Tijdens de vastentijd is nadenken over de redenen waarom Jezus is gestorven een vruchtbare oefening in devotie.

Ook in de Advent en bij het naderen van Kerstmis moeten we ons afvragen waarom Christus is geboren.

Het antwoord ligt niet zo voor de hand als je op het eerste gezicht zou denken. Twee redenen schieten ons waarschijnlijk allemaal te binnen: het kruis en het verlangen van Christus om te delen in de volheid van onze mensheid.

Natuurlijk leidde zijn geboorte tot zijn dood en evenzo nam Hij deel aan onze menselijkheid door geboren te worden.

Maar bedenk dit: Adam was volledig mens zonder een menselijke geboorte en stierf een echte menselijke dood. Toch is hij nooit ‘geboren’.

Als Jezus, de tweede Adam, was geweest als de eerste, zou Hij nog steeds volledig mens zijn geweest. Hij zou hebben gedorst, gehongerd en gehuild als wij. Hij zou een volledig menselijke dood gestorven zijn aan het kruis. De vraag is, wat heeft Jezus bereikt door geboren te worden, dat niet zou zijn gebeurd als Hij was geweest als de eerste Adam?

Hier volgen twaalf redenen waarom Christus verkoos geboren te worden.

Bevestiging van Zijn menselijkheid.

Zoals boven gezegd, had Jezus, vanwege Adam, zeker volledig mens kunnen zijn zonder een geboorte. Maar zijn geboorte heeft als bijkomend voordeel dat het de realiteit van Zijn mens-zijn bevestigt. Het feit dat Hij geboren werd is een onbetwistbaar teken van Zijn authentieke menselijkheid.

Delen in de volheid van de menselijke ervaring.

Door geboren te worden, deelde Jezus in ervaringen die Hij anders niet zou hebben gehad. Hij wist wat het was om een kind te zijn. En, wat meer is, vanwege Zijn goddelijkheid, was Hij zich volledig bewust van de ervaring van een ongeboren kind te zijn. Daardoor heeft Hij een radicaal diep besef van onze ervaring van hulpeloosheid en volslagen afhankelijkheid van een ander.

Dit betekent bovendien dat Christus zich op een bijzondere manier kan verhouden tot ongeboren kinderen die door abortus nooit geboren zullen worden. Christus is ook voor hen gekomen.

Houd ons voor dat geloof een reis is.

Dat geloof een reis is, lijkt voor ons allemaal vanzelfsprekend. Als katholieken geloven wij dat verlossing wortelt in geloof, dat groeit en zich ontwikkelt door liefde. Het is een proces, niet een punt in de tijd. Dit in tegenstelling tot veel evangelische protestanten die beweren dat zij “gered” zijn, alsof het een eenmalige gebeurtenis uit het verleden is. Het is passend dat de verlossingsmissie van Christus werkelijk een reis was van de kindertijd tot het kruis, omdat het de lange weg weerspiegelt die wij allen te gaan hebben.

Laat ons zien dat nederigheid de weg is.

In De Stad van God zegt Augustinus dat nederigheid de weg naar de hemel is. Christus heeft ons de weg gewezen door “zich te vernederen, zelfs tot de dood aan een kruis” (om Filippenzen 2:8 te parafraseren). De menswording is een voorbode van het lijdensverhaal. Inderdaad, zoals een andere schrijver op deze site het onlangs uitdrukte: “Het was niet zozeer dat Zijn geboorte een schaduw wierp op Zijn leven, en zo leidde tot Zijn dood; het was eerder dat het Kruis er vanaf het begin was, en het wierp zijn schaduw terug naar Zijn geboorte.”

Ga in het verhaal van Israël.

Door geboren te worden, werd Jezus lid van een natie in een bepaalde tijd en plaats. Hij werd Joods. Dat betekent dat God het verhaal van Israël van binnenuit binnenging, het verloste en verhief, en ons allen uitnodigde om erin te delen. Christus’ geboorte in de Joodse natie zorgt ervoor dat het Oude Testament deel ging uitmaken van de christelijke geschriften.

Ja, als we het hypothetische scenario accepteren dat hierboven is geplaatst – dat Jezus volgroeid had kunnen komen als Adam – dan zouden we kunnen beargumenteren dat Hij ook had kunnen komen als Joodse man. Maar Zijn geboorte maakt Hem deel van het Joodse verhaal op een manier waarop Hij dat anders niet zou zijn geweest. Het betekent dat Hij deel uitmaakt van een genealogie. En het maakt het Oude Testament tot een onmisbaar onderdeel van het christelijk geloof.

In het menselijk verhaal.

Ook zorgde zijn geboorte ervoor dat Christus, van binnenuit, het menselijk verhaal binnenging. Hij was, om zo te zeggen, echt een ingewijde. Als Christus gewoon in menselijke gedaante uit de hemel was neergedaald, of uit het stof was gevormd, zou Hij nog steeds volledig menselijk zijn geweest, maar Hij zou niet op dezelfde manier in het menselijke verhaal hebben gedeeld.

Het mensdom van de grond af opnieuw opbouwen.

Christus kwam om het menselijk ras een nieuw begin te geven, om ons te herstellen in onze oorspronkelijke grootsheid. Het feit dat Hij geboren werd, toont aan dat dit herstel een complete renovatie zal zijn. Christus ging als het ware terug naar af, naar het vroegst mogelijke beginpunt, de bevruchte eicel.

Denk ons eraan dat we opnieuw geboren moeten worden.

De Kerk leert dat de doop noodzakelijk is voor de verlossing. Gedoopt worden is ‘opnieuw geboren worden’. Nogmaals, Christus heeft ons de weg gewezen door zelf geboren te worden.

Geef ons Zichzelf.

Ja, Hij gaf Zichzelf aan ons aan het kruis. Maar Christus gaf Zichzelf ook op een andere manier aan ons in Zijn geboorte. Hij biedt ons een andere manier om Christus te ontmoeten. In zijn werk, Over de menswording van het Woord, zegt de heilige Athanasius dat de verscheidenheid van ervaringen die Christus onderging ervoor zorgt dat Hij vele manieren heeft om de mens te bereiken:

Daarom is Hij als mens geboren en verschenen, gestorven en weer opgestaan, en heeft Hij de werken van alle vroegere mensen door de zijne verduisterd en in de schaduw gesteld, opdat Hij, in welke richting de neigingen van de mensen ook zouden gaan, hen daaruit zou terugroepen en hen zou onderwijzen over zijn eigen ware Vader.

Zoals Paulus in 1 Korintiërs 9:22 zegt, is Hij ‘alles voor allen geworden’. Hoeveel te meer Christus!

Geef ons Zijn moeder.

Het feit van Zijn geboorte betekent dat Christus ons ook Zijn moeder heeft gegeven. Wij danken onze ‘heilige Koningin, Moeder van barmhartigheid … ons leven, onze lieflijkheid en onze hoop’ aan het feit dat Christus is geboren. Geen geboorte, geen Maria. En laten we niet in de protestantse val trappen om Maria te zien als een soort surrogaatmoeder – alleen aanwezig om te baren en verder niets. Zoals de evangeliën duidelijk maken, was zij Zijn echte moeder, die voor Hem bleef zorgen als kind en Hem bleef vergezellen in Zijn dienstwerk.

Geef ons de Heilige Geest.

Zoals Lucas 1 duidelijk maakt, werd Jezus verwekt door de Heilige Geest. De implicaties hiervan zijn ongelooflijk: het betekent dat de mensheid op een buitengewoon diepgaande wijze met God heeft samengewerkt. Maria geeft ons de hoop dat wij allen kunnen samenwerken met de roerselen van de Heilige Geest.

Punt naar de Vader.

Het feit dat Jezus werd geboren, weerspiegelt zijn eeuwige verwekking door de Vader. Daarom is het zo passend dat de tweede Persoon van de Drie-eenheid degene is die de mensheid heeft aangenomen. Kerkvader Johannes Damascenus bevestigde deze waarheid in Het orthodoxe geloof:

Wij vereren Zijn twee geslachten, één van de Vader vóór de tijd en boven oorzaak en rede en tijd en natuur, en één uiteindelijk ter wille van ons, en gelijk aan ons en boven ons; ter wille van ons omdat het voor onze verlossing was, gelijk aan ons in die zin dat Hij man was, geboren uit een vrouw op volle tijd, en boven ons omdat het niet door zaad was, maar door de Heilige Geest en de Heilige Maagd Maria, de wetten van de baring overstijgend.

In de Summa Theologica maakt de H. Thomas van Aquino een soortgelijk punt:

in Christus is er een tweevoudige natuur: een die Hij van de Vader heeft ontvangen van eeuwigheid, de andere die Hij heeft ontvangen van Zijn Moeder in de tijd. Daarom moeten wij aan Christus een tweevoudige geboorte toeschrijven: één waardoor Hij van eeuwigheid uit de Vader geboren is, één waardoor Hij in de tijd uit Zijn Moeder geboren is.

Conclusie

Het is dus duidelijk dat Christus, toen Hij geboren werd, ons zoveel gegeven heeft: een nieuwe start, een nieuwe hoop, een moeder, Zichzelf, en een uitnodiging om deel te nemen aan het Drie-enige leven van God. Lucas 1 vertelt ons dat bij de ontvangenis van Jezus de ‘macht van de Allerhoogste’ Maria overschaduwde. Het wonder van de menswording is iets dat voor ons versluierd is; het kritieke moment vindt plaats in de schaduwen. Waarlijk, zo’n groot werk ligt buiten ons vermogen om direct te zien. Maar het licht ervan blijft ons leven vandaag verlichten.