Articles

Waarom zo nieuwsgierig?

illustration of monkey holding a magnifying glass, with tail crooked into shape of human face

Illustratie door Sébastien Thibault

Is acteur Kirk Douglas levend of dood? Wanneer zijn Tom Cruise en Nicole Kidman gescheiden? Wat is de echte naam van U2 frontman Bono? Tenzij je een goede vriend bent van een van deze beroemdheden, heeft het antwoord geen betekenisvolle invloed op je leven – maar als je een beetje lijkt op het kantoor vol mensen waar ik dit heb geprobeerd, dan krijg je op zijn minst een beetje de kriebels om je telefoon tevoorschijn te halen of naar je computer te rennen om antwoorden te zoeken. Er is zelfs een website (of twee… of drie… ) die volledig gewijd is aan het informeren welke beroemde mensen van deze sterfelijke spiraal zijn geschoven.

Curiosity. Het heeft “zijn eigen reden voor het bestaan”, schreef de natuurkundige Albert Einstein, en is, volgens de 18e-eeuwse Engelse schrijver Samuel Johnson, “de eerste passie en de laatste.” We weten allemaal wat de kat doodde, dus misschien had de 17e-eeuwse filosoof Thomas Hobbes gelijk toen hij nieuwsgierigheid “de lust van de geest” noemde – aangezien wij (en misschien ook katachtigen?) in een wellustige staat ons zelfbehoud overboord gooien. Maar gezien hoe gewoon nieuwsgierigheid is, beginnen wetenschappers die de geest bestuderen nu pas te doorgronden waar het vandaan komt, waar het goed voor is, en wat er gebeurt als we er veel of weinig van hebben.

Hoewel er prikkelende hints zijn op al deze vragen, blijven definitieve antwoorden ongrijpbaar, en dat is… merkwaardig. “Nieuwsgierigheid is een basiscomponent van de menselijke natuur,” zei Benjamin Hayden, een assistent-professor in de hersen- en cognitieve wetenschappen aan de Universiteit van Rochester. “Denk maar aan hoeveel tijd we besteden aan surfen op het internet, lezen of gewoon roddelen. De natuur lijkt ons te hebben begiftigd met een verlangen naar informatie dat zo sterk is dat het werkt, zelfs wanneer het ons niet helpt naar buiten te gaan en op jacht te gaan naar een wolharige mammoet.”

Deze behoefte om te weten drijft kinderen om onder rotsen en achter gordijnen te kijken, honden om een vreemdeling te besnuffelen, drukke mensen om antwoorden op trivia-vragen op te zoeken. In veel gevallen is nieuwsgierigheid niet in dienst van onze basisbehoeften aan voedsel, voortplanting en algehele overleving. Dat is het enige waar de evolutie zich zogenaamd druk om maakt. Hoe kan nieuwsgierigheid dan zo’n centrale, onwrikbare mentale eigenschap zijn die door de eeuwenlange evolutie in de hersenen van primaten is ingebouwd? Wanneer laboratoriumapen de keuze krijgen tussen twee spelletjes, die elk een 50-50 kans hebben om een slokje sap te winnen, geven ze de voorkeur aan het spel waarbij ze onmiddellijk te weten komen of ze gewonnen of verloren hebben, zodat hun nieuwsgierigheid onmiddellijk bevredigd wordt, zelfs wanneer de eigenlijke uitbetaling (sap) niet eerder komt. “De keuze van de apen voor een optie die onmiddellijk de onzekerheid oplost, suggereert hoe sterk de drang is om nieuwsgierigheid te bevredigen,” zei Hayden. Apen zijn zelfs bereid daarvoor te betalen: Ze geven 25% van de beloofde sapbeloning op als ze onmiddellijk te weten kunnen komen of die beloning er komt of niet. Zoals Hayden en zijn Rochester-collega, Celeste Kidd, in een artikel uit 2015 in Neuron uitleggen: “Apen kiezen voor informatie, zelfs als die een meetbare kostprijs heeft.” Ook duiven zullen betalen om hun nieuwsgierigheid te bevredigen, waarbij ze een derde van een beloofde voedselbeloning opgeven als ze daarmee informatie kunnen kopen, zo bleek uit een studie uit 2010.

Mensen gedragen zich ongeveer hetzelfde. Studie na studie toont aan dat we bereid zijn om te betalen voor antwoorden op trivia-vragen op dit moment, ook al hadden we de antwoorden later gratis kunnen opzoeken. Trivia informatie “is aantoonbaar nutteloos,” zei Hayden. Toch willen we het graag hebben: Hersengebieden die actief worden bij het overwegen van de komst van een beloning, zijn ook actief wanneer mensen nieuwsgierigheid voelen. “We beginnen net de hersenen te openen met neuroimaging en te zien waar nieuwsgierigheid gebeurt,” zei Hayden, “maar het feit dat het geassocieerd is met beloningscircuits ondersteunt het idee dat nieuwsgierigheid ons laat anticiperen op een beloning,” het stillen van onze cognitieve honger.

Met zijn diepe evolutionaire wortels kan nieuwsgierigheid zo dwangmatig zijn dat het ons Breaking Bad laat binge-watchen (wat gebeurt er hierna??!), en ons angstig en beroofd voelt als een van onze favoriete shows wordt geannuleerd voordat alle plotlijnen zijn opgelost (Forever, ik kijk naar jou). Sommige biologen geloven dat zo’n sterke drang voordelen moet hebben. Anders had de evolutie het wel uitgebannen, vooral omdat te veel nieuwsgierigheid, of misplaatste nieuwsgierigheid, dodelijk kan zijn (ik vraag me af hoe deze wilde paddestoelen smaken?). “De gevaren van nieuwsgierigheid suggereren dat het een aantal echte, en belangrijke, overlevingsvoordelen moet hebben om de risico’s te compenseren,” zei Hayden. “We denken dat nieuwsgierigheid leersystemen in de hersenen activeert.”

Dat klopt met wat de grondlegger van de Amerikaanse psychologie, William James, in 1899 voorstelde: dat nieuwsgierigheid “de impuls is naar betere cognitie.” Dat idee heeft de tand des tijds doorstaan. De beste manier om nieuwsgierigheid te begrijpen, zo geloven cognitieve wetenschappers, is als de mentale analogie van fysieke honger: Net zoals het gevoel van een lege maag aanzet tot het zoeken naar voedsel (goed om te overleven), zo zet het gevoel dat er een knagend gat in je kennisvoorraad zit aan tot het zoeken naar informatie. Dit gevoel van cognitieve deprivatie, en de bijbehorende drang om die intellectuele honger te stillen, is “geassocieerd met doorzettingsvermogen en het oplossen van problemen,” rapporteerden Duitse en Amerikaanse onderzoekers in een studie uit 2013 in het Journal of Individual Differences.

Dat kan de reden zijn waarom de meest nieuwsgierige kinderen de beste leerders zijn. Een 2011 review van ongeveer 200 individuele studies concludeerde dat, hoewel intelligentie de sterkste voorspeller is van academisch succes, nieuwsgierigheid plus inspanning “wedijveren met de invloed van intelligentie,” schreven wetenschappers in Groot-Brittannië en Zwitserland in Perspectives on Psychological Science. “Een ‘hongerige geest,’ concludeerden ze, “is een kernbepalende factor van individuele verschillen in academische prestaties.”

De link tussen nieuwsgierigheid en leren blijft bestaan tot ver in de volwassenheid. In een onderzoek uit 2015 lieten wetenschappers jongere volwassenen (gemiddelde leeftijd: 20) en oudere volwassenen (gemiddelde leeftijd: 73) 60 trivia-vragen lezen, zoals: “welk product is tweede, alleen na olie, in termen van de grootste handelsvolumes ter wereld?” en “wat was de eerste natie die vrouwen het recht gaf om te stemmen?” Iedereen beoordeelde hoe nieuwsgierig hij was naar het antwoord, dat hij kreeg. Nieuwsgierigheid had een substantieel effect op de kans dat de oudere volwassenen (maar niet de jongere) zich de antwoorden een week later herinnerden, rapporteerden psycholoog Alan Castel van de University of California, Los Angeles, en collega’s in Psychology and Aging.

Nieuwsgierigheid is het mentale equivalent van fysieke honger: Net zoals het gevoel van een lege maag de zoektocht naar voedsel stimuleert, zo stimuleert het gevoel dat er een knagend gat in je kennisvoorraad zit de zoektocht naar informatie.

En over die dode kat: Onderzoek suggereert dat nieuwsgierigheid ons jong kan houden. Uit een onderzoek uit 1996 onder 2.153 mannen en vrouwen van rond de 70 bleek dat hoe nieuwsgieriger ze waren, zowel in het algemeen als bij het stellen van vragen, hoe groter de kans was dat ze over vijf jaar nog zouden leven. Het was de eerste studie die nieuwsgierigheid identificeerde als een voorspeller van een lang leven.

Hoe kan men de nieuwsgierigheid aanwakkeren, en niet alleen het geheugen maar ook de levensduur stimuleren? Omdat nieuwsgierigheid cognitieve ontbering weerspiegelt, is de analogie met fysieke honger van toepassing: “Een kleine hoeveelheid informatie wekt de eetlust op voor meer,” zegt Hayden. Dus proef veel van wat informatiebronnen te bieden hebben en laat je nieuwsgierigheid de vrije loop.

Oh, en als je nieuwsgierig bent naar de antwoorden: De onderzoekers stellen dat koffie de op één na meest verhandelde grondstof ter wereld is en dat Nieuw-Zeeland voorop liep in het vrouwenkiesrecht. Als je benieuwd bent naar de beroemdheden die ik noemde, geef toe aan je nieuwsgierigheid. Het is goed voor je.

Dit artikel verscheen ook in het juni 2016 nummer van Mindful magazine.
Abonneer je om meer te leren over de beste mindfulness praktijken.