Plato wijdde zijn leven aan één doel: mensen helpen een staat van vervulling te bereiken. Tot op de dag van vandaag blijven zijn ideeën zeer relevant, provocerend en fascinerend. Filosofie was voor Plato een instrument om ons te helpen de wereld te veranderen.

In deze korte video herinnert Alain de Botton ons aan de vier grote ideeën die Plato had om het leven meer vervuld te maken.

Hoogtepunten hieronder.

Denk meer

We gunnen onszelf zelden de tijd om zorgvuldig en logisch na te denken over ons leven en hoe we dat moeten leiden. Soms gaan we gewoon mee met wat de Grieken Doxa noemden, of gezond verstand. In de zesendertig boeken die hij schreef, toonde Plato aan dat dit gezond verstand vol fouten, vooroordelen en bijgeloof zit. … Het probleem is dat populaire meningen ons in de richting van de verkeerde waarden sturen. … Plato’s antwoord is ken uzelf. (Dit) betekent dat je een speciaal soort therapie moet doen: Filosofie. Dit betekent dat je je ideeën moet onderzoeken in plaats van impulsief te handelen. … Dit soort onderzoek wordt een Socratische discussie genoemd.

Laat je geliefde je veranderen

Dat klinkt vreemd als je denkt dat liefde betekent dat je iemand moet vinden die je wil zoals je bent. In zijn toneelstuk, het symposium, … zegt Plato dat ware liefde bewondering is. Met andere woorden, de persoon met wie je moet afspreken moet heel goede eigenschappen hebben, die je zelf mist. … Door dicht bij deze persoon te komen kun je een beetje worden zoals zij zijn. De juiste persoon voor ons helpt ons groeien naar ons volledige potentieel. … Voor Plato ‘moet een stel niet van elkaar houden precies zoals ze nu zijn’, maar moeten ze zich inzetten om elkaar op te voeden en de stormachtige passages te doorstaan die dat onvermijdelijk met zich meebrengt. Ieder moet de ander willen verleiden om een betere versie van zichzelf te worden.

Decodeer de boodschap van schoonheid

Iedereen houdt wel van mooie dingen, maar Plato was de eerste die zich afvroeg waarom we daarvan houden? Hij vond een fascinerende reden: mooie voorwerpen fluisteren ons belangrijke waarheden in over het goede leven. We vinden dingen mooi als we er kwaliteiten in ontdekken die we nodig hebben maar die voortdurend ontbreken in ons leven: zachtheid; harmonie; evenwicht; vrede; (en) kracht. Mooie voorwerpen hebben dus een heel belangrijke functie: zij helpen onze ziel op te voeden.

Reformeren samenleving

Plato besteedde veel tijd aan het nadenken over hoe de regering en de samenleving idealiter zouden moeten zijn. Hij was ’s werelds eerste utopische denker.

Hij liet zich daarbij inspireren door de grote rivaal van Athene: Sparta. Dit was een machine ter grootte van een stad om geweldige soldaten af te leveren. Alles wat de Spartanen deden – hoe ze hun kinderen opvoedden, hoe hun economie was georganiseerd, wie ze bewonderden, hoe ze seks hadden, wat ze aten – was toegesneden op dat ene doel. En Sparta was enorm succesvol, vanuit militair oogpunt.

Maar dat was niet Plato’s zorg. Hij wilde weten: hoe kon een samenleving beter worden in het produceren van niet militaire macht maar eudaimonia? Hoe kon zij mensen op betrouwbare wijze naar vervulling helpen?

In zijn boek De Republiek stelt Plato verschillende veranderingen vast die zouden moeten worden doorgevoerd:

We hebben nieuwe helden nodig
De Atheense samenleving was erg gericht op de rijken, zoals de louche aristocraat Alcibiades, en op sportvedetten, zoals de bokser Milo van Croton. Plato was niet onder de indruk: het doet er echt toe wie we bewonderen, want beroemdheden beïnvloeden onze zienswijze, ideeën en gedrag. En slechte helden geven glamour aan karaktergebreken.

Plato wilde daarom Athene nieuwe beroemdheden geven, en de huidige lichting vervangen door idealiter wijze en goede mensen die hij Bewakers noemde: modellen voor ieders goede ontwikkeling. Deze mensen zouden zich onderscheiden door hun staat van dienst in het openbaar, hun bescheidenheid en eenvoudige gewoonten, hun afkeer van de schijnwerpers en hun ruime en diepe ervaring. Zij zouden de meest geëerde en bewonderde mensen in de samenleving zijn.

Einde Democratie
Hij wilde ook een einde maken aan de democratie in Athene. Hij was niet gek, hij merkte alleen op hoe weinig mensen goed nadenken voordat ze stemmen. Daarom krijgen we zeer ondermaatse heersers. Hij wilde de democratie niet vervangen door een dictatuur, maar hij wilde voorkomen dat mensen gingen stemmen totdat ze rationeel gingen denken. Dat wil zeggen, totdat ze filosofen werden. … Om het proces te helpen begon Plato een school: De Academie.

Nog steeds nieuwsgierig? Dus waar ga je vanaf hier? Het Great Books programma van het St. John’s College in Annapolis beveelt deze editie van Plato’s Complete Works aan. Een andere plek om te beginnen is met deze, iets meer gedetailleerde inleiding tot Plato.