In tegenstelling tot een bepaald gezelschapsdier dat niet bij naam genoemd zal worden, verliezen honden hun verstand wanneer ze herenigd worden met hun baasjes. Maar het is niet meteen duidelijk waarom onze hondachtige metgezellen ons zo’n overdreven begroeting zouden moeten geven – vooral gezien het machtsevenwicht dat tussen de twee soorten bestaat. We spraken met experts om uit te vinden waarom.

Wolven begroeten elkaar net als honden met krachtig likken van het gezicht (Credit: Sander van der Wel CC A-SA 2.0)

Maar we kunnen niet veel extrapoleren van wolven; honden zijn categorisch anders op grond van het feit dat hun voorouders actief het gezelschap van mensen opzochten. Wat de zaak nog ingewikkelder maakt is het besef dat wolven uit het Paleolithicum niet dezelfde zijn als de wolven van vandaag. Bijgevolg is elke gevolgtrekking die we maken over het gedrag van honden en hoe het zich verhoudt tot wolven pure speculatie.

Neurowetenschapper Gregory Berns, auteur van How Dogs Love Us, zegt dat er een fundamenteel verschil is tussen moderne wolven en wolven die lang geleden leefden.

“De meest sociale van die voorouderlijke honden die rond mensen hingen, moesten de meest sociale van die wolven zijn geweest,” vertelde hij aan io9. “Zij voegden zich bij de mensen en evolueerden uiteindelijk tot honden. De rest van de wolvenpopulatie behoorde tot de meest asociale van die dieren, en wilde niets met mensen te maken hebben.”

Dat gezegd hebbende, zegt Berns echter dat we bij wolven duidelijk gedragingen kunnen zien die lijken op die van honden. Bijvoorbeeld, wolven begroeten elkaar door elkaars gezichten te likken. Voor deze roedeldieren dient dit likgedrag als een belangrijke sociale begroeting, maar ook als een manier om na te gaan en te bepalen wat de andere wolven aan voedsel hebben meegebracht.

Wolven, zegt neurowetenschapper Giorgio Vallortigara van de Universiteit van Trento, begroeten elkaar op verschillende manieren, afhankelijk van het soort individuele relaties dat ze hebben gesmeed. Wilde honden, zegt hij, gedragen zich op soortgelijke manieren. Maar de grote verandering in termen van adaptieve socialiteit is het vermogen van gedomesticeerde honden om te communiceren met mensen met behulp van onze eigen communicatieve signalen, zoals blikken en gebaren.

Hondenexpert Jessica Hekman, die blogt op DogZombie, is uit de eerste hand getuige geweest van begroetingsgedrag bij wolven.

“Als ik in het Wolf Park in Battle Ground, Indiana ben, valt het me altijd op hoezeer sommige specifieke gedragingen van wolven lijken op gedragingen die ik bij honden zie – maar dan veel meer geritualiseerd, en als het ware groot geschreven,” vertelde ze aan io9. “Ik was daar getuige van een gedragsstudie waarbij wolven die elkaar goed kenden een paar dagen van elkaar gescheiden waren en weer bij elkaar werden gezet. De begroetingsrituelen waren fascinerend, met veel hurken en kinlikken van de ondergeschikte wolven. Je ziet dit gedrag ook bij honden, maar meer sporadisch, zonder zo’n intensiteit.”

Op hetzelfde moment vertonen honden gedragingen die duidelijk verschillen van die van wolven. Zoals Hekman mij uitlegde, is een van de meest dramatische verschillen tussen honden en wolven het vermogen van honden om nieuwigheid te accepteren. Simpel gezegd zijn honden minder angstig dan wolven.

“Het klinkt misschien een beetje vreemd om te zeggen dat een wolf, die je gemakkelijk kan doden, bang voor je is, maar dat is precies waarom ze gevaarlijk kunnen zijn: omdat ze ervoor kunnen kiezen om proactieve maatregelen te nemen om zichzelf te beschermen, door hun tanden te gebruiken,” zegt Hekman. “Honden zullen dit veel minder snel doen.”

Inderdaad, gezien hun wolfafstamming, is het opmerkelijk dat honden zo goed met mensen overweg kunnen. Maar zoals Berns mij al aangaf, is sociabiliteit een vrij krachtige aanpassing gebleken, een die bij honden veel beter heeft gewerkt dan bij wolven.

“Ik bedoel, kijk maar eens rond in de wereld en zie hoeveel honden er zijn,” zegt hij. “Bij honden is het bewezen dat het een zeer effectieve evolutionaire strategie is. Er zijn in de orde van grootte van tientallen miljoenen honden in de wereld, dus in veel opzichten hebben honden wolven overtroffen.”

Berns zegt dat ongeacht de socialiteit die honden hebben geëvolueerd, een van de bepalende kenmerken van een hond is de mate waarin ze zullen omgaan met zowel mensen als andere dieren.

Hoe honden mensen zien

Een belangrijk aspect van Berns’ onderzoek naar hersenbeeldvorming is het bestuderen van hoe honden ons waarnemen. Wij mensen weten dat honden een aparte soort zijn, maar zijn honden zich daar ook van bewust? Of zien ze ons als leden van hun roedel, of als een of andere vreemde hond?

Callie krijgt oorbescherming voordat ze de lawaaierige fMRI-machine ingaat. Het onderzoeksteam bestaat uit, van links naar rechts, Andrew Brooks, Gregory Berns en Mark Spivak. (Credit: Bryan Meltz, Emory University)

Volgens het onderzoek van Berns kunnen honden die bepaalde geuren te ruiken krijgen in scanners, duidelijk het verschil zien tussen honden en mensen, en ook bekende en vreemde geuren onderscheiden en herkennen. In het bijzonder roept de geur van een bekende mens een beloningsreactie op in de hersenen.

“Geen enkele andere geur deed dat, zelfs niet die van een bekende hond,” vertelde Berns aan io9. “Het is niet zo dat ze ons zien als ‘een deel van hun roedel als honden,’ ze weten dat we iets anders zijn- er is een speciale plaats in de hersenen alleen voor ons.”

Berns benadrukt dat honden niet alleen sociaal met ons omgaan vanwege hun aasneigingen.

“Wat we vinden met het beeldvormende werk is dat honden van hun mensen houden – en niet alleen voor voedsel,” zegt hij. “Ze houden van het gezelschap van mensen, gewoon omwille van zichzelf.”

Hekman zegt dat het moeilijk is om te weten wat honden denken, maar ze vermoedt dat ze begrijpen dat wij niet helemaal zoals zij zijn. Als bewijs wijst ze op de agressiviteit van honden ten opzichte van andere honden en mensen – verschillen die niet gecorreleerd zijn. Ze zegt dat het heel gewoon is voor een hond om een probleem te hebben met de een en niet met de ander. Met andere woorden, honden lijken andere honden als één groep te beschouwen, en mensen als een aparte groep. Wat meer is, honden zullen de hulp van mensen zoeken en niet van andere honden – een mogelijk teken dat honden begrijpen dat mensen middelen hebben die honden niet hebben, en dus een ander soort sociale entiteit zijn.

Maar zien honden ons als deel van de roedel?

“Het is belangrijk om op te merken dat een wolvenroedel een familie is – letterlijk, meestal moeder, vader, pups, en enkele jonge nakomelingen van voorgaande jaren die nog niet op eigen benen zijn gaan staan,” zegt Hekman. “Zien honden ons als deel van hun familie? Ik denk van wel.”

So Happy to See Us

Virtueel alle deskundigen zijn het erover eens dat het geluk dat honden voelen vergelijkbaar is met wat mensen ervaren, en dat het vergelijkbaar is met hoe mensen zich ten opzichte van elkaar voelen.

Een gelukkige hond (Credit: Lars Curfs/CC-A-SA 3.0)

“Alle dingen die we hebben gedaan met de beeldvorming van de hersenen – waarbij we de honden bepaalde dingen voorschotelen en hun beloningsreacties in kaart brengen – zien we analoge hersenreacties bij mensen,” zegt Berns. “Het zien van een bevriend persoon of iemand die je aardig vindt, deze gevoelens zijn precies analoog aan wat een hond ervaart.”

Berns zegt dat honden niet dezelfde taalcapaciteiten hebben als mensen, en dat ze niet in staat zijn om dingen in hun geheugen weer te geven zoals wij dat kunnen. Omdat honden geen labels of namen hebben voor mensen, vermoedt hij dat ze een nog zuiverder emotionele respons hebben; hun geest is niet gevuld met allerlei abstracte concepten.

Het is ook belangrijk om de band tussen hond en mens in ogenschouw te nemen en de mate van gehechtheid die elk voelt ten opzichte van elkaar. Wanneer gebruikt met honden, de “Strange Situation Test” bedacht door ontwikkelingspsycholoog Mary Ainsworth, suggereert dat tijdens de afwezigheid en vervolgens bij de hereniging met de eigenaren, het gedrag van een hond is zeer vergelijkbaar met die waargenomen bij kinderen en moeders in vergelijkbare situaties. Zoals Vallortigara mij erop wees, is het gepast en correct om over de dyade hond/eigenaar te spreken in termen van “gehechtheid.”

De specifieke begroeting van een hond is echter afhankelijk van verschillende factoren, zoals het temperament van de hond, de persoonlijkheid van de eigenaar, de aard van hun relatie, het niveau van stress en angst, en de neiging/het vermogen van de hond tot zelfbeheersing.

Het is echter belangrijk op te merken dat stress zich bij honden anders manifesteert dan bij mensen.

“De scheiding van de eigenaar voor de hond is niet vrijwillig,” zegt Vallortigara. “Het is altijd onnatuurlijk voor een hond om zich los te maken en de roedel te verlaten.”

Honden zullen soms tijdelijk solo gaan als ze daar voldoende gemotiveerd voor zijn, maar ze doen dat in de wetenschap dat het sociale contact op vrijwel elk moment kan worden hervat.

“Het overdreven niveau van begroeting dat bij sommige honden kan worden waargenomen, is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat ze nog niet hebben geleerd om de mogelijkheid van niet-vrijwillige onthechting te accepteren,” zegt Vallortigara.

Wanneer we de overdreven begroeting van een hond proberen te waarderen, moeten we ons volgens Hekman voorstellen hoe het voor een hond was om de hele dag alleen te zijn terwijl wij weg waren.

Zo verveeld. (Credit: /Pinger/10 images/CC0 Public Domain)

“Deze hond heeft waarschijnlijk een behoorlijk saaie dag gehad zonder veel verrijking, en is bovendien misschien de hele dag alleen geweest, wat onprettig is voor een sociaal dier,” vertelde ze aan io9. “Dus naast het feit dat ze blij zijn ons te zien, zijn ze waarschijnlijk ook opgelucht dat ze iets interessants kunnen doen, zoals een wandeling maken, en iemand anders in de buurt hebben. Sommige mensen zijn in staat om een hondenuitlater te laten komen of hun honden naar een dagopvang te sturen – dit is een geweldige oplossing voor wat anders een moeilijke levensstijl voor een hond kan zijn.”

En zoals Berns opmerkt, is het begroetingsritueel een sociaal bindingsmechanisme-maar het is ook een functie van nieuwsgierigheid.

“Als ze opspringen, proberen ze je in het gezicht te likken,” zegt Berns. “Een deel daarvan is een sociale begroeting, maar ze proberen je ook te proeven en te ruiken om erachter te komen waar je bent geweest en wat je overdag hebt gedaan. Dus een deel ervan is nieuwsgierigheid. Als ik bijvoorbeeld bij andere honden ben geweest, weten mijn honden dat, en gaan ze intens snuffelen.”

Hoe begroet u uw hond terug

Het is uiteraard belangrijk om te reageren op uw hond wanneer u thuiskomt, maar volgens Marcello Siniscalchi, een dierenarts van de Universiteit van Bari, hangt de manier waarop u moet reageren af van de context van de situatie en de behoeften van de hond zelf.

“Het begroetingsritueel zal van hond tot hond verschillen, omdat elke individuele hond het losmaken van de eigenaar op een zeer persoonlijke manier waarneemt en erop reageert,” vertelde hij aan io9. “Sommige honden hebben het nodig om begroet te worden, bij anderen is het beter om elke escalatie in het niveau van opwinding te vermijden, weer anderen moeten strategieën leren om met de stress om te gaan die gepaard gaat met loskoppeling.”

Hekman zegt dat er zeker een spanning is tussen onze dichtgetimmerde begroetingsrituelen (“Hoi, schat, ik ben thuis!”

“Mijn hond Jenny is een zeer enthousiaste begroeter en ik heb er een hekel aan als ze over me heen springt in haar pogingen om bij mijn gezicht te komen,” zegt ze. “Daarom heb ik haar geleerd om op de bank te gaan zitten als ik thuiskom. Meestal moet ik haar eraan herinneren dat ze op de bank moet gaan zitten, maar nu doet ze dat met veel enthousiasme en wacht ze tot ik bij haar kom. De bank zet haar meer op mijn niveau, zodat ze niet hoeft te springen, en ik kan voorover buigen en haar mijn wang laten likken, wat een heel belangrijk onderdeel van het ritueel voor haar is.”

Hekman benadrukt dat het voor elke hond belangrijk is dat we ze niet vertellen wat ze niet moeten doen (bijv. “spring niet op me!”), maar dat we ze vertellen wat ze wel moeten doen.

“Veel is de retriever eigenaar die hun hond heeft geleerd om een speeltje te krijgen als ze thuiskomen om hun opwinding te kanaliseren,” voegde ze eraan toe.

Het belangrijkste punt, zegt ze, is dat het belangrijk is voor honden om het begroetingsritueel te hebben, maar het kan worden omgeleid op manieren om het gemakkelijker te maken voor de eigenaren, zodat iedereen ervan geniet.

Neem contact op met de auteur op [email protected] en @dvorsky. Bovenste afbeelding door Tara Jacoby