Nu de klokken zijn teruggevallen en de zon al vroeger ondergaat, voelen we dat de wintervrees begint toe te slaan. Al snel pakken we de winterjassen uit de opslag en verlaten we het werk in het pikkedonker (is het 6 uur ’s avonds of middernacht?!). Hoewel velen van ons de komende maanden een dip in onze stemming zullen ervaren, zullen sommigen harder worden getroffen dan anderen.

Ik weet het omdat het mij is overkomen.

Het was januari in New York, ruwweg vijf jaar geleden, toen mijn geestelijke gezondheid een duikvlucht nam. Ik had al jaren een klinische depressie en acute angst, behandeld met zowel medicatie als therapie. Maar plotseling leken deze methoden geen effect meer te hebben en mijn symptomen begonnen mijn prestaties op het werk te beïnvloeden. Als verslaggever voor een financieel dagblad op Wall Street moest ik om 7.45 uur op kantoor zijn. Ik was nooit een ochtendmens geweest, maar nu was het bijna onmogelijk om uit bed te komen, hoe goed ik ook had geslapen. De meeste ochtenden haalde ik nauwelijks mijn kantoor en ik had moeite om de dag door te komen.

Toen ik deze opflakkering van depressie en angst aan mijn therapeut uitlegde, vroeg ze me of ik een geschiedenis had van me slechter voelen tijdens de winter. Ik spotte, weerstond de neiging om uit te roepen: “Ik heb een depressie. Mijn kwaal gedijt in alle seizoenen!”

Ik zei nee zonder er zelfs maar over na te denken. Een paar dagen later was ik in het kantoor van mijn huisarts om de aanbeveling van mijn therapeut op te volgen om mijn dosis antidepressiva te verhogen. Ook deze arts vroeg zich af of het misschien Seizoensgebonden Affectieve Stoornis (SAD) was.

Echt waar? Nog meer gepraat over het weer? Ik was geïrriteerd.

SAD-symptomen zijn niet alleen depressie, maar ook veranderingen in eetlust, gewichtstoename, prikkelbaarheid, angst, slaapstoornissen, spierpijn en concentratieproblemen.

Zoveel als ik het toen niet wilde horen, denk ik nu dat beide artsen iets op het spoor waren en ik wou dat ik meer geduld met ze had gehad. Nu ik meer over SAD weet, denk ik dat ik het waarschijnlijk had – naast de depressie en de angst die ik al behandelde. Als ik door uitgaande e-mails en dagboekaantekeningen van de afgelopen jaren blader, is het duidelijk dat toen ik in New York woonde, ik me in de wintermaanden duidelijk slechter voelde, maar dat het in de lente beter ging, een duidelijk teken van SAD.

Nu woon ik in Los Angeles waar de winters kort en mild zijn en de zon altijd in overvloed schijnt. Ik voel me in februari niet slechter dan in juni, wat me nog meer doet denken dat ik SAD had.

Om meer over de aandoening te weten te komen, sprak ik met mensen bij wie SAD is vastgesteld en die zich voorbereiden op de bestrijding ervan als de dagen beginnen te korten. Ik heb ook gesproken met artsen die de aandoening bestuderen, waaronder Dr. Norman Rosenthal, MD, klinisch professor in de psychiatrie aan de Georgetown University School Of Medicine en de auteur van het boek “Winter Blues: Seasonal Affective Disorder: What It Is and How to Overcome It.” Rosenthal, die zelf aan SAD lijdt, was de eerste die de ziekte formeel beschreef en er een naam aan gaf (ja, hij waardeert het “nette acroniem”, zoals hij het noemt). Dit was in het begin van de jaren 1980, toen hij werkzaam was bij het National Institute of Mental Health.

De symptomen gaan veel verder dan zich verdrietig voelen

“Ruwweg vijf procent van het land heeft het, met nog eens 10 tot 15 procent die een mildere variant van SAD heeft,” zegt Dr. Rosenthal, eraan toevoegend dat SAD-symptomen niet alleen depressie omvatten (dit manifesteert zich meestal als een later symptoom, voegt hij eraan toe), maar veranderingen in eetlust en hunkeren, gewichtstoename, prikkelbaarheid, angst, slaapstoornissen, spierpijn en moeite met concentreren onder andere symptomen.

SAD loopt op een spectrum, dus het werkt bij iedereen een beetje anders.

“In de ernstigste gevallen zullen mensen zich volledig arbeidsongeschikt voelen,” zegt Dr. Meir Kryger, MD, hoogleraar geneeskunde aan de Yale School of Medicine, benadrukkend dat SAD nooit gewoon “een kwestie is van bummed out, maar iets dat interfereert met je vermogen om te functioneren.”

Lijders ervaren een uitgesproken achteruitgang in de late herfst en wintermaanden, en beginnen in de lente terug te stuiteren.

Jessica Krom, een 35-jarige alleenstaande moeder met een fulltime baan gevestigd in Owego, New York, kan hier zeker mee in verband worden gebracht. Ze werd vier jaar geleden gediagnosticeerd met SAD, en op dagen dat ze “full blown” is, is ze vrijwel niet in staat om iets te doen.

“Ik voel dat ik wil huilen zonder reden, ik overreageer uitgebreid en ben extreem prikkelbaar,” zegt Krom. “Er zijn dagen waarop ik mezelf er niet toe kan brengen uit bed te komen of te functioneren.”

Coral Bright, een 61-jarige voormalige onderwijzeres in Bedford, Engeland, heeft al het grootste deel van haar leven SAD, maar dacht niet na over de diagnose totdat een collega er enkele jaren geleden over begon. In de donkere maanden heeft Bright last van “extreme angst, voelt zich huilerig en is vaak ziek van bezorgdheid over dingen.”

John McCarthy, een 46-jarige bibliotheekassistent in Albany, New York, zegt dat hij overal lichaamspijn krijgt, vergelijkbaar met wat je zou voelen bij griep, “maar het duurt maanden.” SAD beïnvloedt ook zijn vermogen om te communiceren.

“Woorden zijn snel in mijn hoofd maar komen er langzaam uit als ik praat; het is moeilijk om een gesprek te volgen omdat ik de woorden niet snel genoeg kan volgen,” zegt McCarthy, eraan toevoegend dat het niet uitmaakt hoeveel hij slaapt, hij is moe, is snel geïrriteerd en overweldigd, kan zich niet concentreren, en voelt zich eenzaam, verdrietig, bang en angstig.

Hoe SAD werkt: Light and the Brain

Met zoveel symptomen die op zoveel verschillende oorzaken kunnen wijzen, kan SAD lastig te diagnosticeren zijn, maar er is ten minste één bepalend aspect in elk geval van SAD, en het staat daar in de naam: seizoensgebonden. Lijders ervaren een uitgesproken achteruitgang in de late herfst en wintermaanden, en beginnen terug te stuiteren in de lente.

“SAD wordt erger in de winter en beter in de lente,” zegt Dr. Kryger. “Het is interessant dat het samenhangt met waar je woont en hoe het weer daar is. Het komt veel vaker voor in Seattle en Alaska dan in Miami of Arizona.”

Er wordt nog steeds onderzoek gedaan om te ontdekken wat SAD precies veroorzaakt, maar Rosenthal merkt op dat de meest dwingende gegevens wijzen op het verband tussen natuurlijk licht en de productie van serotonine door de hersenen.

“bewijs dat de serotonineconcentratie in kritieke hersengebieden afneemt tijdens de winter, en dat helder omgevingslicht wordt geassocieerd met een hogere serotonineconcentratie in de hersenen,” zegt Rosenthal.

Maar waarom hebben sommige mensen er acuut last van en anderen helemaal niet? Waarom hebben vrouwen vier keer meer kans dan mannen om SAD te ontwikkelen? Waarom hebben vegetariërs, zoals Kryger opmerkt, drie tot vier keer meer kans om het te krijgen? Dit zijn geen vragen waar we al concrete antwoorden op hebben.

“Er is veel wetenschap in opkomst die we nog niet helemaal begrijpen,” merkt Kryger op.

Lichttherapie kan helpen, maar sommige mensen hebben meer nodig

SAD is misschien nog steeds in sommige opzichten mysterieus, zonder bekende genezing, maar er zijn manieren om het te beheersen. Eenmaal gediagnosticeerd, zult u waarschijnlijk willen investeren in een lichttherapiedoos.

“Lichttherapie is de primaire behandeling,” zegt Rosenthal, eraan toevoegend dat als het gaat om het kiezen van een lichtdoos (u kunt er een kopen op Amazon) u een grotere moet kiezen, waarbij het oppervlak waardoor het licht wordt uitgestraald ten minste een voetvierkant is. Je moet ook fluorescerend boven LED kiezen, en wit boven blauw licht.

Het slechtste wat je kunt doen is binnenshuis blijven en helemaal niet worden blootgesteld aan natuurlijk zonlicht.

Kryger voegt eraan toe dat het belangrijk is dat je daadwerkelijk naar het licht kijkt, omdat “het effect van zonlicht via gespecialiseerde receptoren in het oog gaat.”

U moet zeker met uw arts overleggen voordat u iets van dit alles doet, maar over het algemeen zullen mensen met SAD minstens 15 minuten per dag willen besteden aan het beoefenen van lichttherapie. Wat het tijdstip betreft: sommige mensen reageren het best ’s ochtends, terwijl anderen er ’s avonds meer baat bij hebben. Je zult moeten uitzoeken wat voor jou het beste werkt, maar kies in elk geval nooit voor de lichtbak boven natuurlijk licht.

“Het ergste wat je kunt doen is binnen blijven en helemaal niet worden blootgesteld aan natuurlijk zonlicht,” zegt Kryger, die ook aanbeveelt om je trainingen buiten te doen in het vroege ochtendlicht als dat mogelijk is. Als je niet naar buiten kunt, raadt Rosenthal aan om voor de lichtbak te trainen.

Hoewel bewezen is dat lichttherapie werkt, kunnen sommige mensen met SAD meer nodig hebben. SAD-patiënt Bright gebruikt een lichtbak gedurende 40 minuten per dag, maar neemt ook antidepressiva, vitamine D en magnesiumcitraat. McCarthy gebruikt een lichtbak (het geeft hem een uitbarsting van energie), maar neemt ook vitamine D en Lexapro en doet aan mindfulness oefeningen en lange hardlopen. Krom neemt antidepressiva samen met vitamine D, en voegt eraan toe dat zij ook een ernstig vitamine D-tekort heeft. (Merk op dat als je overweegt om een supplement toe te voegen, je eerst moet laten testen om te zien of je een tekort hebt).

SAD-lijders willen misschien ook cognitieve gedragstherapie proberen, waarvan is aangetoond dat het helpt.

“Verschillende gecontroleerde studies hebben aangetoond dat CGT zeer waardevol kan zijn, niet alleen bij het helpen van mensen die SAD hebben, maar ook bij het voorkomen van volgende episodes,” zegt Rosenthal. “SAD is een ziekte waarbij je gedrag een grote rol speelt. Ook als je niet weet wat er aan de hand is, begin je jezelf de schuld te geven en te denken dat je een mislukkeling bent. CGT kan disfunctioneel gedrag corrigeren, zoals laat in bed liggen met de dekens over je hoofd, wat het slechtste is wat je kunt doen, omdat je jezelf het natuurlijke licht ontneemt wanneer dat het meest effectief is: ’s morgens.”

Accepting SAD As A Real Illness

Maar natuurlijk, voordat je een ziekte kunt gaan behandelen, moet je weten dat je die hebt, en daarvoor moet je eerst open staan voor de diagnose. Ik stond zeker niet open voor deze diagnose op het moment dat hij aan mij werd voorgesteld, en ik realiseer me nu dat deze houding niet alleen mij heeft gekwetst, maar ook een stigma heeft gevoed waar SAD-patiënten voortdurend mee te maken hebben: dat hun ziekte slechts een zelfbelangrijke verheerlijking is van de winterblues die iedereen voelt, of, wat nog erger is: dat ze er niet in slagen om gewoon grip op hun ziekte te krijgen.

“Mijn ouders en zus weten dat niet en ik heb het opgegeven om het hen uit te leggen, want zij maken deel uit van de ‘verman jezelf brigade’,” zegt Bright. “Ik heb een heel begripvolle echtgenoot, wat helpt, en vrienden zijn over het algemeen begripvol. Ik denk dat het voor iemand die er niet aan lijdt, een van die dingen is die moeilijk te begrijpen zijn.”

Naast hun medische behandelingen, zouden SAD-lijders een steungroep moeten opzoeken. Bright, McCarthy en Krom behoren allemaal tot de Facebook-groep “Seasonal Affective Disorder SAD, Winter Depression, Winter Blues”, die ze elk nuttig vinden.

“Het is fijn om te weten dat ik niet alleen ben met dit en om me verbonden te voelen met mensen die soortgelijke worstelingen hebben,” zegt McCarthy. “Het is fijn om niet te hoeven uitleggen hoe het voelt.”