VOORBEELD DE meest briljante en invloedrijke Afro-Amerikaanse intellectueel van de 20e eeuw, William Edward Burghardt (W. E. B.) DuBois werd geboren op 23 februari 1868 in Great Barrington, Massachusetts. Hij was de zoon van Alfred DuBois, een uit Haïti afkomstige barbier en rondtrekkende arbeider, en van Mary Silvina Burghardt, een afstammeling van een bevrijde Nederlandse slaaf die korte tijd in de Amerikaanse Revolutie had gevochten. DuBois bezocht een raciaal geïntegreerde openbare middelbare school en studeerde af met een klassieke universitaire opleiding. Met een beurs van burgers uit Great Barrington schreef hij zich vervolgens in aan de Fisk University in Nashville, Tenn, een zuidelijke universiteit die na de Burgeroorlog was opgericht om bevrijde slaven op te leiden. Op Fisk maakte DuBois voor het eerst uitgebreid kennis met de Afro-Amerikaanse cultuur en het Zuid-Amerikaanse racisme.1

Na zijn afstuderen aan Fisk in 1888 schreef DuBois zich in als junior aan Harvard, behaalde een BA cum laude in 1890, een MA in 1891 en een PhD in 1895. Hij werd sterk beïnvloed door historicus Albert Bushnell Hart en de filosoof-psycholoog William James. Zijn proefschrift, The Suppression of the African Slave Trade to the United States of America, 1638-1870, werd in 1896 gepubliceerd als het eerste deel van de Harvard Historical Studies series. Van 1892 tot 1894 reisde DuBois in Duitsland en voltooide hij een monografie over de geschiedenis van de landbouw in het zuiden van de VS. In 1896 nodigde de Universiteit van Pennsylvania hem uit om een gedetailleerde sociologische studie te maken van Afrikaanse Amerikanen in Philadelphia, die in 1899 werd gepubliceerd als The Philadelphia Negro.2 Deze studie combineerde pleidooien met een zorgvuldige empirische studie, waarbij de nadruk lag op historische en indirecte in plaats van erfelijke verklaringen voor de omstandigheden van de Afro-Amerikaanse gemeenschap.

In 1897 verhuisde DuBois naar de Universiteit van Atlanta in Georgia, waar hij geschiedenis, sociologie en economie doceerde en waar hij corresponderend secretaris en redacteur werd van de jaarlijkse conferenties van de Universiteit van Atlanta voor de “Studie van de Negerproblematiek”. Het verslag van de 11de conferentie, gehouden in mei 1906, werd gepubliceerd als The Health and Physique of the Negro American, de bron van dit herdrukte uittreksel. Een van DuBois’ belangrijkste doelen in deze publicatie was het in diskrediet brengen van de theorieën over de inferioriteit van het zwarte ras – bijvoorbeeld hun extreme kwetsbaarheid voor een koud noordelijk klimaat – die recentelijk waren ontwikkeld door de statisticus en directeur van een verzekeringsmaatschappij, Frederick L. Hoffman.3 Tegelijkertijd betoogde DuBois dat de werkelijke verschillen in gezondheid tussen blanken en zwarten een gevolg waren van de slechtere economische, sociale en sanitaire omstandigheden waarin Afrikaanse Amerikanen verkeerden.

DuBois zette zich al lang in voor sociale hervormingen door middel van de sociale wetenschap. Maar nu raakte hij meer direct betrokken bij belangenbehartiging en politieke actie, vooral als reactie op het toenemende raciale geweld in het Zuiden. Hij hielp bij de oprichting van de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) in 1909, en in 1910 verliet hij Atlanta om officier van de NAACP te worden, het enige zwarte bestuurslid, en redacteur van het maandblad, de Crisis.

DuBois was 24 jaar lang redacteur van de Crisis en hield zich bezig met onderwerpen als wettelijke en politieke rechten, discriminatie en rassenverhoudingen, culturele en intellectuele vooruitgang van de Afro-Amerikanen, en Pan-Afrikanisme. Hij raakte ook steeds meer geïnteresseerd in de Sovjet-Unie, marxisme, en op ras gebaseerde zwarte economische initiatieven. Dit leidde tot een conflict met zijn meer gematigde NAACP-collega’s en tot zijn ontslag uit die organisatie en zijn terugkeer naar Atlanta in 1934. In 1944 sloot DuBois zich weer aan bij de NAACP en erkende dat deze agressiever was geworden in het nastreven van economische en wettelijke rechten. Maar in 1948 werd hij door zijn openlijk radicalisme en zijn publieke steun aan de Sovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog voor de tweede keer uit de NAACP gezet. In 1951 werd hij aangeklaagd als “niet-geregistreerd agent van een buitenlandse mogendheid”.4 Tijdens het proces werd hij vrijgesproken, maar kreeg hij geen paspoort om naar het buitenland te reizen. Toen het State Department in 1958 eindelijk het reisverbod ophief, vertrok hij voor een uitgebreide reis naar de Sovjet-Unie, Oost-Europa en China, waar hij in 1959 de Lenin Vredesprijs ontving.

In 1961 accepteerde DuBois een uitnodiging om naar Ghana te verhuizen en staatsburger te worden van de eerste nieuwe onafhankelijke Afrikaanse postkoloniale staat. Hij deed afstand van zijn Amerikaanse staatsburgerschap, verhuisde naar Ghana en stierf daar op 27 augustus 1963, net toen Amerikaanse burgerrechtenleiders zich verzamelden voor de March on Washington for Jobs and Freedom. DuBois was de auteur van 17 boeken, waaronder 5 romans, de oprichter en redacteur van 4 tijdschriften, en hij had voor altijd de manier veranderd waarop over de ervaringen van Afro-Amerikanen in Amerika kon worden gedacht en ze konden worden begrepen.