Het verlaten Wyndclyffe Mansion torent boven de Hudson-rivier in Rhinebeck, New York.

De Hudson River Valley herbergt meer dan zijn aandeel aan formidabele ruïnes, maar er zijn er maar weinig die de spookachtige aantrekkingskracht van Rhinebeck’s Wyndclyffe Mansion evenaren. De door kevers getekende buitenkant is gezegend met die verleidelijke combinatie van somberheid, ornamentiek en extreme ouderdom die alleen de beste spookhuizen kunnen claimen, en er is geen betere tijd om ze te aanschouwen dan eind oktober, wanneer de herfstbries gele bladeren door de heuvels en holtes van het oude landgoed laat dwarrelen. Het lijkt erop dat het enige wat dit “spookhuis” mist, een goed spookverhaal is…

Veel van wat er van het interieur is overgebleven, is veel te instabiel om toegankelijk te zijn. Deze foto is genomen vanuit een raam aan de westkant van het gebouw.

Moord, chaos en het bovennatuurlijke spelen geen enkele rol in de geschiedenis van Wyndclyffe, maar het verleden is al boeiend genoeg. Het landhuis werd in 1853 gebouwd als het privé-landhuis van Elizabeth Schermerhorn Jones, een prominent lid van een uitzonderlijk rijke familie in New York. Hoewel de vorstelijke landgoederen in de Hudson-vallei al in de mode waren bij de heersende klasse in New York, zette de pracht van Wyndclyffe de naburige aristocraten ertoe aan nog meer geld in hun vakantiehuizen te pompen om niet overschaduwd te worden door Elizabeths verblijf in Rhinebeck. Het huis en de bouwwoede die het inspireerde, zouden aan de oorsprong liggen van de uitdrukking “keeping up with the Joneses.”

Drie verdiepingen van het herenhuis zijn zichtbaar in de gebogen eetvleugel van het gebouw.

Elizabeth was de tante van de grote Amerikaanse schrijfster Edith Wharton, die bekend staat om haar scherpe inzicht uit de eerste hand in het leven van de meest bevoorrechten van Amerika, dat ze verwerkte in klassiekers als Ethan Frome, The House of Mirth, en The Age of Innocence, waarvoor ze de Pulitzer Prize won. (Ze is ook bekend om haar spookverhalen.) In haar vroege jeugd bracht Edith de zomers door in het huis, dat bij haar bekend stond als “Rhinecliff.” In haar autobiografie “A Backward Glance” (1934) beschrijft ze het in niet al te lovende bewoordingen:

“Het effect van de terreur die het huis in Rhinecliff teweegbracht was ongetwijfeld te wijten aan wat mij de ondraaglijke lelijkheid ervan leek… Ik kan me nog herinneren dat ik alles in Rhinecliff haatte, wat, zoals ik zag, toen ik het enkele jaren later herontdekte, een duur maar somber exemplaar was van de Hudson River Gothic: en vanaf het begin was ik me onduidelijk bewust van een vreemde gelijkenis tussen de granieten buitenkant van Tante Elizabeth en haar grimmig comfortabele huis, tussen haar kantelen en de torentjes van Rhinecliff.”

Vele van de oorspronkelijke architectonische details zijn nog zichtbaar in een ingestort deel van het gebouw, let op de houten detaillering in de salon op de tweede verdieping.

Haar woorden doen denken aan deze passage uit Shirley Jacksons “The Haunting of Hill House” waarin het titulaire (fictieve) bouwwerk wordt beschreven:

“Geen menselijk oog kan het ongelukkige toeval van lijn en plaats isoleren dat kwaad suggereert in het gezicht van een huis, en toch op de een of andere manier een maniakale juxtapositie, een slecht gedraaide hoek, een of andere toevallige ontmoeting van dak en lucht, veranderde Hill House in een plaats van wanhoop, angstaanjagender omdat het gezicht van Hill House wakker leek, met een waakzaamheid vanuit de lege ramen en een vleugje vrolijkheid in de wenkbrauw van een kroonlijst. Bijna elk huis… kan een toeschouwer inhalen met een gevoel van kameraadschap; maar een huis dat arrogant en haatdragend is, nooit van zijn stuk gebracht, kan alleen maar kwaadaardig zijn.”

Hier ziet u dezelfde kamer afgebeeld in de jaren zeventig, met de vloer al zwaar beschadigd door een lekkend dakraam.

Het moderne oog zal waarschijnlijk veel barmhartiger zijn voor het in gevecht verkerende Wyndclyffe, kwaad of niet. De schoonheid ervan is duidelijk te zien, en wordt wellicht versterkt, door de mate van verval die het 50 jaar lang heeft moeten doorstaan. Maar hoe komt een duur, karakteristiek en historisch relevant huis als Wyndclyffe in zo’n staat terecht?

Toen Elizabeth in 1876 overleed, werd Wyndclyffe verkocht aan een familie die het huis tot in de jaren twintig onderhield, maar de opeenvolgende eigenaars die het herenhuis tot aan de Grote Depressie bewoonden, hadden moeite om de kostbare reparaties die nodig waren, bij te houden. In de jaren 1970 was het huis al tientallen jaren verlaten toen de status van de Hudson-vallei als speelplaats voor de rijken afnam. Op dat moment werd het landgoed opgekocht en onderverdeeld, waardoor het van 80 acres werd teruggebracht tot een schamele tweeënhalve hectare. Deze actie betekende meer dan enige andere de ondergang voor Wyndcliffe – afgezien van de astronomische kosten die nodig zijn om een gedeeltelijk ingestort 160 jaar oud herenhuis te renoveren, heeft het gebrek aan land rondom het gebouw het bijzonder moeilijk gemaakt om aan potentiële kopers te verkopen. Terwijl veel nabijgelegen landgoederen na een periode van verwaarlozing zijn opgeknapt tot bloeiende historische locaties, heeft Wyndclyffe zelfs moeite om overeind te blijven.

Een sprankje hoop gloorde in 2003 toen een nieuwe eigenaar de meeste bomen en begroeiing van het terrein verwijderde, een hek neerzette en plannen aankondigde om het landhuis te redden. Maar zoals zo vaak gaan goede bedoelingen ten onder aan de financiële realiteit. Elf jaar zijn voorbijgegaan en de schamele verbeteringen zijn moeilijk waar te nemen – dikke jonge boompjes, verwarde doornen en struiken omhullen het bouwwerk opnieuw volledig en het verval zet zich voort.

Om het landgoed staan talloze “verboden toegang”-borden. Staatspolitie wordt vaak opgeroepen wanneer huiseigenaren in de buurt hen waarschuwen voor verdachte activiteiten.

Nadat Halloween voor de deur staat, laat ik u achter met nog een griezelige passage uit Jacksons “Haunting”, waarvan Stephen King (die het kan weten) zegt dat het de beste openingsalinea is van een modern horrorverhaal. Het vangt behendig de griezelige aantrekkingskracht van lege gebouwen, en de aanhoudende, hoe onlogisch ook, indruk dat een huis blijft denken, voelen, en herkauwen over zijn verleden lang nadat het is achtergelaten door de mens.

“Geen levend organisme kan lang gezond blijven bestaan onder omstandigheden van absolute werkelijkheid; zelfs leeuweriken en katachtigen worden, door sommigen, verondersteld te dromen. Hill House, niet gezond, stond op zichzelf tegen zijn heuvels, met duisternis binnenin; het stond al tachtig jaar zo en zou nog tachtig jaar kunnen blijven staan. Binnen bleven de muren rechtop staan, bakstenen kwamen netjes samen, vloeren waren stevig, en deuren waren voelbaar gesloten: de stilte lag gestaag tegen het hout en de stenen van Hill House, en wat er ook liep, liep alleen.”

Stormwolken pakken zich samen boven Wyndclyffe Mansion.