Natuurhistorie

Boek 1 van de Natuurlijke Historie bevat een lang voorwoord aan keizer Titus, in wiens regeerperiode het werk werd voltooid, en een inhoudsopgave van de overige boeken met vermelding van de geraadpleegde auteurs. De boeken 2-6 beschrijven het universum en de oppervlakte van de aarde; boek 7 behandelt de mens; de boeken 8-11 behandelen de dieren; de boeken 12-19 de planten; de boeken 20-27 het gebruik van planten in medicijnen; de boeken 28-32 handelen over medicijnen afkomstig van dieren; en de boeken 33-37 over mineralen en hun gebruik in de kunst.

Pliny’s werk is geenszins wetenschappelijk in de moderne zin van het woord. Het bevat vele fouten, waarvan sommige het gevolg zijn van een verkeerde vertaling van het Grieks, en de meeste te wijten zijn aan de haast waarmee hij werkte en zijn onkritische aanvaarding van zijn bronnen. Niettemin blijft het de belangrijkste bron van informatie over onderwerpen variërend van verloren kunstwerken tot volksmagie en bevat het veel over geschiedenis, literatuur, en Romeinse rituelen en gebruiken.

Pliny was admiraal van de vloot bij Misenum in 79, toen de grote uitbarsting van de Vesuvius plaatsvond op 24 augustus. Volgens zijn neef, Plinius de Jongere, bracht zijn wetenschappelijke nieuwsgierigheid hem ertoe de vulkaan van dichterbij te benaderen om de rookwolk te inspecteren. Hij vernam dat een dame van zijn kennissenkring, wier huis aan de voet van de vulkaan stond, in gevaar was en niet over land kon ontsnappen. Hij redde zijn vriendin per schip en, vaststellende dat vele anderen zich in een soortgelijke situatie bevonden, gaf hij opdracht de schepen van de vloot in te zetten om hen uit de gevarenzone te evacueren. Hij ging verder naar Stabiae (4 mijl ten noorden van Pompeii), vanwaar alle bewoners op de vlucht waren, terwijl hij voortdurend elke nieuwe fase van de uitbarsting beschreef en een slaaf beval zijn waarnemingen precies op te schrijven zoals hij ze deed. Toen de aardbevingen en het vuur heviger werden, was hij niet in staat te ontsnappen. Zijn lichaam werd 2 dagen later ontdekt op het strand van Stabiae, waar hij gestorven was, blijkbaar door verstikking.