Dingen niet in je oor stoppen is een goede regel om na te leven. Dat geldt ook voor Q-tips, oorsmeerverwijderaars en oorkaarsen – die, dat weten we, technisch gezien niet in de gehoorgang gaan, maar wel oorsmeer kunnen afgeven. Oorkaarsen doen dat trouwens niet.

Het advies van de American Academy of Otolaryngology is om niets kleiner dan je elleboog in je gehoorgang te stoppen, tenzij je het risico wilt lopen op gehoorverlies of een geperforeerd trommelvlies. Maar hoe je er iets groters in krijgt, laat zich raden.

Een minder bekend neveneffect van dingen in je oor steken is een automatische hoestreflex – bijgenaamd “Arnold’s oorhoestreflex” naar de man die het voor het eerst beschreef, Friedrich Arnold, een 19e-eeuwse Duitse geleerde.

Dus, wat heeft je gehoorgang precies te maken met hoesten?

Het komt allemaal neer op je vagus – de lange zenuw die zich uitstrekt van je hersenen naar je torso, en onderweg verbinding maakt met het hart, de longen en andere organen. Hij raakt de bovenkant van je oor, helpt je strottenhoofd te controleren en strekt zich uit tot je maag en lagere darmen. Net als het woord “zwerver” is zijn naam toepasselijk afgeleid van het Latijn voor “zwerven”.

De nervus vagus voert allerlei essentiële functies uit die u in staat stellen uw dagelijkse leven te leiden, van praten tot eten tot ademhalen tot plassen – en ja, het regelen van uw hoestreflex.

Het specifieke deel dat zich uitstrekt tot uw gehoorgang heet nervus Arnold en is verantwoordelijk voor de verwerking van de tastzin. Als er iets in je oor terechtkomt – of dat nu een Q-tip of een verdwaalde kakkerlak is – stimuleert dat de zenuw van Arnold.

Bizar genoeg kan deze stimulatie er ook toe leiden dat je op commando gaat hoesten. Dit is een voorbeeld van een biologische fout, of verwisseling. De hersenen raken in de war en verwarren het contact in het oor met iets in de keel, waardoor u gaat hoesten in een misplaatste poging om de irriterende stof te verwijderen.

“Arnold’s Nerve is een zenuw die aanrakingsgevoel van de gehoorgang naar de hersenen kan transporteren, maar omdat de zenuw verbonden is met een zenuw die naar de keel gaat, weten de hersenen misschien niet waar de sensatie vandaan komt, en interpreteren ze de sensatie als iets in de keel dat moet worden uitgehoest,” vertelde Dr Erich Voigt, een otolaryngoloog aan NYU Langone Health, aan IFLScience.

Het werkt ook in omgekeerde richting.

“Op dezelfde manier kan een irritatie in de keel, zoals een virale zweer of een kankergezwel, worden gevoeld als pijn in het oor, omdat de glossofaryngeale zenuw die sensaties terugstuurt naar de hersenen, maar de hersenen weten niet waar de sensatie vandaan kwam en interpreteren dit als oorpijn,” vervolgde Voigt.

“Ik heb diepe tongbasis en keelkanker gevonden bij mensen die bij mij kwamen klagen over oorpijn als het presenterende symptoom. Toen ik het oor onderzocht, was het normaal, dus onderzocht ik de tong- en keelbasis met mijn laryngoscoop en vond daar de kanker.”

Terug naar de oor-hoestreflex. De exacte hoeveelheid druk die nodig is om deze reactie te triggeren, verschilt van persoon tot persoon.

“De hoestreflex kan bij sommige mensen heel gemakkelijk worden getriggerd met een lichte aanrakingsstimulatie, terwijl het bij anderen alleen kan worden getriggerd door diepe stevige druk of aanraking,” zei Voigt.

Onderzoekers testten dit nogal vreemde fenomeen in een studie uit 2017 door de uitwendige gehoorgang van volwassenen en kinderen met en zonder chronische hoest te kietelen met behulp van een Q-tip. De stimulatie activeerde Arnolds oorhoestreflex bij 25 procent van de volwassenen en 3 procent van de kinderen met chronische hoest. Maar slechts 2 procent van de volwassenen en kinderen zonder.

De resultaten van deze studie suggereren dat Arnold’s oor-hoest reflex mogelijk is, maar niet bijzonder vaak voorkomt bij mensen zonder chronische hoest. Dit, denken de onderzoekers, komt neer op een aandoening waardoor de nervus vagus overgevoelig wordt (hoestovergevoeligheidssyndroom, of CHS), die kan worden opgelopen door een virale infectie van de luchtwegen of iets in de omgeving.

Het is nog steeds zeer zelden de oorzaak van chronische hoest, maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat zowel chronische als idiopathische hoest in veel gevallen verband kan houden met schade in delen van de nervus vagus. Een veel voorkomende bijwerking van nervus vagus stimulatie, een behandeling voor epilepsie, is bijvoorbeeld hoesten. Bovendien is er reden om aan te nemen dat het geluid en het patroon van de hoest kunnen variëren, afhankelijk van waar die beschadiging zich precies bevindt.

Dit alles toont aan dat het lichaam op verrassende manieren met elkaar verbonden is. Zozeer zelfs dat een schijnbaar ongerelateerde gebeurtenis in het oor (sommigen van) u in hoestbuien kan brengen.