Fluoresceïne wordt al vele jaren regelmatig gebruikt bij oogheelkundige onderzoeken van zowel het voorste segment als het achterste segment. Het is een essentieel onderdeel van het hoornvliesonderzoek waarbij het kleuren van het hoornvliesepitheel de detectie van subtiele veranderingen mogelijk maakt en de beoordeling van de omvang en het patroon van epitheliale schade vergemakkelijkt.10 Het wordt ook gebruikt bij applanatietonometrie, en meer recent, bij het kleuren van het voorste kapsel voor capsulorrhexis tijdens cataractchirurgie11 en tot op heden werd geen hoornvliestoxiciteit van fluoresceïne gerapporteerd. Door zijn inerte aard is fluoresceïne het middel bij uitstek om de corneale functie of corneale schade te beoordelen bij onderzoek naar de toxiciteit van andere middelen op de cornea.12, 13, 14

De veiligheid van fluoresceïne in het achterste segment is ook aangetoond bij het routinematige gebruik van fluoresceïne-angiografie om de retinale vasculatuur te visualiseren, zonder bekende retinale toxiciteit. In een recente studie van Das et al,15 werd fluoresceïne gebruikt om het glasvocht te kleuren tijdens een posterieure vitrectomie voor maculaire gaatjeschirurgie, en er werden geen complicaties in verband met de kleurstofinjectie vastgesteld.

In deze studie vertoonden 15 van de 16 patiënten een verbetering van hun uiteindelijke postoperatieve gezichtsscherpte in vergelijking met de preoperatieve gezichtsscherpte, en geen van hen ontwikkelde ernstige complicaties zoals netvliesloslating of endophthalmitis. Eén patiënt (casus nr. 7) had een acuut verhoogde IOP tot 70 mmHg tijdens de eerste postoperatieve dag. Dit werd echter snel onder controle gebracht met intraveneuze acetazolamide en plaatselijke antiglaucoombehandeling, en haar IOP daalde binnen twee dagen tot minder dan 20 mmHg. Alle patiënten hadden bij ontslag een normale IOP (variërend van 10 tot 18 mmHg) en geen van hen hoefde langdurig plaatselijk te worden behandeld met antiglaucoom. Het is ook interessant op te merken dat de ene patiënt die een phacotrabeculectomie onderging (casus nr. 5) vanwege coëxisterend glaucoom, na de operatie een goede IOP-controle had en een goede BCVA. Men kan dus stellen dat fluoresceïne weinig of geen rol speelt in de postoperatieve IOP-verhoging bij patiënt nr. 7, en dat de voorbijgaande IOP-verhoging te wijten was aan de aanwezigheid van achtergebleven visco-elasticiteit (Healon®).

We hebben geen permanente kleuring van het siliconen SoFlex™ intraoculaire lensimplantaat (Baush & Lomb) aangetroffen door het gebruik van intracamerale fluoresceïne 0,03%, zoals bij het gebruik van trypanblauw op Acqua IOL’s door Werner et al,16 en het gebruik van trypanblauw en fluoresceïne 2% op acryl IOL’s door Fritz.17

Pandey et al18 hebben opmerkingen gemaakt over het lekken van fluoresceïne in de glasvochtholte bij intracameraal gebruik, dat niet uit de glasvochtholte kon worden verwijderd door een irrigatie/aspiratie-systeem. In onze studie werd tijdens de operatie fluoresceïne in de glasvochtholte waargenomen. Het grootste deel van de kleurstof werd echter samen met het gekleurd glasvocht verwijderd door een ruime vitrectomie vooraf. De resterende kleuring van het glasvocht verdween en was de volgende dag niet meer zichtbaar.

Twee andere middelen om het glasvocht te kleuren zijn recent beschreven, namelijk triamcinolon19, 20 en 11-deoxycortisol.21 Het gebruik van triamcinolon als intracamerale kleurstof heeft echter een aantal nadelen: het is vrij duur, niet gemakkelijk verkrijgbaar en de bereiding voor gebruik is omslachtig.22 Bovendien bestaat er een aanzienlijk risico op een stijging van de IOP.23, 24 11-Deoxycortisol daarentegen is ook niet gemakkelijk verkrijgbaar. Omdat het een steroïde precursor is, kan het ook een stijging van de IOP veroorzaken, hoewel er tot nu toe niet genoeg klinische gegevens beschikbaar zijn om dat te suggereren.21

In vergelijking met deze twee middelen heeft fluoresceïne het voordeel dat het gemakkelijk verkrijgbaar en te bereiden is, zonder gemeld risico op het induceren van een IOP-verhoging of van enige oculaire toxiciteit. Zoals uit deze studie blijkt, heeft de kleuring van het glasvocht met fluoresceïne het gemak van de volledige verwijdering van het glasvocht uit de voorste oogkamer aanzienlijk verhoogd, wat vrijwel zeker bijdraagt tot de uitstekende postoperatieve visuele resultaten bij de patiënten.

Samenvattend toont deze studie aan dat het gepaste gebruik van intracamerale fluoresceïne een veilige en doeltreffende methode is om het glasvocht in de voorste oogkamer te kleuren, zonder waarneembare oculaire toxiciteit in klinisch opzicht en met uitstekende visuele resultaten op lange termijn. Het is dus een veiliger, economischer en gebruiksvriendelijker alternatief voor de twee bovenvermelde middelen voor intracamerale kleuring van verzakt glasvocht.