In de late 19e eeuw bedacht de Ierse schrijver Bram Stoker een griezelroman die verwant was aan de Centraal-Europese legenden over vampiers en de ondoden, die andere 19e-eeuwse auteurs al hadden geïnspireerd, zoals John Polidori, de arts en reisgezel van Lord Byron. Bij het onderzoek naar dergelijke verhalen kwam Stoker achter het bestaan van een Roemeense prins genaamd Vlad Draculea, die in de 15e eeuw had geleefd en onder meer beroemd was geworden door zijn voorliefde voor bloeddorstigheid.

De lotgevallen van Dracula’s bijnaam zijn in feite te wijten aan een verwarring. Zijn vader, prins of voivode Vlad II van Walachije, was in 1428 toegetreden tot de Orde van de Draak (Drac, in het Hongaars), door toedoen van keizer Sigismund van Luxemburg. Hij stond voortaan bekend als Vlad Dracul, terwijl zijn zoon Vlad Draculea werd genoemd, d.w.z. zoon van Dracul. In de Roemeense mythologie bestond de figuur van de draak echter niet en werd met de term dracul de duivel aangeduid, zodat Vlad III in het Roemeens “de zoon van de duivel” werd.

Dit valt samen met de legende van Vlad’s wreedheid en bloeddorstigheid, die reeds in de kronieken van zijn tijd is opgetekend. Hij werd afgeschilderd als een prins die dol was op martelen en enthousiast was over een langzame dood, die placht te dineren door het bloed van zijn slachtoffers te drinken of er brood in te dopen. Men schat dat hij in zijn drie regeringsperioden, die slechts zeven jaar duurden, ongeveer 100.000 mensen heeft geëxecuteerd, meestal door middel van spietsen. Daarom staat hij sinds de 16e eeuw bekend als Vlad Tepes, d.w.z. Vlad de Spietser.

Geschiedenis van de Balkan

Om deze roem te begrijpen, moet men zich plaatsen in de context van de Balkan in de middelste decennia van de 15e eeuw. In die tijd bevond het Ottomaanse Rijk zich midden in een expansiefase in Zuidwest-Europa: Griekenland werd vanaf de jaren 1360 onderworpen, Servië vanaf 1389 en Bulgarije in 1396. Tegenover de Ottomanen stonden het Koninkrijk Hongarije en de vorstendommen waarin het huidige Roemenië toen was opgedeeld: Walachije en Moldavië, samen met Transsylvanië, een autonoom gebied dat tot Hongarije behoorde.

Grensoorlogen werden een constante, oorlogen van buitengewoon geweld, waarin massa-executies en wraakacties aan de orde van de dag waren.Vlad van Walachije was een product van deze omgeving, en zijn leven was een voortdurende strijd om te overleven en om de macht.

Een grensprins

Volgens de meeste auteurs werd Prins Vlad III van Walachije in 1431 in Sighisoara (Transsylvanië) geboren, en was hij een van de drie wettige zonen van Vlad II, voivode (gouverneur) van Walachije. Op slechts 13-jarige leeftijd ging hij samen met zijn broer Radu naar het Ottomaanse hof, als gijzelaar of als waarborg voor onderwerping. Vlad II was een verbond met de Turken aangegaan dat hem de vijandschap opleverde van de regent van Hongarije, Jan Hunyadi, een Walachijrees. In 1447 bereidde hij een offensief voor tegen Vlad, waarbij hij een beroep deed op de pro-Hongaarse Walachijse edellieden, de Bojaren. Het resultaat was de dood van de voivode en zijn zoon Mircea.

Gerriteerd door het verlies van zijn Walachijse bondgenoot verklaarde de Ottomaanse sultan Murat zijn zoon Vlad Draculea tot pretendent op de troon. Het jaar daarop lanceerde hij zijn troepen tegen Hunyadi en versloeg hem volkomen in Kosovo. Vlad maakte hiervan gebruik om de troon van Walachije te grijpen, maar zijn eerste regeerperiode was van korte duur, want in hetzelfde jaar 1448 werd hij op instigatie van Hunyadi verdreven.

In 7 jaar tijd executeerde hij zo’n 100.000 mensen door ze in de meeste gevallen te spietsen

Vlad zocht aanvankelijk zijn toevlucht aan het hof van de Ottomaanse sultan, in de hoop dat hij geholpen zou worden om naar Walachije terug te keren. Maar teleurgesteld in zijn aspiraties, vertrok hij in 1449 naar Moldavië, waar hij familie had. In de volgende jaren nam hij deel aan de Moldavische twisten tot 1451, toen hij naar Transsylvanië vertrok. Hij vestigde zich in Duitse steden op het platteland, zoals Kronstadt, en probeerde steun te vergaren om de Walachijse troon te heroveren. De gelegenheid deed zich voor na de verovering van Constantinopel door Mehmet II in 1453. Hunyadi zag dat Hongarije steeds meer bedreigd werd door de Ottomanen en zocht bondgenoten voor een directe confrontatie met de Turken. De edelman die toen voivode van Walachije was, was steeds meer aan de Osmanen verknocht, en Hunyadi overwoog hem te vervangen door Vlad in te schakelen. Deze vergat alle rancune over de dood van zijn verwanten en wierp zich in de strijd.

Zo slaagde hij er in 1456 in Walachije weer in handen te krijgen. Daarna begon hij aan zijn langste regeringsperiode, tot 1462, die hem in de ogen van tijdgenoten en de geschiedenis de sinistere reputatie zou bezorgen die hem sindsdien is bijgebleven.

Deze reputatie is in de eerste plaats te danken aan de methoden die Vlad in de oorlogvoering toepaste. Vanaf het moment dat hij in 1460 besloot te weigeren de Turken hulde te betalen, werd een gewapende confrontatie onvermijdelijk, en deze kreeg de allure van een kruistocht, even wreed en bloedig als die welke in de voorgaande eeuwen in het Heilige Land waren gevoerd.

De methoden van een kruisvaarder

De veldtocht van 1462 geeft een voorbeeld van zijn methoden. Als reactie op een Turks offensief stak Vlad de Donau over om het Bulgaarse land, dat toen deel uitmaakte van het Ottomaanse Rijk, in te nemen. Aan het eind van de veldtocht stuurde hij de Hongaarse koning Matthias Corvinus twee zakken vol oren, neuzen en hoofden, vergezeld van een brief waarin hij zei: “Ik heb mannen en vrouwen gedood, oud en jong, van Oblucitza en Novoselo tot Samvit en Ghigen. Wij hebben 23.884 Turken en Bulgaren gedood, niet meegerekend degenen die wij in hun huizen hebben verbrand, of wier hoofd niet door onze soldaten is afgesneden…. Laten we samen afmaken wat we samen begonnen zijn, en laten we gebruik maken van deze situatie, want als de Almachtige God de gebeden en smeekbeden van de christenheid hoort, als hij de smeekbeden van zijn vrome dienaren begunstigt, zal hij ons de overwinning schenken op de ongelovigen, de vijanden van het Kruis”. Vlad zag zichzelf dus als een kruisvaarder.

Op hetzelfde moment paste de voivode dezelfde gewelddadige tactieken toe tegen zijn onderdanen, om zijn gezag veilig te stellen.

Hij had geen reden om voor zijn positie te vrezen. De Boyar adel was ontevreden en nam niet deel aan de oorlog tegen de Turken. De Duitse kolonisten, van hun kant, voerden verschillende opstanden uit. Als uitvoerend orgaan van het recht handhaafde de voivode het recht dan ook streng door overtreders te straffen en opstanden neer te slaan. De sadistische executies van zijn slachtoffers waren voorbeeldig, en hielpen de orde te handhaven. In zekere zin zou men kunnen zeggen dat zijn stelregel was dat angst gehoorzaamheid bracht.

Zijn strengheid gaf aanleiding tot verhalen zoals dat van de gouden kruik die hij voor zijn residentie te Tirgoviste liet staan, zodat reizigers er water uit konden drinken; zo groot was de angst die de heerser inboezemde dat niemand het ooit waagde de kruik te stelen. Maar de strafmethode waarmee de figuur van Vlad wordt geassocieerd is, uiteraard, spietsen. Het was geen uitvinding van Vlad, maar had een geschiedenis die minstens terugging tot het oude Assyrië en werd lange tijd gebruikt.

Bronnen suggereren in ieder geval dat Vlad tot het uiterste ging in macabere verfijning, het verlengen van de doodsstrijd van de veroordeelden en het gebruik van de lichamen van de gespietste als een angstaanjagende waarschuwing. Het bekendste voorbeeld van zijn meedogenloosheid is het zogenaamde Bos van de Gespietsten, waar Tepes naar verluidt alle bomen liet omhakken om meer dan 20.000 gevangenen te spietsen. De kroniekschrijver Calcondilo beweert dat Mehmet II, toen hij er in 1461 op bezoek kwam, zijn afschuw uitsprak, hoewel hij tegelijkertijd een prins prees die een expert bleek te zijn in de kunst van het regeren door terreur.

Het Bos der Gespietsten is de plaats waar Tepes alle bomen zou hebben laten vellen om meer dan 20.000 gevangenen te spietsen

In hoeverre zijn deze verhalen over Vlad’s wreedheid waar? Het lijdt geen twijfel dat sommige ervan partijdig zijn, zoals het geval is met de Duitse kronieken, die gebaseerd zijn op de getuigenissen van Germaanse kolonisten in Transsylvanië die door de voivode werden lastiggevallen. Andere kronieken daarentegen veroordelen de bloeddorstige vorst niet, maar prijzen zijn meedogenloze methoden; dit is het geval met de Russische getuigenissen. In de tijd en plaats waarin Vlad leefde, was zijn wreedheid geenszins uitzonderlijk, hoewel er geen twijfel over bestaat dat weinigen zijn terreurmethoden zo ver doorvoerden.

In 1462 werd Vlad door de Turken verslagen. Twaalf jaar lang verbleef hij als gevangene in Hongarije, tot hij in 1476 zijn nut als kandidaat voor de Walachijse troon herwon. Zijn derde termijn als voivode eindigde toen hij in een Turkse hinderlaag om het leven kwam. Zijn hoofd werd tentoongesteld in Istanbul, en zijn lichaam werd begraven in het klooster aan het meer van Snagov.