Er is veel onderzoek gedaan naar de voordelen van muziek en muziekonderwijs op scholen. Onderzoek heeft aangetoond dat het leren van muziek helpt bij de ontwikkeling van vele andere niet-verwante vaardigheden en belangrijke hersenfuncties. We weten dat muziek er toe doet, maar dat is niet waar ik het vandaag over wil hebben.

Ik wil het hebben over waarom jazz er toe doet.

Te vaak hoor ik zowel muzikanten als niet-muzikanten over jazz spreken in de verleden tijd: “Jazz was…”, “Jazz was vroeger…”, “Toen jazz…”. Er wordt te vaak over jazz gesproken als een historische muziek. Begrijp me niet verkeerd: jazz is historisch en het heeft een belangrijke rol gespeeld in de Amerikaanse geschiedenis en in de hele wereld.

Maar jazz is niet dood. Integendeel! Het leeft en ademt, en het is vandaag nog even belangrijk als het was in het begin-midden van de vorige eeuw. Jazz is niet alleen geschiedenis; jazz is hier en nu. Maar ik ga niet argumenteren of jazz levend, dood of stervende is… vandaag niet. Ik wil het alleen hebben over waarom jazz belangrijk is.

Het is niet alleen belangrijk voor muzikanten. Het is belangrijk voor kantoormedewerkers, bouwvakkers, CEO’s, boeren, moeders, vaders, immigranten, de armen en de rijken. Het is van belang voor iedereen. Zie je, jazz heeft zoveel meer te bieden dan alleen muziek.

Voordat ik inga op mijn redenen waarom jazz belangrijk is, neem dan deze korte 2 minuten om deze video te bekijken van Dr. Martin Luther King Jr.’s openingstoespraak op het 1964 Berlin Jazz Festival. Dit is de perfecte opmaat voor mijn punten:

Jazz leert ons moed te hebben.

De grote saxofonist Wayne Shorter zei ooit in een interview, dat de betekenis van het woord jazz voor hem is:

“I dare you.”

Jazz is Afro-Amerikaanse muziek. Het is ontstaan uit de strijd en onderdrukking waar zwarte mannen en vrouwen mee te maken hadden. Jazz vertegenwoordigt een grote mate van vrijheid. De geest van de muziek is expressie en het verlangen om vrijuit te spreken, zonder filters.

Wanneer een jazzmuzikant speelt, laat hij/zij een stem naar buiten komen vrij van regels en voorschriften. De geest van improvisatie stimuleert deze vrijheid om uit te drukken wat er in de ziel opwelt, of het nu uit het bewuste of onderbewuste komt.

Jazz zegt: Ik zal je vertellen hoe ik me voel. Ik zal je laten zien wie ik ben. Ik zal me kwetsbaar opstellen tegenover jou. Ik zal luid en duidelijk spreken.

Als samenleving moeten we hetzelfde doen. We moeten ons uitspreken en we moeten onze gedachten met elkaar delen. We moeten met elkaar in discussie gaan. Zo komen we verder.

Jazz leert ons improviseren.

Iedere dag, of we het leuk vinden of niet, dwingt het leven ons tot improviseren. Soms heeft de kruidenier het belangrijkste ingrediënt dat je nodig hebt niet en moet je plotseling met een nieuw idee komen. Wanneer je dagelijkse gesprekken met anderen aangaat, kun je niet helemaal voorzien wat de ander tegen je zal zeggen en moet je snel met een antwoord komen. Soms kan een simpel telefoontje je wereld radicaal veranderen op een manier die je niet had verwacht, en dan moet je snel denken.

Jazzmusici hebben elke keer dat ze beginnen te spelen te maken met improvisatie. Ze moeten ter plekke muziek bedenken, terwijl ze luisteren en reageren op hun medebandleden. Jazz traint de hersenen om te improviseren.

Jazz leert ons innoveren.

Het is opmerkelijk hoe ons onderwijssysteem is opgezet om te verwachten dat ieder individu op dezelfde manier leert.

Voordat een kind naar school gaat, leren ze lopen, leren ze communiceren, en vinden ze hun eigen manieren om te spelen. Ze zijn voortdurend aan het groeien, uitvinden, improviseren en creëren. Plotseling worden ze naar school gestuurd waar er zeer bepaalde parameters zijn ingesteld. In veel opzichten raakt improvisatie op de achtergrond en wordt conformiteit de manier om orde te scheppen.

Begrijp me niet verkeerd. Het is niet allemaal slecht, en ik heb zelf ook geen concrete oplossingen. Maar in een moderne wereld waar voortdurend van ons wordt verwacht dat we innoveren en nieuwe dingen creëren, kan een dergelijke omgeving verstikkend werken. In een wereld waar we voortdurend proberen technologie te verbeteren, oplossingen te bedenken, en medische en wetenschappelijke doorbraken te maken, moeten we gewend zijn aan innovatie.

Jazzmuziek dwingt tot vernieuwing. Als een jazzmuzikant een solo neemt, moet hij zonder aarzelen ter plekke met nieuwe ideeën komen. Ze mogen niet bang zijn voor wat er gebeurt als ze de ene weg bewandelen tegenover de andere. Ze moeten stoutmoedig en ongegeneerd creëren! Soms betekent dit dat de regels gebroken moeten worden.

Als professioneel jazzmuzikant improviseer ik veel. Ik heb vele uren geïmproviseerd in tal van verschillende settings. Zeker 95% van de tijd ben ik niet onder de indruk van wat ik speel, maar eens in de zoveel tijd komt er iets briljants uit. Als het gebeurt, kan ik het niet geloven. Ik weet niet waar het vandaan kwam, het gebeurde gewoon! Het is op deze momenten dat ik het belang begrijp van het worstelen om steeds weer te vernieuwen.

Jazz leert ons dat ieders stem gelijk is.

In een jazz setting krijgt iedereen een kans om een solo te nemen. Iedereen krijgt de kans om iets te spelen, ongeacht zijn ervaring of rol in de band. Vaak is er een bandleider, maar meestal is de leider alleen maar faciliterend en leidend in het muzikale proces. Een jazz band is als een soort miniatuur democratische samenleving. Het is een verzameling van individuen die samenkomen om iets te creëren als een eenheid.

Een jazzervaring kan ons leren dat ieders stem gelijkwaardig is. Iedereen verdient een kans om zijn mening te delen en die heeft dezelfde waarde als die van iemand anders. Sociale klasse, ras, religie of geslacht zouden de waarde van iemands stem niet mogen dicteren, en niemand zou onderdrukt mogen worden. Dit is de sociale essentie van jazz muziek.

Jazz leert ons luisteren.

Op dezelfde manier dat iedereen een kans krijgt om een solo te nemen, moet iedereen luisteren naar zijn medemuzikanten die een solo nemen. De begeleidende ritmesectie moet luisteren om de solist adequaat te complimenteren, en niet-begeleidende instrumenten moeten toekijken en op hun beurt wachten.

In een jazzscenario moet iedereen niet alleen luisteren naar wat een andere solist speelt, ze willen het ook. Dit zal hen helpen toe te voegen aan het gesprek en hun rol te spelen.

Een jazzmuzikant luistert aandachtig naar wat er gespeeld wordt, omdat ze moeten bijhouden waar ze zich in het nummer bevinden, luisteren naar harmonische veranderingen, en de muzikale energie benutten om te creëren.

Het spelen van en zelfs het luisteren naar jazz kan iemand helpen diepe luistervaardigheden te ontwikkelen. Jazz muziek smeekt zijn publiek om te luisteren. Om jazzmuziek ten volle te waarderen moeten de luisteraars opletten. Als het publiek niet oplet, missen ze een unieke ervaring.

Luisteren is een cruciaal onderdeel van ons dagelijks leven. Het helpt ons belangrijke details op te vangen en het helpt ons effectief te leren. Het kan ons zelfs een promotie bezorgen of helpen een relatie te redden. Luisteren naar jazz kan de geest trainen om dingen duidelijker te horen en beter geconcentreerd te blijven.

Jazz is belangrijk. Jazz is niet zomaar een muziekstijl. Jazz is een muziek die ons karakter kan vormen door ons moed te geven, ons voor te bereiden om te improviseren, te innoveren, anderen een gelijke stem te geven, en te luisteren. Jazz onderwijs is belangrijk voor zowel jonge als oude geesten.

Laat ons nooit de kracht en vervulling onderschatten die jazz muziek kan hebben.