Een xerofiel (van Grieks xēros ‘droog’, en philos ‘liefhebbend’) is een extremofiel organisme dat kan groeien en zich voortplanten in omstandigheden met een geringe beschikbaarheid van water, ook wel wateractiviteit genoemd. Wateractiviteit (aw) wordt gemeten als de vochtigheid boven een stof ten opzichte van de vochtigheid boven zuiver water (Aw = 1,0). Xerofielen zijn “xerotolerant”, wat betekent dat zij tolerant zijn voor droge omstandigheden. Zij kunnen vaak overleven in omgevingen met een wateractiviteit van minder dan 0,8; daarboven is dit typisch voor het meeste leven op aarde. Typisch wordt xerotolerantie gebruikt met betrekking tot matrische droging, waarbij een stof een lage waterconcentratie heeft. Dergelijke omgevingen zijn onder meer dorre woestijnbodems. De term osmotolerantie wordt meestal toegepast op organismen die kunnen groeien in oplossingen met hoge concentraties opgeloste stoffen (zouten, suikers), zoals halofielen.

De gebruikelijke methode voor het conserveren van voedsel, waarbij de wateractiviteit wordt verminderd, kan de groei van xerofiele organismen niet voorkomen, wat vaak leidt tot voedselbederf. Sommige schimmel- en gistsoorten zijn xerofiel. Schimmelgroei op brood is een voorbeeld van voedselbederf door xerofiele organismen.

Voorbeelden van xerofielen zijn Trichosporonoides nigrescens en cactussen.