Technologie | 03.11.2020

In Malawi betalen de mensen ongeveer 87% van het bruto nationaal inkomen per hoofd van de bevolking voor 1 GB mobiele data. Rwandezen betalen slechts 2%. DW onderzoekt de redenen voor dit enorme prijsverschil.

De smartphone en het internet spelen voor Tabu Kitta dezelfde cruciale rol als voor de meeste Afrikanen van in de dertig:

“Alles wat ik doe draait om het gebruik van het internet. Ik bel meestal via internet. Ik sms het meest met behulp van internet. Op een goede dag bekijk ik online video’s,” vertelde Kitta aan DW.

Er zijn echter dagen dat zakenvrouw en persvoorlichter Kitta het zonder internet moet stellen. Malawi heeft de duurste tarieven voor mobiel internet in Afrika.

Lees meer: Ethiopiërs duiken in digitale portemonnee

“Op een goede dag geef ik ongeveer drie dollar uit voor een databundel voor één dag,” zei ze. Maar ze kan het zich niet altijd veroorloven.

Kitta schat dat ze in totaal zo’n 70 dollar (56 euro) per maand uitgeeft om online te gaan. “De prijzen voor mobiele data zijn inderdaad een uitdaging voor veel Malawiërs.”

Alleen in Amerika is mobiele data duurder

De kosten zijn een uitdaging voor de meeste Afrikanen. Afrikaanse providers rekenen gemiddeld 3,30 dollar per gigabyte, zo blijkt uit een wereldwijd onderzoek van de Britse provider Cable UK. Alleen het Amerikaanse continent kent hogere prijzen.

“Aangezien de inkomens in Afrika laag zijn en de prijzen voor mobiele telefonie over het algemeen vrij hoog zijn, wordt het verschil nog groter als men dat in een verhouding uitdrukt,” vertelde Martin Schaaper van het VN-agentschap International Telecom Union (ITU) aan DW, wiens team regelmatig de ontwikkelingen op de telecommunicatiemarkt analyseert. Naar die maatstaf zijn de prijzen in Afrika dus veel hoger dan in andere delen van de wereld, en vooral vergeleken met de geïndustrialiseerde landen, legde hij uit.

De tendens is niettemin naar een positieve aanpassing. “Het wordt betaalbaarder in de meeste delen van Afrika, vooral als je kijkt naar de prijs van data in vergelijking met het bruto nationaal inkomen per hoofd van de bevolking,” zei Schaaper.

Lees meer: Hoe China profiteert van Afrika’s smartphone-hausse

Malawi’s uitersten

Malawi is een extreem voorbeeld voor opgeblazen prijzen. Een gigabyte mobiele data kost hier gemiddeld 27,41 dollar, volgens Cable UK. De Verenigde Naties bevelen aan dat deze hoeveelheid data niet meer mag kosten dan 2% van het bruto nationaal inkomen per hoofd van de bevolking. In Malawi is dat 87%.

Benin en Tsjaad wijken de prijzen ook sterk af van de aanbeveling van de VN. Ook daar is mobiel internet vele malen duurder dan gezien de economische kracht van het land gepast zou zijn.

Lees meer: Africa’s Mobile Gender Gap: Millions of African women still offline

Vele redenen voor hoge prijzen

Een belangrijke kostenfactor voor providers is de infrastructuur: “Ze moesten upgraden van 2G naar 3G naar 4G en nu 5G,” zegt VN-telecommunicatiedeskundige Schaaper. “Dit vergt voortdurende investeringen, die geherfinancierd moeten worden. Bovendien zijn veel regio’s in Afrika moeilijk toegankelijk – het is bijzonder duur om daar infrastructuur op te zetten.”

Schaaper noemt het geringe aantal concurrenten op de markt als een andere belangrijke factor: “Als er in een land maar één of twee aanbieders zijn, hebben ze weinig stimulans om de prijzen te verlagen”, zegt hij.

Een derde factor is veel moeilijker aan te tonen met gegevens: de prijzen voor mobiele telefonie hangen ook af van het beleid van het individuele land: “Is de regering bereid om providers te helpen? Is de regering bereid de toegang voor het grote publiek betaalbaarder te maken en afgelegen gebieden te helpen bestrijken? En dit verschilt van land tot land,” aldus Martin Schaaper.

Ethiopië is een uitzondering omdat de mobiele telefonie er in handen is van de overheid. De particuliere sector mag niet concurreren met het staatsbedrijf “Ethiotelecom”.

Wie zijn de providers?

Veel hangt af van wie de provider is. Omdat de talen van de voormalige koloniale mogendheden in Afrika veel worden gesproken, was het voor Europese bedrijven als Vodafone, Orange en Altice Portugal of het Indiase Airtel gemakkelijk om de markten te veroveren. Inmiddels hebben echter ook grote Afrikaanse providers – zoals MTN uit Nigeria of Telkom uit Zuid-Afrika – zich in veel landen van het continent gevestigd.

“Het is duidelijk dat zij een voordeel hebben”, aldus Schaaper: “Ze hebben de kennis, de personeelsinfrastructuur, ze weten wat prijzen zijn.” Een negatief gevolg is dat ze geen moeite hebben om kleinere, lokale concurrenten te verdringen: “Dat heeft natuurlijk een negatief effect op de prijzen”, aldus Schaaper. Bovendien zijn er mededingingsbeperkingen in landen die staatsbedrijven bevoordelen.

Hoop op verbetering in Malawi

In augustus kondigde de regering van Malawi een eerste stap aan om de markt nieuw leven in te blazen. President Lazarus Chakwera is van plan een licentie te verlenen aan een derde exploitant, naast Airtel Malawi en TNM. Dit houdt verband met de hoop dat mobiele data eindelijk betaalbaarder zullen worden. Mensen als Tabu Kitta hoeven dan niet meer na te denken of ze zich wel een smartphone kunnen veroorloven wanneer dat nodig is.

Mirriam Kaliza (Lilongwe) heeft aan dit artikel bijgedragen.

Dit artikel is uit het Duits vertaald door Cristina Krippahl.

David Ehl, Gianna-Carina Grün