Description

Worry is een cognitief proces waarbij je nadenkt over problemen die zouden kunnen gebeuren op een manier die je een angstig of bezorgd gevoel kan geven. Niet alle bezorgdheid is problematisch – we voorzien allemaal moeilijkheden in ons leven en besteden wat tijd aan het anticiperen op manieren om potentiële obstakels te omzeilen. Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis (GAD) en problematische zorgen ervaren deze echter vaker, als meer oncontroleerbaar, en kunnen zelfs eindigen met zich zorgen te maken over hun zorgen (meta-zorg). Psychologen maken vaak onderscheid tussen ‘real event worry’ en ‘hypothetical worry’.

• Real event worry. Reële zorgen gaan over actuele problemen die je op dit moment raken en waar je actie op kunt ondernemen. Als reactie op echte zorgen kunnen we strategieën toepassen om te proberen ze op te lossen en zo wat van de angst die ze oproepen te verminderen. Bijvoorbeeld, na een ruzie met een romantische partner, kunnen we de resulterende zorgen verminderen door onmiddellijk onze excuses aan te bieden of te proberen de oorzaak van de ruzie op te lossen.
• Hypothetische gebeurtenis zorgen. Hypothetische zorgen gaan over dingen die nog niet gebeurd zijn, maar die in de toekomst kunnen gebeuren. Mensen met GAD hebben de neiging om meer “Wat als … ?” vragen te stellen, en zich zorgen te maken over onwaarschijnlijke en verre toekomstige gebeurtenissen. Hun hypothetische zorgen sluiten vaak op elkaar aan, bijvoorbeeld: een leerlingendochter heeft uitslag op haar arm > “Wat als het hersenvliesontsteking is?” > heeft beeld van dochter die in ziekenhuis op intensive care ligt > “Ik zou het niet kunnen verdragen als ze dood zou gaan”

Een belangrijke eerste stap in de behandeling van GAD is cliënten te trainen om te herkennen dat ze zich zorgen maken en om te leren onderscheiden of de zorgen een reëel of een hypothetisch probleem betreffen (worry awareness training). De volgende stappen in de piekergedachtenboom vertakken zich in verschillende richtingen, afhankelijk van of een piekergedachte reëel of hypothetisch is. Gaat het om een reële gebeurtenis, dan kan het helpen van cliënten om hun probleemoplossende vaardigheden te ontwikkelen door benaderingsgerichte oplossingen te bedenken (problem-solving). Als een zorg hypothetisch is, dan kan uitstel van de zorg (worry postponement) en afleiding of opmerkzaamheid helpen.

De zorgboom is een aangepaste versie van Butler en Hope’s (1995) benadering van zorgen en angsten. Het is een manier om enkele van de belangrijke stappen in de behandeling van gegeneraliseerde angststoornis (GAD) te conceptualiseren en aan cliënten over te brengen. Veel cliënten met GAD lijden aan ‘analyseverlamming’ wanneer ze complexe angst opwekkende situaties moeten aanpakken. Met behulp van de systematische aanpak die in de zorgboom wordt beschreven, worden cliënten geholpen om deze situaties als beter beheersbaar te beschouwen wanneer ze eenmaal hebben onderscheiden met welk type zorgen ze te maken hebben, en daardoor de mogelijk geschikte reacties te beperken. “De belangrijkste boodschap voor de cliënt in deze fase van de behandeling is dat er een beter alternatief is voor het zich zorgen maken over de problemen van het leven, en dat is het verbeteren van de manier waarop zij problemen benaderen en probleemoplossende vaardigheden toepassen” (Wilkinson, Meares, & Freeston, 2011).