Stephen Hawking werd beschouwd als een van de meest briljante theoretische natuurkundigen in de geschiedenis. Zijn werk over de oorsprong en structuur van het universum, van de oerknal tot zwarte gaten, zorgde voor een revolutie op dit gebied, terwijl zijn bestsellerboeken lezers hebben aangesproken die misschien niet Hawking’s wetenschappelijke achtergrond hebben. Hawking overleed op 14 maart 2018.

Stephen Hawking, beroemd natuurkundige die ALS-kansen trotseerde, sterft op 76
Stephen Hawking herdacht door Neil deGrasse Tyson en meer op Twitter
Stephen Hawking’s Meest Intrigerende Quotes over de toekomst van de mensheid, Buitenaardse wezens en vrouwen
De meest vergezochte ideeën van Steven Hawking over zwarte gaten

In deze korte biografie kijken we naar Hawking’s opleiding en carrière – variërend van zijn ontdekkingen tot de populaire boeken die hij heeft geschreven – en de ziekte die hem beroofde van mobiliteit en spraak.

Een uitdagend leven

De Britse kosmoloog Stephen William Hawking werd op 8 januari 1942 in Engeland geboren – op de dag af 300 jaar na de dood van de astronoom Galileo Galilei. Hij ging naar University College in Oxford, waar hij natuurkunde studeerde, ondanks de aansporing van zijn vader om zich op de geneeskunde te richten. Hawking ging naar Cambridge om onderzoek te doen naar kosmologie, de studie van het heelal in zijn geheel.

In het begin van 1963, net voor zijn 21ste verjaardag, werd bij Hawking de motor neuron ziekte gediagnosticeerd, beter bekend als de ziekte van Lou Gehrig of amyotrofe laterale sclerose (ALS). Men verwachtte dat hij niet langer dan twee jaar zou leven. Zijn doctoraat voltooien leek niet waarschijnlijk. Toch trotseerde Hawking de kansen, niet alleen om zijn doctoraat te behalen, maar ook om nieuwe wegen te banen in het begrijpen van het universum in de decennia daarna.

Naarmate de ziekte zich verspreidde, werd Hawking minder mobiel en begon hij een rolstoel te gebruiken. Praten werd een steeds grotere uitdaging en in 1985, een nood tracheotomie veroorzaakte zijn volledig verlies van spraak. Een in Cambridge gebouwd apparaat om spraak te genereren, gecombineerd met een softwareprogramma, diende als zijn elektronische stem, waarmee Hawking zijn woorden kon selecteren door de spieren in zijn wang te bewegen.

Just voor zijn diagnose ontmoette Hawking Jane Wilde, en de twee trouwden in 1965. Het echtpaar kreeg drie kinderen voordat ze uit elkaar gingen. Hawking hertrouwde in 1995 maar scheidde in 2006.

Een briljante geest

Hawking bleef na zijn afstuderen verbonden aan Cambridge, waar hij als research fellow en later als professional fellow diende. In 1974 werd hij opgenomen in de Royal Society, een wereldwijd genootschap van wetenschappers. In 1979 werd hij benoemd tot Lucasian Professor of Mathematics in Cambridge, de beroemdste academische leerstoel ter wereld (de tweede houder was Sir Isaac Newton, ook lid van de Royal Society).

In de loop van zijn carrière bestudeerde Hawking de basiswetten van het universum. Hij stelde dat, aangezien het heelal een begin heeft – de Big Bang – het waarschijnlijk ook een einde zal hebben. In samenwerking met zijn collega-kosmoloog Roger Penrose toonde hij aan dat de Algemene Relativiteitstheorie van Albert Einstein suggereert dat ruimte en tijd begonnen bij de geboorte van het heelal en eindigen in zwarte gaten, wat impliceert dat Einsteins theorie en de kwantumtheorie moeten worden verenigd.

Door de twee theorieën samen te gebruiken, stelde Hawking ook vast dat zwarte gaten niet volledig donker zijn, maar in plaats daarvan straling uitzenden. Hij voorspelde dat er na de Big Bang zwarte gaten zo klein als protonen ontstonden, die zowel door de algemene relativiteit als door de kwantummechanica werden beheerst.

In 2014 herzag Hawking zijn theorie en schreef hij zelfs dat “er geen zwarte gaten zijn” – althans, op de manier waarop kosmologen ze traditioneel begrijpen. Zijn theorie schrapte het bestaan van een “waarnemingshorizon”, het punt waar niets kan ontsnappen. In plaats daarvan stelde hij voor dat er een “schijnbare horizon” zou zijn die zou veranderen naar gelang de kwantumveranderingen binnen het zwarte gat. Maar de theorie blijft controversieel.

Hawking stelde ook voor dat het heelal zelf geen grens heeft, net als de Aarde. Hoewel de planeet eindig is, kan men er oneindig omheen reizen (en door het heelal) en nooit een muur tegenkomen die als het “einde” zou worden omschreven.

Hawking’s boeken

Hawking was een populair schrijver. Zijn eerste boek, “A Brief History of Time” (10e jubileumeditie: Bantam, 1998) werd voor het eerst gepubliceerd in 1988 en werd een internationale bestseller. In het boek probeerde Hawking vragen over de geboorte en dood van het universum over te brengen aan leken.

Hawking ging verder met het schrijven van andere non-fictie boeken gericht op niet-wetenschappers. Deze omvatten “A Briefer History of Time”, “The Universe in a Nutshell”, “The Grand Design” en “On the Shoulders of Giants”.

Hij en zijn dochter, Lucy Hawking, creëerden ook een fictieve reeks boeken voor middelbare schoolkinderen over het ontstaan van het universum, waaronder “George and the Big Bang” (Simon & Schuster, 2012).

Hawking maakte verschillende televisie-optredens, waaronder een spelend hologram van zichzelf in “Star Trek: The Next Generation” en een cameo in de televisieshow “Big Bang Theory.” PBS presenteerde een educatieve miniserie getiteld “Stephen Hawking’s Universe,” die de theorieën van de kosmoloog peilt.

In 2014 werd een film uitgebracht die was gebaseerd op Hawking’s leven. Genaamd “The Theory of Everything,” de film trok lof van Hawking, die zei dat het hem deed nadenken over zijn eigen leven. “Hoewel ik zwaar gehandicapt ben, ben ik succesvol geweest in mijn wetenschappelijk werk,” schreef Hawking in november 2014 op Facebook. “Ik reis veel en ben naar Antarctica en Paaseiland geweest, naar beneden in een onderzeeër en omhoog tijdens een zero-gravity vlucht. Op een dag hoop ik de ruimte in te gaan.”

Stephen Hawking citaten

Hawking’s citaten variëren van opmerkelijk tot poëtisch tot controversieel. Daaronder:

• “Zelfs als er maar één mogelijke verenigde theorie is, is het niet meer dan een verzameling regels en vergelijkingen. Wat is het dat de vergelijkingen vuur geeft en een universum maakt dat ze kunnen beschrijven? De gebruikelijke benadering van de wetenschap, het construeren van een wiskundig model, kan geen antwoord geven op de vraag waarom er een universum moet zijn dat door het model kan worden beschreven. Waarom doet het universum al die moeite om te bestaan? “
• “Mijn hele leven ben ik gefascineerd geweest door de grote vragen die voor ons liggen, en ik heb geprobeerd daar wetenschappelijke antwoorden op te vinden. Als je, net als ik, naar de sterren hebt gekeken en hebt geprobeerd te begrijpen wat je ziet, ben je je ook gaan afvragen wat het universum doet bestaan.”
• “De wetenschap voorspelt dat vele verschillende soorten heelallen spontaan uit het niets zullen ontstaan. Het is een kwestie van toeval waar wij ons in bevinden.”
• “De hele geschiedenis van de wetenschap is de geleidelijke realisatie geweest dat gebeurtenissen niet op een willekeurige manier gebeuren, maar dat zij een bepaalde onderliggende orde weerspiegelen, die al dan niet goddelijk geïnspireerd kan zijn. “
• “We moeten streven naar de grootste waarde van onze actie.”
• “De grootste vijand van kennis is niet onwetendheid, het is de illusie van kennis.”
• “Intelligentie is het vermogen je aan te passen aan veranderingen.”
• “Het is niet duidelijk dat intelligentie enige overlevingswaarde op lange termijn heeft. “
• “Men kan niet echt argumenteren met een wiskundige stelling.”
• “Het is tijdverspilling om boos te zijn over mijn handicap. Je moet verder met je leven en ik heb het niet slecht gedaan. Mensen hebben geen tijd voor je als je altijd boos bent of klaagt.”
• “Ik geniet van de zeldzame kans die ik heb gekregen om het leven van de geest te leven. Maar ik weet dat ik mijn lichaam nodig heb en dat het niet eeuwig zal duren.”

Een lijst van Hawking-citaten zou onvolledig zijn zonder enkele van zijn meer controversiële uitspraken te vermelden.

Hij heeft vaak gezegd dat de mens de aarde moet verlaten als we willen overleven.

“Het zal al moeilijk genoeg zijn om in de komende honderd jaar een ramp te vermijden, laat staan in de komende duizend of miljoen…Onze enige kans op overleving op de lange termijn is niet om in zichzelf gekeerd te blijven op de planeet Aarde, maar om ons te verspreiden in de ruimte.” – Augustus 2010

“e moeten … de ruimte in blijven gaan voor de toekomst van de mensheid…Ik denk niet dat we nog 1000 jaar zullen overleven zonder te ontsnappen voorbij onze fragiele planeet.” – November 2016

“We hebben bijna geen ruimte meer en de enige plekken om naartoe te gaan zijn andere werelden. Het is tijd om andere zonnestelsels te verkennen. Spreiding kan het enige zijn dat ons redt van onszelf. Ik ben ervan overtuigd dat de mens de aarde moet verlaten.” – Juni 2017

Hij zei ook dat tijdreizen mogelijk moet zijn, en dat we de ruimte moeten verkennen voor de romantiek ervan.

“Tijdreizen werd vroeger gezien als slechts sciencefiction, maar Einsteins algemene relativiteitstheorie laat de mogelijkheid toe dat we de ruimtetijd zo kunnen vervormen dat je met een raket kunt vertrekken en terugkeren voordat je bent vertrokken. Ik was een van de eersten die schreef over de voorwaarden waaronder dit mogelijk zou zijn. Ik toonde aan dat hiervoor materie met een negatieve energiedichtheid nodig is, die wellicht niet beschikbaar is. Andere wetenschappers putten moed uit mijn artikel en schreven nog meer artikelen over dit onderwerp,” vertelde hij in 2010 aan Parade.

“Wetenschap is niet alleen een leerling van de rede, maar ook een van romantiek en passie.”

De theoretisch natuurkundige was ook bezorgd dat robots niet alleen gevolgen zouden kunnen hebben voor de economie, maar ook de ondergang zouden kunnen betekenen voor de mensheid.

“De automatisering van fabrieken heeft banen in de traditionele productie al gedecimeerd, en de opkomst van kunstmatige intelligentie zal deze banenvernietiging waarschijnlijk tot diep in de middenklasse uitbreiden, waarbij alleen de meest zorgzame, creatieve of toezichthoudende rollen overblijven,” schreef hij in een column uit 2016 in The Guardian.

“De ontwikkeling van volledige kunstmatige intelligentie zou het einde van het menselijk ras kunnen betekenen,” vertelde hij in 2014 aan de BBC. Hawking voegde er echter aan toe dat de tot nu toe ontwikkelde AI nuttig is geweest. Het is meer het zelfreplicatie potentieel dat hem zorgen baart. “Het zou uit zichzelf opstijgen, en zichzelf herontwerpen in een steeds hoger tempo. De mens, die beperkt wordt door trage biologische evolutie, kan daar niet tegenop en zou worden verdrongen.”

“De geest is uit de fles. Ik vrees dat AI de mens helemaal kan vervangen,” vertelde Hawking in november 2017 aan WIRED.

Een overtuigd atheïst, wierp Hawking zich ook af en toe op het onderwerp religie.

“Omdat er een wet is, zoals zwaartekracht, kan en zal het universum zichzelf creëren vanuit het niets. Spontane schepping is de reden dat er iets is in plaats van niets, waarom het universum bestaat, waarom wij bestaan. Het is niet nodig om God aan te roepen om het blauwe tastpapier aan te steken en het universum op gang te brengen.” – The Grand Design, door Stephen Hawking en Leonard Mlodinow

“Ik beschouw het brein als een computer die stopt met werken wanneer zijn componenten het begeven…Er is geen hemel of hiernamaals voor kapotte computers; dat is een sprookje voor mensen die bang zijn voor het donker.” – 2011 interview met The Guardian

“Voordat we de wetenschap begrepen, is het natuurlijk om te geloven dat God het universum heeft geschapen. Maar nu biedt de wetenschap een meer overtuigende verklaring. Wat ik bedoelde met ‘we zouden de geest van God kennen’ is dat we alles zouden weten wat God zou weten, als er een God zou zijn, wat er niet is. Ik ben een atheïst.” – Interview uit 2014 in El Mundo

Aanvullende verslaggeving door Elizabeth Howell, Space.com Contributor