego, że przejrzystość staje się nową normą, nie ma wątpliwości, że jutrzejszy paszport będzie zawierał rezerwuar informacji osobistych na niepokojącą skalę.

Philippe Gelin