Estland, Singapore, Ethiopië en Finland – dit zijn enkele van de 21 landen die momenteel worden geregeerd door een vrouwelijke president of premier.

Een vrouwelijke president van de VS is nog steeds hypothetisch.

De Democratische nominatiewedstrijd voor 2020 telde oorspronkelijk zes vrouwelijke kandidaten, een recordaantal. Maar de meest prominente vrouwelijke kandidaten voor de Democratische nominatie – Kamala Harris, Elizabeth Warren en Amy Klobuchar – zijn allemaal afgehaakt, en de focus van de race is versmald tot twee mannen.

Mijn onderzoek gaat na wat landen waar vrouwen de regering leiden gemeen hebben – en waarom de VS nog steeds achterloopt.

Waar vrouwen de leiding hebben

Sinds 2000 zijn 89 vrouwen nieuw aan de macht gekomen. Dat is meer dan het dubbele van het totale aantal vrouwen dat tussen 1960 en 1999 aan de macht kwam.

De grotere aanwezigheid van vrouwen in functies als senator schept mogelijkheden voor vrouwen om hogerop te komen en president en premier te worden.

Vrouwen hebben leiding gegeven in landen met relatieve gelijkheid tussen mannen en vrouwen, zoals Noorwegen, maar ook in meer patriarchale gebieden, zoals Pakistan. Vrouwen hebben echter vaker de functie van premier bekleed, doorgaans een zwakkere positie dan het presidentschap.

De weg naar het premierschap is eerder afhankelijk van benoeming dan van een rechtstreekse volksstemming. Bovendien is de duur van de ambtstermijn onvoorspelbaar.

Wanneer premiers regeren, steunen zij gewoonlijk sterk op parlementaire samenwerking. Kabinetsministers krijgen ook meer autonomie om hun respectieve departementen te besturen, vergeleken met hun tegenhangers in presidentiële systemen.

Nauwelijks een derde van alle vrouwelijke presidenten tot op heden werd in deze functie gekozen. De anderen werden via verschillende procedures benoemd. Daartoe behoren vrouwelijke vice-presidenten die presidenten opvolgden, maar ook vrouwen die tijdelijk tot president werden benoemd toen er plotseling een vacature ontstond. Sommigen werden indirect verkozen door ambtsdragers in andere politieke instellingen, zoals het parlement.

Politieke kansen voor vrouwelijk leiderschap ontstaan vaak in tijden van crisis of verandering. De democratische overgang in Azië, Latijns-Amerika, Afrika ten zuiden van de Sahara en Oost-Europa stelde vrouwen bijvoorbeeld in staat politieke voet aan de grond te krijgen.

Een veelgebruikte weg naar machtigere posities voor vrouwen in Azië en Latijns-Amerika is die van echtgenote of dochter van een politiek vooraanstaande man.

Wanneer vrouwen de leiding nemen

Vrouwen op de hoogste posities kunnen zorgen voor meer uiteenlopende standpunten en nieuwe beleidsprioriteiten.

Zo heeft de coalitie van de Finse premier Sanna Marin, die bestaat uit door vrouwen geleide partijen, een royale maatregel voor werkverlof goedgekeurd die de opvattingen over genderrollen en gezinnen verruimt. De premiers Katrin Jakobsdottir van IJsland en Jacinda Ardern van Nieuw-Zeeland geven in hun begrotingsplannen voorrang aan gezins- en groenbeleid boven economische groei.

Wetenschappers hebben ontdekt dat vrouwen aan de macht een gevoel van vertrouwen en legitimiteit in het politieke systeem opbouwen.

Burgers hebben meer politieke belangstelling en participatie onder vrouwelijk leiderschap. Deze voordelen worden niet alleen door vrouwen genoten, maar door de bevolking als geheel.

Vrouwen in hoge functies bieden het publiek ook zichtbare rolmodellen, die andere vrouwen inspireren om zich kandidaat te stellen.

Barrières blijven

De invloedrijke positie van de VS op het wereldtoneel vergroot de afwezigheid van een Amerikaanse vrouwelijke president. Wat houdt de V.S. tegen?

Het is niet het gebrek aan gekwalificeerde vrouwen. Een recordaantal vrouwen zit momenteel in het Huis en de Senaat. Vandaag zijn er negen vrouwelijke gouverneurs in de VS, net als in 2003 en 2007. Deze posities zijn meestal belangrijke springplanken naar een presidentiële functie.

Zijn Amerikanen niet bereid om op vrouwelijke kandidaten te stemmen? Warren bestreed dit idee tijdens een Democratisch debat in januari: “De enige mensen op dit podium die elke verkiezing waaraan ze hebben deelgenomen hebben gewonnen, zijn vrouwen: Amy en ik.”

Er zijn gegevens bekend van Amerikaanse congresverkiezingen die een vergelijkbaar overwinningspercentage laten zien voor vrouwen en mannen.

Maar vrouwen hebben nog steeds te maken met een negatievere perceptie van het publiek, politieke elites en de massamedia over hun leiderschapscapaciteiten en competentie, vergeleken met hun mannelijke tegenhangers. Stereotype mannelijke eigenschappen, zoals krachtig leiderschap en snelle besluitvorming, worden vaak belangrijker gevonden dan stereotype vrouwelijke eigenschappen, zoals overleg en compromisbereidheid.

Vrouwelijke kandidaten zijn zich hiervan bewust en besteden vaak veel tijd aan strategieën om potentiële genderstereotypen te compenseren. Deze omvatten het benadrukken van hun kracht en vermogen om te leiden of beelden die mannelijke en vrouwelijke eigenschappen in evenwicht brengen, in een poging om het publiek te overtuigen van hun levensvatbaarheid.

Vrouwen zijn ook minder geneigd dan mannen om zich kandidaat te stellen voor een functie, als gevolg van percepties van seksisme, beperkte politieke werving en onderschatting van hun kwalificaties.

Dat Hillary Clinton in 2016 bijna 3 miljoen meer stemmen won dan Donald Trump bevestigt dat een vrouw een concurrerend presidentieel bod kan doen in de VS. Onderzoek met behulp van twee nationale enquêtes wees echter uit dat seksistische attitudes gedeeltelijk bijdroegen aan de beslissing van sommige kiezers om op Trump te stemmen in plaats van op Clinton.

Een vrouw zal in 2020 niet worden verkozen tot president van de VS. Maar de aanwezigheid en acties van vrouwelijke kandidaten hebben kritische gesprekken aangewakkerd onder het publiek, politici en pundits over de politieke status van vrouwen.

Naar mijn mening is het van cruciaal belang dat het publieke discours over seksisme er niet toe leidt dat vrouwen afzien van toekomstige kandidaturen of de perceptie van de verkiesbaarheid van vrouwen verder uitholt.

Dit verhaal is bijgewerkt om de spelling van Jacinda Ardern te corrigeren.