Een medicijn genaamd Xeloda kan het leven verlengen van sommige vrouwen van wie de borstkanker niet is weggevaagd door een standaardbehandeling, zo blijkt uit een nieuwe klinische studie.

Oncologen zeiden dat de resultaten “de praktijk veranderen.”

“Dit medicijn is al goedgekeurd, en we gebruiken het al heel lang bij de behandeling van kanker,” zei Dr. Stephen Malamud, een oncoloog bij Mount Sinai in New York City.

Xeloda (capecitabine) is een pil, dus het is gemakkelijk in te nemen en is “veel minder giftig” dan standaard chemotherapie, merkte Malamud op, die niet betrokken was bij het nieuwe onderzoek.

“Het belangrijkste,” zei hij, “het verlengde de algehele overleving in deze studie.”

In 1998 werd Xeloda in de Verenigde Staten goedgekeurd voor gevorderde borstkanker die was uitgezaaid naar verafgelegen plaatsen in het lichaam. In het nieuwe onderzoek, dat in Japan en Zuid-Korea werd uitgevoerd, werd het geneesmiddel voor een andere groep patiënten getest.

• Wat gebeurt er als borstkanker terugkomt? Het verhaal van Olivia Newton-John roept vragen op

Het onderzoek richtte zich op 910 vrouwen van wie de borsttumoren niet volledig waren verwijderd door standaard chemotherapie en chirurgie. Bovendien hadden ze allemaal kanker waarbij een proteïne genaamd HER2 ontbrak – wat betekende dat ze geen baat hadden bij borstkanker medicijnen die HER2 aanpakken, zoals Herceptin.

Die vrouwen hebben een vrij hoog risico om hun kanker te zien voortschrijden, volgens de onderzoekers van het onderzoek, geleid door Dr. Masakazu Toi, van de Kyoto University in Japan.

In het onderzoek verbeterde Xeloda deze kansen. Het verminderde het risico van patiënten op terugval of overlijden met 30 procent in vijf jaar.

Op dat moment was 74 procent nog in leven en recidiefvrij, tegenover iets minder dan 68 procent van de vrouwen die placebopillen hadden gekregen naast de standaardbehandeling.

“Het is in geen geval een wondermiddel,” zei Malamud. “Maar het is een mooie ‘achterdeur’ behandeling om de resultaten van vrouwen te verbeteren.”

Dr. Elizabeth Comen is een medisch oncoloog in het Memorial Sloan Kettering Cancer Center in New York City. Ze zei dat artsen al zijn begonnen met het gebruik van Xeloda voor vrouwen zoals die in de proef, op basis van voorlopige rapporten. (De proef werd eigenlijk vroegtijdig gestopt, in 2015, toen duidelijk werd dat Xeloda voordelen had.)

“Dit is een mijlpaalproef,” zei Comen. “Het is echt, naar mijn mening, praktijkveranderend.”

De vrouwen in de studie hadden allemaal borsttumoren die nog niet waren uitgezaaid naar verre plaatsen in het lichaam. Maar velen hadden kanker in nabijgelegen lymfeklieren.

Ze hadden allemaal standaard chemotherapie gekregen voor de operatie, maar hadden nog steeds “resterende” kanker achtergelaten.

Toi’s team wees de patiënten willekeurig toe aan een van de twee groepen. De meeste vrouwen in beide groepen kregen bestraling, en degenen met hormoongevoelige borstkanker begonnen met hormonale medicijnen.

Slechts één groep kreeg Xeloda, terwijl vrouwen in de andere groep placebopillen kregen. De behandeling werd gegeven in zes of acht drie-weekse “cycli,” met twee weken op het geneesmiddel, een week eraf.

Vijf jaar later was 89 procent van de Xeloda-patiënten nog in leven, vergeleken met iets minder dan 84 procent van de placebo-patiënten.

Het verschil was groter bij vrouwen met “triple-negatieve” borstkanker; dat betekent dat hun kanker niet alleen HER2 ontbeerde, maar ook niet hormoongevoelig was — wat hun behandelingsmogelijkheden beperkt.

Van deze vrouwen was 79 procent van de Xeloda-patiënten na vijf jaar nog in leven, vergeleken met 70 procent van de placebo-patiënten.

De belangrijkste bijwerking — die bij bijna driekwart van de patiënten optrad — was het hand-voetsyndroom. Dat is het rood worden en opzwellen van de handpalmen en voetzolen. Het is vergelijkbaar, zei Malamud, met een “slechte zonnebrand,” en het gaat weg zodra het geneesmiddel wordt gestopt.

Volgens Comen kan de dosering van Xeloda voor elke patiënt worden geïndividualiseerd om de bijwerkingen te helpen beheersen. De dosis kan bijvoorbeeld worden verlaagd, of een patiënt kan een korte “vakantie” van het medicijn nemen, zei ze.

Wat de toegang tot het medicijn betreft, zeiden zowel Malamud als Comen dat het hen zou verbazen als een verzekeraar niet zou betalen. Malamud zei dat hij geen problemen met dekking heeft ondervonden.

“Deze studie is een demonstratie dat kankercellen die niet door bepaalde medicijnen worden gedood, toch door andere kunnen worden gedood,” zei Comen.

En, voegde ze eraan toe, het “drijft thuis” het feit dat onderzoekers vooruitgang blijven boeken tegen moeilijk te behandelen borstkanker.

De proef werd gefinancierd door de Advanced Clinical Research Organization en de Japan Breast Cancer Research Group.

De resultaten werden 1 juni gepubliceerd in het New England Journal of Medicine.