Xiphodynie is een potentieel invaliderend syndroom dat wordt gekenmerkt door een duidelijke pijn in het xyphisternal die bij palpatie wordt herhaald. Historisch gezien bestaat de standaardbehandeling uit een combinatie van steroïden- en/of verdovingsinjecties, hoewel de werkzaamheid op lange termijn wordt betwist.1 In dit artikel bespreken we een geval van xiphodynie, en bespreken we het gebruik van gepulste radiofrequente ablatie (RFA) als een nieuwe potentiële behandeling voor de aandoening, met als doel verlichting op langere termijn te bieden in vergelijking met conventionele behandelingsopties.

Over Xiphodynie

Xiphodynie is een overgevoelig pijnsyndroom waarvan gedacht wordt dat het veroorzaakt wordt door een geïrriteerd of ontstoken xiphoidproces. Het wordt gekenmerkt door duidelijke xyphisternale pijn die zich herhaalt bij matige palpatie, met mogelijke verwijzing naar de borst, buik, keel, armen, of hoofd.2 Het eerste geval besproken in de literatuur werd gedocumenteerd in 1712, zoals gerapporteerd door Lipkin, et al.3 Helaas, de werkelijke incidentie van deze aandoening sindsdien is niet duidelijk gemaakt. Sommigen menen dat het een zeldzame aandoening is,4-6 terwijl Lipkin et al., schatten dat het voorkomt bij ongeveer 2% van de algemene wereldbevolking.3

Het is algemeen aanvaard dat xiphodynie een potentieel invaliderende aandoening kan zijn die het functioneren ernstig beïnvloedt. Het syndroom is een diagnose van uitsluiting gebleven, omdat het de pijn van acuut coronair syndroom (ACS) kan nabootsen,1,2,5,6 en comorbide kan zijn met een aantal andere aandoeningen, waaronder artritis, gastro-oesofageale refluxziekte, cholecystitis, en peptische ulcusziekte.3,6 Trauma wordt geacht bij te dragen aan de ontwikkeling van xiphodynie,2,7 waaronder versnellings- en vertragingsletsel, stomp trauma,2 onaangepast zwaar tillen,4 en beroepsletsel.7

De duur van de pijnaanvallen is meestal minuten tot enkele uren, met meerdere dagelijkse terugkerende pijnaanvallen. Als het niet wordt behandeld, kan het syndroom weken of maanden duren en zelden jaren, hoewel men over het algemeen verwacht dat het spontaan verdwijnt.3 De behandeling van refractaire gevallen bestond grotendeels uit een combinatie van plaatselijke verdoving en/of steroïden.2-4 Andere behandelingen met wisselend succes in de literatuur zijn NSAID’s,7 low-level lasertherapie,2 en in bepaalde gevallen xiphoidectomie.1,3

RFA, een procedure die in de medische literatuur aan populariteit wint, houdt het gebruik in van wisselende elektromagnetische golven om de overdracht van pijnsignalen te moduleren zonder neurolyse te veroorzaken.8 Hoewel het precieze werkingsmechanisme van gepulseerde RFA niet is aangetoond, houdt een veelbesproken theorie in dat de genexpressie wordt gemoduleerd via een marker van neuroactiviteit, c-Fos.8,9 Tot de potentiële voordelen van deze modaliteit behoren een verminderde waarschijnlijkheid van weefseldegeneratie en neuritis, die in verband wordt gebracht met conventionele RFA.10 Gepulseerde RFA is het meest bestudeerd als behandelingsoptie voor axiale, gezichts- en radiculaire pijn.8,9

Kan radiofrequente ablatie (RFA) op lange termijn een betere verlichting van de pijn bieden? (Bron: 123RF)

Patiëntcasus

Een man van in de 40 met een voorgeschiedenis van posttraumatische stressstoornis (PTSS), angststoornissen, chronisch obstructieve longziekte (COPD) en alcoholverslaving klaagde dat hij al ongeveer 20 jaar sternale pijn had. Hij heeft geen direct trauma gehad in de xyphisternale regio, maar is wel blootgesteld aan explosies tijdens zijn diensttijd in het leger. Voorafgaand onderzoek naar de etiologie van de pijn omvatte het uitsluiten van ACS, wat een normale hartstresstest aan het licht bracht, en negatieve beeldvorming van de borstkas voor significante pathologie.

De patiënt deelde mee dat alcoholgebruik in het verleden hielp bij zijn chronische pijn. Hij had meerdere xiphoïd-injecties ondergaan met lidocaïne en methylprednisolon, die elk gedurende twee tot drie maanden voor ongeveer 100% verlichting van de pijn zorgden. In de pijnkliniek viel zijn onderzoek op door gevoeligheid langs het inferieure sternum, en werd de diagnose xiphodynie gesteld. Gezien deze reactie en de positieve effecten van zijn injecties, onderging hij gepulseerde RFA ter hoogte van het xiphoid. Na twee maanden follow-up had de patiënt nog steeds 100% duurzame pijnverlichting, die hij toeschreef aan zijn herstel van zijn alcoholverslaving.

Ongeveer 10 maanden na de procedure begon de pijn terug te komen en kreeg de patiënt opnieuw een injectie met lidocaïne en methylprednisolon in het xiphoïd. Ongeveer een jaar na de eerste procedure onderging de patiënt een tweede gepulseerde RFA van het processus xiphoideus en sindsdien (tot op heden meer dan 12 maanden) is hij vrij van xyphisternale pijn gebleven (zie figuur 1).

Discussie

Tot de musculoskeletale etiologieën van pijn op de borst kan xiphodynie worden gerekend bij patiënten bij wie andere behandelingen niet aanslaan. Zoals gezegd, kan de diagnose xiphodynie worden gesteld op basis van lichamelijk onderzoek dat een duidelijke gevoeligheid laat zien bij palpatie van het processus xiphoideus, met mogelijke verwijzing van de pijn naar de borst, buik, keel, armen of hoofd.2

Bij de patiënt hier was de injectie van voorbijgaande aard therapeutisch en, na uitsluiting van andere pathologie, werd de diagnose xiphodynie gesteld op grond van de bevindingen van gevoeligheid bij palpatie in het gebied. Het ontstaan van deze pijn kan in verband worden gebracht met een eerder trauma aan of in de nabijheid van het xyphisternale gebied.

Yapici Ugurlar, et al, stelden dat herhaald microtrauma kan resulteren in stressfracturen, verdere botvorming, en xiphoid protrusie en pijn.7 Het is mogelijk dat een dergelijke herstructurering de karakteristieke reproduceerbare pijn aan het processus xiphoid kan verklaren. Hoewel het werkingsmechanisme niet volledig wordt begrepen, wordt gedacht dat gepulseerde RFA zijn pijnstillende effecten kan uitoefenen via een temperatuursonafhankelijke route waarbij een snel wisselend elektrisch veld wordt gebruikt.8

Gebaseerd op een overzicht van de literatuur, lijkt deze casus de eerste in zijn soort te zijn die melding maakt van het gebruik van gepulseerde RFA voor xiphodynie. De aanpak kan leiden tot een effectievere en langdurigere verlichting van de pijn dan conventionele behandelingsmethoden voor xiphodynie. Om deze reden zijn wij van mening dat medische zorgverleners gepulseerde radiofrequente ablatie moeten overwegen voor mensen die zich presenteren met xiphodynie wanneer andere behandelingen niet effectief blijken te zijn.

Bekijk bronnen