Er zijn elk jaar meerdere maansverduisteringen en zonsverduisteringen. Welke komen vaker voor? Dat hangt ervan af welke soorten maansverduisteringen je besluit mee te tellen in het eindtotaal.

Laten we de termen eens definiëren. Een totale zonsverduistering gebeurt wanneer de maan voor de zon langsgaat – zoals de komende op 8-9 maart 2016 – waardoor deze uit het zicht wordt geblokkeerd.

Tijdens een totale maansverduistering gaat de maan volledig door de donkere slagschaduw van de aarde en vertoont vaak een koperachtige rode kleur. De afbeelding bovenaan toont een totale maansverduistering.

De afbeelding links toont een penumbrale eclips. De afbeelding rechts toont een volle maan zonder verduistering. Afbeelding via Wikimedia Commons.

Maar er is meer dan één soort zonsverduistering, en maansverduistering. Er zijn de gedeeltelijke fasen van elk, natuurlijk. En er is ook een penumbrale maansverduistering, zoals die van rechts. De linker afbeelding toont een maan in penumbrale eclips. De rechter afbeelding toont een volle maan zonder eclips. Ziet u het verschil?

Een penumbrale maansverduistering is een heel subtiele soort verduistering. Het gaat als volgt. Er zijn twee delen in de schaduw van de aarde: een donkere binnenste umbra en een lichtere buitenste penumbra. En dus zijn er twee soorten maansverduisteringen: umbrale en penumbrale. Een penumbrale verduistering gebeurt wanneer de lichtere buitenste schaduw van de aarde over het gezicht van de maan valt. Sommige mensen zeggen dat ze een penumbrale eclips niet kunnen waarnemen, zelfs als het gebeurt. Vanaf de maan zou de eclips veel duidelijker zijn, want dan zou je zien dat de aarde de zon gedeeltelijk verduistert of tegenhoudt. In feite, als je vanaf de aarde naar een gedeeltelijke zonsverduistering kijkt, sta je in de bijschaduw van de maan.

Dus wat is gebruikelijker, een zonsverduistering of een maansverduistering? Er wordt wel eens gezegd dat er wereldwijd drie keer zoveel zonsverduisteringen als maansverduisteringen zijn. Maar dat cijfer gaat volledig voorbij aan de penumbrale maansverduisteringen. Als je de penumbrale maansverduisteringen meerekent, is het aantal zons- en maansverduisteringen bijna gelijk.

In feite, als je de penumbrale verduisteringen meerekent, is het aantal maansverduisteringen iets groter dan het aantal zonsverduisteringen. In zijn klassieke boek More Mathematical Astronomical Morsels, meldde de beroemde Belgische astronoom Jean Meeus dat er 228 zonsverduisteringen en 229 maansverduisteringen waren in de 20e eeuw, van de jaren 1901 tot 2000. Voor de jaren 1 tot 3000 zijn er volgens Jean Meeus 7.124 zonsverduisteringen en 7.245 maansverduisteringen.

En voor de 5000-jarige periode van 2000 v. Chr. tot 3000 n. Chr. vindt NASA’s Fred Espenak – soms bekend als Mr. Eclipse – 11.847 zonsverduisteringen en 12.186 maansverduisteringen.

Tussen haakjes, alle zonsverduisteringen gebeuren bij nieuwe maan, wanneer de maan min of meer tussen de aarde en de zon doorgaat. Tijdens een totale zonsverduistering omcirkelt een rand van schemering je hele horizon, de hemel wordt donker en sterren komen in beeld. Ondertussen is aan de hemel de vurige corona van de zon te zien die de donkere bol – de maan – omringt die de zon volledig bedekt.

Waarom niet bij elke volle en nieuwe maan een verduistering?

Alle maansverduisteringen gebeuren bij volle maan, wanneer de donkere schaduw van de aarde de maan geheel of gedeeltelijk bedekt. Ze zijn minder dramatisch dan zonsverduisteringen, maar niet minder mooi. Je ziet de schaduw van de aarde op het gezicht van de maan als een donkere ‘hap’ die uit de maan wordt genomen. Deze duisternis kruipt over het gezicht van de maan gedurende de enkele uren van de eclips.

Zowel zonsverduisteringen als maansverduisteringen zijn mooi, op hun eigen manier!

Image by Joshua Valcarcel via Wikimedia Commons

Bodemlijn: Er wordt wel eens gezegd dat het aantal zonsverduisteringen wereldwijd drie keer zo groot is als het aantal maansverduisteringen. Maar dat is exclusief de penumbrale verduisteringen. Als je de penumbrale maansverduisteringen meerekent, is het aantal zons- en maansverduisteringen bijna gelijk, en is het aantal maansverduisteringen iets groter dan het aantal zonsverduisteringen.

Waarom is er niet bij elke volle maan een maansverduistering?

Het EarthSky team heeft er plezier in u dagelijks op de hoogte te brengen van uw kosmos en wereld. We houden van uw foto’s en verwelkomen uw nieuwstips. Aarde, Ruimte, Menselijke Wereld, Vanavond.