TIBETAANSE VOLKEREN

Tibetaanse mens De Tibetanen noemen zichzelf “Boba”, “Duiba”, “Tibetanba”, “Weiba”, “Kangba” en “Anduoba”. Vroeger werden zij door andere nationaliteiten met vele namen aangeduid, zoals “Tubuo” in de Tang en Song dynastieën; “Tubo” of “Xibo” in de Yuan dynastie; en “Xibo”, “Tubote”, “Tanggute”, “Tibetanbo”, “Tibetanren” in de Ming en Qing dynastieën. Tegenwoordig noemt de Chinese regering hen vaak Zang.

Over het algemeen kan Tibet worden verdeeld in landbouwgebieden en herdersgebieden. Degenen die in de herdersgebieden wonen, worden nomaden of veehouders genoemd. Deze mensen bouwen soms huizen als thuisbasis, voor hun oude mensen en voor opslag. Voor het overige leven zij het nomadenleven en in traditionele nomadententen.

Omstreeks 10 procent van de wereldbevolking leeft in bergstreken en ongeveer de helft is kwetsbaar voor voedseltekorten en chronische ondervoeding. Bergstaten kennen ook een verhoudingsgewijs hoog aantal gewapende conflicten. Van de 28 conflicten die in het begin van de jaren 2000 uitbraken of voortduurden, waren er 26 in de bergen.

Websites en bronnen

Goede Websites en Bronnen over het Tibetaanse Volk: Wikipedia artikel Wikipedia ; Dharma Haven dharma-haven.org ; Taal Omniglot Tibetaanse Taalpagina omniglot.com ; Tibetan Language.org tibetanlanguage.org ; Tibetaanse Taalstudent learntibetan.net ; Wikipedia artikel Wikipedia ; Dharma Haven dharma-haven.org ; Tibetaanse Taalvertaling gaugeus.com/ramblings ; Tibetaanse Festivals Wikipedia artikel Wikipedia ; Tibet Trip tibettrip.com ; Paardenrennen Festival Dance You Tube ; Wikipedia artikel over Losar Wikipedia ; Women, Marriage and Polyandry Center for Research of Tibet www.case.edu/affil ; Tibetan Women Resources kotan.org ; Wikipedia artikel over Polyandry in Tibet Wikipedia ; Vrouwen van Tibet womenoftibet.org ; Boek: Women in Tibet Google Books ; Tibetaans huwelijk in Sichuan China Vista ;

Links in deze Website: TIBETAANSE VOLKENSENEN Factsanddetails.com/China ; TIBETAANS LEVEN Factsanddetails.com/China ; VOEDSEL, DRANK, DRUGS EN KLEDING IN TIBET Factsanddetails.com/China ; TIBETAANSE GEZONDHEID EN MEDICIJN Factsanddetails.com/China ; TIBETAANSE VERLOFEN EN DOOD Factsanddetails.com/China ; TIBETAANSE NOMADEN Factsanddetails.com/China ; TIBETAANSE MINORITEITEN EN TIBETAANSE BUITENLANDEN Factsanddetails.com/China

Goede websites en bronnen over Tibet: Central Tibetan Administration (Tibetaanse regering in ballingschap) www.tibet.com ; Website van de Chinese regering over Tibet eng.tibet.cn/ Wikipedia Tibetaanse bronnen phayul.com ; Open Directory dmoz.org/Regional/Asia/China/Tibet/ ; Snow Lion Publications (boeken over Tibet) snowlionpub.com ; Foto’s Tibet Fotogalerij Tibet Galerie Terra Nomada Terra Nomada ; Tibetaanse culturele plaatsen: Conservancy for Tibetan Art and Culture tibetanculture.org ; Tibet Trip tibettrip.com ; Tibetan Cultural Region Directory kotan.org ; Tibetan Studies and Tibet Research: Tibetan Resources on The Web (Columbia University C.V. Starr East Asian Library ) columbia.edu ; Tibetan and Himalayan Library thlib.org Digital Himalaya ; digitalhimalaya.com ; Tibetan Studies Maps WWW Virtual Library ciolek.com/WWWVL-TibetanStudies ; Center for Research of Tibet case.edu ; Center for Advanced Tibetan Studies amnyemachen.org ; Tibetan Studies-resources blog tibetan-studies-resources.blogspot.com ; Nieuws, Elektronische tijdschriften ciolek.com/WWWVLPages

Tibetaanse bevolking

Tibetaanse bevolking in China: 0,4713 procent van de totale bevolking; 6.282.187 in 2010 volgens de Chinese volkstelling van 2010; 5.422.954 in 2000 volgens de Chinese volkstelling van 2000; 4.593.330 in 1990 volgens de Chinese volkstelling van 1990.

De bevolking van de Tibetaanse Autonome Regio bestaat voor ongeveer 90 procent uit Tibetanen en voor 8 procent uit Han-Chinezen. Voor China als geheel is de demografie omgekeerd: 92 procent Han-Chinezen en minder dan 1 procent Tibetanen. Er wonen minder dan 3 miljoen mensen in het gebied van 1,2 miljoen vierkante kilometer dat Tibet beslaat. Nederzettingen zijn schaars en ver van elkaar, wat betekent dat veel mensen honderden kilometers verwijderd zijn van de dichtstbijzijnde grote stad.

Volgens de volkstelling van 1990 waren er 4,6 miljoen Tibetanen in China. De volkstelling werd niet met dezelfde grondigheid verricht als elders in China. In veel afgelegen gebieden werden ruwe schattingen gemaakt. Buitenlandse bezoekers hebben geschat dat er waarschijnlijk ongeveer 6 miljoen Tibetanen in China zijn, waarvan ongeveer 3 miljoen Tibetanen in de Tibetaanse Autonome Regio in China wonen en nog eens 3 miljoen Tibetanen buiten de Tibetaanse Autonome Regio in China. Ongeveer 300.000 Tibetanen leven in ballingschap buiten China.

China’s één-kind-beleid wordt in het grootste deel van Tibet niet gehandhaafd, zoals dat wel het geval is in veel minderheidsgebieden in China. Veel Tibetaanse gezinnen hebben vijf of meer kinderen zonder dat de regering daar consequenties voor lijkt te hebben. Dit is gedeeltelijk gedaan om de vrees van de Tibetanen weg te nemen dat de Chinezen van plan zijn Tibet in te nemen door hen in aantal te overtreffen.

Plaatsen waar Tibetanen wonen

De Tibetanen leven in steden, dorpen en als nomaden voornamelijk in hooglanden en bergachtig land in Tibet en de provincies Yunnan, Sichuan, Qinghai en Gansu. Het Qinghai-Tibet Plateau verheft zich ongeveer 4.000 meter boven de zeespiegel. De Qilian, Kunlun, Tanggula, Gangdise en Himalaya bergketens lopen er van oost naar west overheen. Het Hengduan-gebergte, dat van noord naar zuid loopt, doorkruist de westelijke delen van de provincies Sichuan en Yunnan. Mt. Qomolangma (Everest) aan de Chinees-Nepalese grens is 8.848 meter boven zeeniveau, de hoogste berg ter wereld. De Tibetaanse gebieden zijn doorkruist door rivieren en bezaaid met meren.

De Tibetanen wonen voornamelijk in: 1) Tibet Autonome Regio; 2) Haibei, Huangnai, Hainan, Guoluo, Yushu, Tibetaanse Autonome prefecturen en Haixi Moungolian en Tibetaanse Autonome prefectuur in Qinghai; 3) de Tibetaanse autonome prefectuur Aba en Ganzi en de Tibetaanse autonome provincie Muli in Sichuan; 4) de Tibetaanse autonome prefectuur Diqing in Yunnan; en 5) de Tibetaanse autonome prefectuur Gannan en de Tibetaanse autonome provincie Tianshui in Gansu.

De meeste Tibetanen in de Tibetaanse Autonome Regio wonen in de steden of in het zuiden van Tibet, waar het klimaat minder vijandig is en er een aantal valleien zijn waar gerst en andere gewassen worden verbouwd. De meeste bewoners van het hooglandplateau zijn nomadische herders en fokkers van yaks en paarden. Veel Tibetanen wonen langs de Yarlung Zangpo en zijn zijrivieren, van Xigaze tot Zetang, waar het Tibetaans boeddhisme zich aan het eind van de 8e eeuw ontwikkelde. Buiten de Tibetaanse Autonome Regio wonen Tibetanen r in traditionele Tibetaanse gebieden in de provincies Qinghai, westelijk Sichuan, zuidelijk Gansu en westelijk Yunnan.

Tibetanen zijn ook te vinden in Mongolië, India, Nepal, Bhutan. Rusland en andere delen van de wereld. Een aantal verschillende etnische groepen, waaronder de Bhutanezen, Ladakhis in Noord-India en de Sherpa’s in Nepal volgen het Tibetaans boeddhisme en zijn in wezen Tibetanen. Volgens een telling zijn er 130.000 Tibetanen in India; 25.000 in Nepal; 2.000 in Zwitserland; 1.500 in de Verenigde Staten en 600 in Canada.

TIBETAANSE TAAL

Tibetaans in Chinese karakters De Tibetaanse taal behoort tot de Tibetaanse taaltak van de Tibetaans-Birmese taalgroep in de Sino-Tibetaanse taalfamilie, een classificatie waartoe ook het Chinees behoort. Tibetaans, waarmee vaak impliciet Standaard-Tibetaans wordt bedoeld, is een officiële taal van de Tibetaanse Autonome Regio. Het is monosyllabisch, met vijf klinkers, 26 medeklinkers en geen medeklinkerclusters. Spreekwoorden en gezegden zijn erg populair onder de Tibetanen. Ze gebruiken veel metaforen en symbolen, die levendig en vol van betekenis zijn.

Er zijn veel dialecten. Sommige verschillen nogal van elkaar. Tibetanen uit sommige streken hebben moeite om Tibetanen uit andere streken die een ander dialect spreken, te verstaan. Er zijn drie hoofddialecten: 1) Wei Tibetaans (Weizang) , 2) Kang en Amdo. Om politieke redenen worden de dialecten van centraal Tibet (met inbegrip van Lhasa), Kham en Amdo in China beschouwd als dialecten van één enkele Tibetaanse taal, terwijl Dzongkha, Sikkimese, Sherpa en Ladakhi over het algemeen als aparte talen worden beschouwd, hoewel hun sprekers etnisch Tibetaans kunnen zijn. De standaardvorm van het geschreven Tibetaans is gebaseerd op het Klassiek Tibetaans en is zeer conservatief. Dit weerspiegelt echter niet de linguïstische realiteit: Dzongkha en Sherpa bijvoorbeeld staan dichter bij het Tibetaans van Lhasa dan Khams of Amdo dat zijn.

De Tibetaanse talen worden door ongeveer 8 miljoen mensen gesproken. Het Tibetaans wordt ook gesproken door groepen etnische minderheden in Tibet die al eeuwenlang in de nabijheid van de Tibetanen leven, maar niettemin hun eigen taal en cultuur behouden. Hoewel sommige van de Qiangische volkeren van Kham door de Volksrepubliek China als etnische Tibetanen worden geclassificeerd, zijn de Qiangische talen niet Tibetaans, maar vormen zij een eigen tak van de Tibeto-Burman taalfamilie. Het klassieke Tibetaans was geen toontaal, maar sommige variëteiten, zoals het Centraal- en het Khams-Tibetaans, hebben toon ontwikkeld. (Amdo en Ladakhi/Balti zijn zonder toon.) De Tibetaanse morfologie kan over het algemeen als agglutinatief worden omschreven, hoewel het Klassiek Tibetaans grotendeels analytisch was.

Het Tibetaanse schrift, een alfabetisch schriftsysteem, ontstond in het begin van de 7e eeuw uit het Sanskriet, de klassieke taal van India en de liturgische taal van het hindoeïsme en het boeddhisme. Het geschreven Tibetaans heeft vier klinkers en 30 medeklinkers en wordt van links naar rechts geschreven. Het is een liturgische taal en een belangrijke regionale literaire taal, vooral vanwege het gebruik in de boeddhistische literatuur. Het wordt nog steeds in het dagelijks leven gebruikt. Winkelborden en verkeersborden in Tibet worden vaak zowel in het Chinees als in het Tibetaans geschreven, met het Chinees natuurlijk als eerste.

Het geschreven Tibetaans werd onder de eerste historische koning van Tibet, koning Songstem Gampo, in 630 na Chr. aangepast uit een Noord-Indiaas schrift. De taak zou zijn voltooid door een monnik genaamd Tonmu Sambhota. Het Noord-Indiase schrift werd op zijn beurt afgeleid van het Sanskriet. Het Tibetaanse schrift heeft 30 letters en lijkt op het Sanskriet of Indiase schrift. In tegenstelling tot het Japans of Koreaans, komen er geen Chinese karakters in voor. Tibetaans, Oeigoers, Zhuang en Mongools zijn officiële minderheidstalen die op Chinese bankbiljetten voorkomen.

Tibetaanse grammatica en uitspraak

Tibetaans gebruikt vervoegde werkwoorden en tijden, ingewikkelde voorzetsels en onderwerp-voorwerp-werkwoordvolgorde. Het kent geen lidwoorden en heeft een geheel eigen reeks zelfstandige naamwoorden, bijvoeglijke naamwoorden en werkwoorden die alleen gebruikt worden om koningen en hooggeplaatste monniken aan te spreken. Tibetaans is tonaal, maar de tonen zijn veel minder belangrijk voor het overbrengen van de woordbetekenis dan het geval is in het Chinees.

Tibetaans wordt geclassificeerd als een ergatief-absolutieve taal. Zelfstandige naamwoorden zijn over het algemeen niet gemarkeerd voor grammaticaal aantal, maar wel voor hoofdletter. Bijvoeglijke naamwoorden zijn nooit gemarkeerd en komen na het zelfstandig naamwoord. Aanwijzende voornaamwoorden komen ook na het zelfstandig naamwoord, maar deze zijn wel gemarkeerd voor het aantal. Werkwoorden zijn wellicht het meest gecompliceerde deel van de Tibetaanse grammatica in termen van morfologie. Het hier beschreven dialect is de spreektaal van Centraal Tibet, met name Lhasa en omgeving, maar de gebruikte spelling weerspiegelt het klassieke Tibetaans, niet de spreektaal.

Woordvolgorde: Eenvoudige Tibetaanse zinnen zijn als volgt opgebouwd: Onderwerp –Orject –Werkwoord. Het werkwoord komt altijd als laatste. Werkwoordstijden: Tibetaanse werkwoorden bestaan uit twee delen: de stam, die de betekenis van het werkwoord draagt, en de uitgang, die de tijd aangeeft (verleden, heden of toekomst). De eenvoudigste en meest voorkomende werkwoordsvorm, bestaande uit de stam plus de uitgang-straal, kan gebruikt worden voor de tegenwoordige en toekomende tijd. De stam wordt in het spraakgebruik sterk geaccentueerd. Om de verleden tijd te vormen, vervangt u de uitgang -zang. In deze woordenlijst worden alleen de werkwoordstammen gegeven en vergeet niet de juiste uitgangen toe te voegen.

Uitspraak: De klinker “a” moet worden uitgesproken als de “a” in vader-zacht en lang, tenzij hij voorkomt als ay, in welk geval hij wordt uitgesproken als in say of day. Merk op dat woorden die beginnen met b of p, d of t en g of k worden uitgesproken halverwege de normale uitspraak van deze constante paren (bv. b of p), en ze worden geaspireerd, zoals woorden die beginnen met een h. Een schuine streep door een letter geeft de neurale klinkerklank uh aan.

Begroetingen en vriendelijke en beleefde Tibetaanse woorden

Hieronder volgen enkele nuttige Tibetaanse woorden die u zou kunnen gebruiken tijdens een reis in Tibet: Engels – Uitspraak van het Tibetaans:

Hallo – tashi dele
Goededag (bij verblijf) – Kale Phe
Goededag (bij vertrek) – kale shoo
Goed geluk – Tashi delek
Goed morgen – Shokpa delek
Goedenavond – Gongmo delek
Goedendag – Nyinmo delek
Tot ziens – Jeh yong
Tot vanavond -gong jeh yong.
Zie je morgen-Sahng-nyi jeh yong.
Goedenacht-Sim-jah nahng-go
Hoe gaat het? – Kherang kusug depo yin pey
Ik ben in orde-La yin. Ngah snug-po de-bo yin.
Leuk u te ontmoeten – Kherang jelwa hajang gapo chong
Bedankt – thoo jaychay
Ja/ Ok – Ong\yao
Sorry – Gong ta
Ik begrijp het niet – ha ko ma song
Ik begrijp het – ha ko song
Wat is je naam?-Kerang gi tsenla kare ray?
Mijn naam is … – en de jouwe?-ngai ming-la … sa, a- ni kerang-gitsenla kare ray?
Waar kom je vandaan? Kerang loong-pa ka-ne yin?
Gelieve te gaan zitten. Shoo-ro-nahng.
Waar ga je heen? Keh-rahng kah-bah phe-geh?
Is het goed om een foto te maken?-Par gyabna digiy-rebay?

Nuttige Tibetaanse woorden

Hieronder volgen enkele nuttige Tibetaanse woorden die u zou kunnen gebruiken tijdens een reis in Tibet: Engels – Uitspraak van het Tibetaans:

Sorry – Gong ta
Ik begrijp het niet – ha ko ma song
Ik begrijp het – ha ko song
Hoeveel? – Ka tso re?
Ik voel me ongemakkelijk – De po min duk.
Ik vat een kou – Nga champa gyabduk.
Maagpijn – Doecok nagyi duk
Hoofdpijn – Go nakyi duk
Heb een hoest – Lo gyapkyi.
Tandpijn – Dus nagyi
Koud gevoel – Kyakyi duk.
Koorts hebben – Tsawar bar duk
Diarree hebben – Drocok shekyi duk
Gewond raken – Nakyi duk
Openbare diensten – mimang shapshu
Waar is het dichtstbijzijnde ziekenhuis? – Taknyishoe kyi menkang ghapar yore?
Wat wilt u eten – Kherang ga rey choe doe duk
Is er een supermarkt of warenhuis? – Di la tsong kang yo repe?
Hotel – donkang.
Restaurant – Zah kang yore pe?
Bank – Ngul kang.
Politiebureau – nyenkang
Busstation – Lang khor puptsuk
Treinstation – Mikhor puptsuk
Postkantoor – Yigsam lekong
Tibet Toerisme Bureau – Bhoekyi yoelkor lekong
Jij – Kye rang
I – nga
We – ngatso
Hij/zij -Kye rang

Modernisering van de geschreven Tibetaanse taal

Tibetaanse schriften ontstonden tijdens de periode van Songtsen Gampo (617-650), Gedurende een groot deel van de geschiedenis van Tibet werd de Tibetaanse taal in kloosters en in het onderwijs bestudeerd en het onderwijs in het geschreven Tibetaans was hoofdzakelijk voorbehouden aan monniken en leden van de hogere klassen. Slechts weinigen hadden de gelegenheid om de Tibetaanse schrijftaal te bestuderen en te gebruiken, die voornamelijk werd gebruikt voor overheidsdocumenten, juridische documenten en verordeningen, en vaker wel dan niet werd gebruikt door religieuze mensen om de basisinhoud en ideologie van het boeddhisme en de Bon religie te beoefenen en weer te geven.

Sinds de Volksrepubliek China (het moderne China) in 1949, is het gebruik van de geschreven Tibetaanse taal uitgebreid. In Tibet en de vier provincies (Sichuan, Yunnan, Qinghai en Gansu), waar veel etnische Tibetanen wonen, is de Tibetaanse taal in verschillende mate opgenomen in het leerprogramma op universiteiten, middelbare technische scholen, middelbare scholen en lagere scholen op alle niveaus. Op sommige scholen wordt het Tibetaans op grote schaal onderwezen. Op andere scholen minimaal. In elk geval moet China enig krediet worden gegeven voor het helpen van de Tibetaanse schriftelijke taalstudie om de grenzen van de kloosters te doorbreken en op grotere schaal te worden gebruikt door gewone Tibetanen.

De benadering van Chinese scholen van Tibetaanse taalstudie is heel anders dan de traditionele studiemethoden die in kloosters worden gebruikt. Sinds de jaren tachtig zijn in Tibet en de vier door Tibet bewoonde provincies speciale instituten voor de Tibetaanse taal opgericht van provinciaal tot township-niveau. Het personeel van deze instituten heeft aan vertalingen gewerkt om de literatuur en de functie van de Tibetaanse taal uit te breiden en heeft een aantal terminologieën gecreëerd in de natuur- en sociale wetenschappen. Deze nieuwe terminologieën zijn in verschillende categorieën ingedeeld en gecompileerd in taaloverschrijdende woordenboeken, waaronder een Tibetaans-Chinees woordenboek, een Han-Tibetaans woordenboek, en een Tibetaans-Chinees-Engels woordenboek.

Naast het maken van Tibetaanse vertalingen van enkele bekende literaire werken, zoals Water Margin, Journey to the West, The Story of the Stone, Arabian Nights, The Making of Hero, en The Old Man and the Sea, hebben vertalers duizenden hedendaagse boeken over politiek, economie, technologie, films en Tele-scripts in het Tibetaans geproduceerd. In vergelijking met het verleden is het aantal Tibetaanse kranten en tijdschriften drastisch toegenomen. Samen met de vooruitgang van de omroep in de Tibetaanse bewoonde gebieden is een aantal Tibetaanse programma’s de ether ingegaan, zoals nieuws, wetenschapsprogramma’s, de verhalen van Koning Gesar, liederen en komische dialogen. Deze programma’s bestrijken niet alleen de door Tibet bewoonde gebieden in China, maar worden ook uitgezonden naar andere landen, zoals Nepal en India, waar veel overzeese Tibetanen kunnen kijken. Er is door de overheid goedgekeurde Tibetaanse taalinputsoftware verschenen, alsmede enkele databanken in de Tibetaanse taal, websites in de Tibetaanse taal en blogs. In Lhasa worden een Tibetaanse interface met volledig scherm en een gemakkelijk in te voeren Tibetaanse taal voor mobiele telefoons veel gebruikt.

Tibetaans Versus Chinees

De meeste Chinezen kunnen geen Tibetaans spreken, maar de meeste Tibetanen kunnen op zijn minst een beetje Chinees spreken, hoewel de mate van vloeiendheid sterk varieert en de meesten slechts elementair overlevingsChinees spreken. Sommige jonge Tibetanen spreken voornamelijk Chinees als ze buitenshuis zijn. Van 1947 tot 1987 was het Chinees de officiële taal van Tibet. In 1987 werd Tibetaans de officiële taal.

Het is zeldzaam een Chinees te vinden, zelfs als hij al jaren in Tibet woont, die meer dan basis-Tibetaans spreekt of die de moeite heeft genomen Tibetaans te studeren. Chinese regeringsfunctionarissen lijken er bijzonder op tegen te zijn de taal te leren. Tibetanen beweren dat zij Chinees moeten spreken als zij een overheidskantoor bezoeken, anders luistert er niemand naar hen. Tibetanen daarentegen moeten Chinees kennen als zij vooruit willen komen in een door China gedomineerde maatschappij.

In veel steden zijn er meer Chinese dan Tibetaanse borden. Veel borden hebben grote Chinese karakters en kleiner Tibetaans schrift. Chinese pogingen om Tibetaans te vertalen schieten vaak jammerlijk tekort. In één stad kreeg het “Fresh, Fresh” restaurant de naam “Kill, Kill” en een Schoonheidscentrum werd het “Lepra Centrum.”

Zie Onderwijs.

Protesten in Qinghai over pogingen om de Tibetaanse taal in te perken

Tibetaanse vrouw in 1938 In oktober 2010 protesteerden minstens 1.000 etnisch Tibetaanse studenten in de stad Tongrem (Rebkong) in de provincie Qinghai tegen het gebruik van de Tibetaanse taal. Ze marcheerden door de straten en schreeuwden slogans, maar werden met rust gelaten door de politie, vertelden waarnemers aan Reuters.

De protesten verspreidden zich naar andere steden in het noordwesten van China, en trokken niet alleen universiteitsstudenten aan, maar ook middelbare scholieren die boos waren over plannen om het tweetalige systeem af te schaffen en Chinees het enige onderwijs op school te maken, aldus de in Londen gevestigde Free Tibet Rights. Duizenden middelbare scholieren hadden in de Tibetaanse autonome prefectuur Malho in de provincie Qinghai geprotesteerd uit woede over het feit dat zij gedwongen werden om in het Chinees te studeren. Ongeveer 2.000 leerlingen van vier scholen in de stad Chabcha in de Tsolho prefectuur marcheerden naar het gebouw van de lokale overheid, onder het zingen van “Wij willen vrijheid voor de Tibetaanse taal,” zei de groep. Ze werden later teruggedreven door de politie en leraren, aldus de groep. Studenten protesteerden ook in de stad Dawu in de Tibetaanse prefectuur Golog. De politie reageerde door de lokale bewoners te verhinderen de straat op te gaan, zei de groep.

Lokale overheidsfunctionarissen in de gebieden ontkenden dat er protesten waren. “We hebben hier geen protesten gehad. De studenten zijn rustig hier,” zei een ambtenaar van het Gonghe provinciebestuur in Tsolho, die zich alleen identificeerde met zijn achternaam Li. Lokale ambtenaren in China staan onder druk van hun senioren om de stabiliteit te handhaven en ontkennen doorgaans berichten over onrust in hun gebieden.

De protesten werden aangewakkerd door onderwijshervormingen in Qinghai die vereisen dat alle vakken in het Mandarijn worden onderwezen en alle schoolboeken in het Chinees worden gedrukt, behalve voor Tibetaanse taal- en Engelse klassen, aldus Free Tibet. “Het gebruik van het Tibetaans wordt systematisch uitgewist als onderdeel van China’s strategie om zijn bezetting van Tibet te verstevigen,” zei Free Tibet eerder deze week. Het gebied was het toneel van gewelddadige anti-Chinese protesten in maart 2008, die begonnen in de Tibetaanse hoofdstad Lhasa en zich verspreidden naar nabijgelegen regio’s met grote Tibetaanse bevolkingen, zoals Qinghai.

Tibetaanse namen

Veel Tibetanen dragen één naam. Tibetanen veranderen hun naam vaak na belangrijke gebeurtenissen, zoals een bezoek aan een belangrijke lama of herstel van een ernstige ziekte.

In de regel draagt een Tibetaan alleen zijn voornaam en geen achternaam, en de naam vertelt meestal het geslacht. Omdat de namen meestal aan de boeddhistische geschriften zijn ontleend, komen naamgenoten vaak voor, en differentiatie wordt gemaakt door “senior”, “junior” of de bijzondere kenmerken van de persoon toe te voegen of door de geboorteplaats, woonplaats of beroep voor de namen te noemen. Edelen en Lama’s voegen vaak de namen van hun huizen, officiële rangen of eretitels voor hun naam.

Oorspronkelijk hadden de Tibetanen geen familienamen en hadden zij alleen namen die meestal uit vier woorden bestonden, zoals Zha Xi Duo Jie. In de Tibetaanse matriarchale samenleving kregen zij namen die één woord van de naam van hun moeder bevatten. Bijvoorbeeld de moeder Da Lao Ga Mu noemde haar zoon Da Chi. Familienamen verschenen met de komst van sociale klassen. De mensen uit de hoge klasse namen hun familienaam aan als hun voornaam en zo ontstond de familienaam. Later gaf Songtsen Gampo (617-650), de stichter van het in Lhasa gevestigde koninkrijk in Tibet, landerijen en gebieden aan zijn bondgenoten. Deze bondgenoten namen de naam van hun land als voornaam aan.

Veel Tibetanen zoeken een lama (een monnik die als een levende Boeddha wordt beschouwd) om hun kind een naam te geven. Traditioneel namen rijke mensen hun kinderen mee naar een lama met een paar geschenken en vroegen om een naam voor hun kind. De lama sprak een paar zegenende woorden tot het kind en gaf het dan een naam na een kleine ceremonie. Tegenwoordig kunnen zelfs gewone Tibetanen het zich veroorloven om dit te laten doen.

Als een man monnik wordt, dan krijgt hij, hoe oud hij ook is, een nieuwe religieuze naam en wordt zijn oude naam niet meer gebruikt . Gewoonlijk geven hooggeplaatste lama’s een deel van hun naam aan lagergeplaatste monniken wanneer zij in de kloosters een nieuwe naam voor hen maken. Bijvoorbeeld een lama met de naam Jiang Bai Ping Cuo kan de religieuze namen Jiang Bai Duo Ji of Jiang Bai Wang Dui geven aan gewone monniken in zijn klooster.

Tibetanen geven hun kinderen gewoonlijk namen die hun eigen wensen of zegeningen jegens hen belichamen. Daarnaast zeggen Tibetaanse namen vaak iets over de aarde, of de datum van iemands verjaardag. Tegenwoordig bestaan de meeste Tibetaanse namen nog uit vier woorden, maar voor het gemak worden ze meestal ingekort tot twee woorden, de eerste twee woorden of de laatste twee, of de eerste en de derde, maar geen enkele Tibetaan gebruikt een verbinding van het tweede en het vierde woord als zijn verkorte naam. Sommige Tibetaanse namen bestaan slechts uit twee woorden of zelfs slechts uit één woord, bijvoorbeeld Ga.

Afbeelding Bronnen: Purdue University, China National Tourist Office, Nolls China website http://www.paulnoll.com/China/index.html, Johomap, Tibetan Government in Exile

Tekstbronnen: 1) Encyclopedia of World Cultures: Russia and Eurasia/ China , geredigeerd door Paul Friedrich en Norma Diamond (C.K.Hall & Company, 1994); 2) Liu Jun, Museum van Nationaliteiten, Centrale Universiteit voor Nationaliteiten, Wetenschap van China, China virtuele musea, Computer Network Information Center van Chinese Academie van Wetenschappen, kepu.net.cn ~; 3) Ethnic China ethnic-china.com \*; 4) Chinatravel.com chinatravel.com \=/; 5) China.org, de Chinese overheid nieuwssite china.org *|* New York Times, Washington Post, Los Angeles Times, Times of London, Lonely Planet Guides, Library of Congress, Chinese overheid, Compton’s Encyclopedia, The Guardian, National Geographic, Smithsonian magazine, The New Yorker, Time, Newsweek, Reuters, AP, AFP, Wall Street Journal, The Atlantic Monthly, The Economist, Foreign Policy, Wikipedia, BBC, CNN, en diverse boeken, websites en andere publicaties.

Laatst bijgewerkt juli 2015