“We will not bu down to racism,” zingt Vanessa Williams in een warme gospel a capella, beantwoord door SWV’s rustgevende melisma en driestemmige harmonieën: “We will not bu down to injustice.”

Dat is de intro van “Freedom,” een mega-collaboratie met meer dan 60 zwarte vrouwen uit R&B, rap en pop. 25 jaar later voelt het meer als een nationale hymne voor diegenen die vechten tegen institutioneel racisme en onberekenbaar onrecht: Terwijl wereldwijd protesten oplaaien na de politiemoorden op George Floyd en talloze andere zwarte Amerikanen, voelt “Freedom” ontworpen om de sociale revolutie van 2020 te verankeren.

De boodschap was net zo evergreen in 1995, toen Mercury Records de soundtrack van regisseur Mario Van Peebles’ Panther uitbracht, die zijn vader Melvin’s roman over de revolutionaire Black Panther Party for Self-Defense bewerkte. De uitvoerend producent van het album, Ed Eckstein, recruteerde een enorme pool van talent, waaronder individuele nummers van artiesten als jazz-fusion bassist Stanley Clarke en Teddy Riley’s R&B/new jack swing act Blackstreet; een duet tussen Usher en Monica; en een massale hip-hop team-up tussen, onder andere, de Notorious B.I.G., Bone Thugs-n-Harmony, Busta Rhymes, Coolio, Redman en Digable Planets.

Maar zoals Eckstein aan Zora vertelde, hunkerde hij ook naar een “vlaggenschip-song” voor de film, waarbij hij Black Men United’s “You Will Know” als inspiratiemodel gebruikte.

Dit nummer – te horen in het erotische drama Jason’s Lyric en geschreven door D’Angelo een jaar voor zijn geliefde debuut LP, Brown Sugar – was te horen bij tientallen mannelijke rappers en R&B-artiesten, waaronder Snoop Dogg, Usher, Ice-T en Boyz II Men. De executive bedacht een draai aan dat all-star model, door de stemmen van zwarte vrouwen te gebruiken als symbool voor de vaak niet erkende vrouwelijke kern van de Black Panthers. Maar in plaats van opdracht te geven voor nieuw materiaal, besloot Mercury een onlangs uitgebracht nummer te vernieuwen dat perfect bij die collectieve visie paste.

Joi, een veelzijdige singer-songwriter die het best bekend is als lid van het in Atlanta gevestigde Dungeon Family-collectief (Outkast, Goodie Mob), bracht het origineel van “Freedom” uit op haar semi-obscure debuut LP, The Pendulum Vibe uit 1994. Die versie is rauwer en psychedelischer, en legt zoveel fuzz op haar lead vocal dat het vaak gilt als een stoner-metal gitaarsolo. Voor “Freedom” 2.0 hebben producers Dallas Austin en Diamond D de mix opgepoetst, maar de woorden intact gelaten, alleen de voornaamwoorden verschoven (“I” naar “we”, “me” naar “us”) om te passen bij de brede cast van muzikanten die ze samenstelden in januari 1995, onmiddellijk na de American Music Awards van dat jaar.

De line-up is verbluffend – niet alleen door de sterkracht, maar ook door hoe behendig het productieteam (inclusief vocal arranger Angie Stone) de timbres en texturen van krachtpatsers als Williams, SWV, Mary J. Blige, TLC, Monica, En Vogue, Queen Latifah, Me’shell Ndegeocello, Salt-N-Pepa, MC Lyte, Eshe van Arrested Development en Lalah Hathaway samenvoegde. Het bijgewerkte “Freedom”, nog steeds op een knetterende drum groove (en met een super funky bass cameo van Ndegeocello in de laatste minuut), is vol van zalige contrasten – vergelijk Aaliyah’s zachte zoetheid met Brownstone’s gepassioneerde zang bijna een minuut later.

Maar het talent niveau overschaduwt nooit de lyrische thema’s. “Vrouwen speelden een belangrijke rol in het zwarte verzet, van Harriet Tubman tot Rosa Parks en Angela Davis”, staat in de begeleidende notities van de cd, waarin “Freedom” wordt omschreven als een “eerbetoon aan de empowerment van vrouwen”. De videoclip, gefilmd in een eenvoudig maar krachtig zwart-wit formaat, onderstreept het belang van dat onderwerp: De zangeressen verschijnen zowel solo in de vocal booth als samen op massieve koor risers, met beelden van burgerrechten leiders (waaronder Malcolm X, Martin Luther King Jr. en, natuurlijk, de Black Panthers), demonstranten en politie doorspekt.

Misschien was de geest van solidariteit te veel voor mainstream Amerika om te verwerken: “Freedom” was slechts een kleine hit in zijn tijd, piekend op nummer 10 in Billboard’s R&B/Hip-Hop chart. Maar de evergreen boodschap straalt in het heden. “Still you continue to keep us oppressed,” huivert en gromt Karyn White op het nummer. “But no, we ain’t goin’ out like that.”

“Equality Is More Than Just A Word”: Michael “Wanz” Wansley On How The Music Industry Can Effect Real Change