Door Homaira Kabir

Hoe vaak hebt u iets gezegd en onmiddellijk gewenst dat u het kon terugnemen? Misschien sprak je te snel. Misschien kwam het er niet goed uit. Misschien was het de uitdrukking op het gezicht van de ander die ervoor zorgde dat je spijt kreeg van wat er uit je mond kwam.

Hoe vaak heb je niet gezegd wat je moest zeggen, om vervolgens het gesprek dat had kunnen zijn nog eens over te doen? De liefde die je had kunnen tonen. Het moedige gesprek dat je had kunnen hebben. En alles wat je overhoudt is de kwelling van “had ik maar.” “Had ik maar gesproken.” “Had ik maar gezwegen.” “Had ik het maar anders gezegd.” “Had ik het maar anders gezegd.” “Deze spijtbetuigingen dringen onophoudelijk je mentale ruimte binnen en laten je elke keer weer slechter over jezelf voelen.” We zijn er allemaal geweest. Ik ben de tel kwijt van het aantal keren dat ik wegliep van een interactie, overtuigd dat het niet goed ging en wanhopig wensend dat het anders was gegaan. Enkele jaren geleden bleef ik steken in deze innerlijke dialoog en kastijdde mezelf voor wat ik had moeten doen en niet had gedaan – een onderliggende boodschap van ontoereikendheid die zelden leidde tot helder denken.

Waar het wel toe leidde was heimelijk gedrag waar ik me zelden goed bij voelde. Duiken naar het bakje ijs, rommelen in de keukenkastjes voor troostvoedsel, het vermijden van oogcontact met de mensen die me hadden kunnen helpen het licht te zien. Er was een onderliggende schaamte die gepaard ging met mijn “fouten”, echt of vermeend, en de enige uitweg was om de lat voor mezelf nog hoger te leggen. Wanhopige pogingen om mezelf op andere manieren te behagen of te bewijzen. Constante waakzaamheid voor kritiek of afkeuring.

Eindelijk leidden alle wegen naar mislukking.

In de vele jaren die sindsdien zijn verstreken, heb ik onderzoek gedaan naar de psychologische constructie van eigenwaarde en een proces in drie stappen ontwikkeld dat ons kan helpen door een negatieve ontmoeting heen te groeien in plaats van ons daardoor in schaamte of schuld te sluiten.

Stap 1: Ontmoet de emotie met compassie

Zelfcompassie helpt gevoelens van schaamte en ontoereikendheid te kalmeren omdat het de taal van de emotie spreekt. Zie het als een liefdevolle en ontvankelijke ouder die zijn emotionele kind in een warme omhelzing houdt en naar hem luistert zonder te oordelen. Veel mensen weten niet hoe ze een vriendelijk woord tegen zichzelf moeten zeggen, omdat ze zich niet herinneren dat ze ooit op die manier tegen zichzelf zijn aangesproken. Veel anderen geloven dat vriendelijk zijn tegen zichzelf als ze iets gezegd hebben wat ze niet hadden moeten doen of zichzelf voor gek hebben gezet, hen alleen maar toestemming geeft om dezelfde fouten te herhalen. Verre van dat! Onderzoek van de Compassionate Mind Foundation toont aan dat wanneer je met vriendelijkheid en begrip tegen jezelf spreekt, je in feite de moed en het bewustzijn opbouwt om corrigerende actie te ondernemen waar nodig.

Practice: Adem in de emoties met begrip en praat tegen jezelf met vriendelijkheid. Het voelt aanvankelijk misschien niet authentiek, maar oefening baart kunst!

Stap 2: Luister met nieuwsgierigheid naar de boodschap van een emotie

Emoties zijn boodschappers van de innerlijke wereld. Door ze te verdoven, op te kroppen of door onszelf af te leiden, gaan ze niet weg. Ons bezighouden met gedrag dat ons behaagt of perfectioneert kan een deel van de angst of het schuldgevoel wegnemen, maar maakt ons na verloop van tijd kwetsbaarder voor soortgelijke situaties. De manier waarop we ons beste zelf kunnen zijn is door te luisteren naar de boodschap die de emotie probeert over te brengen. Je kunt je realiseren dat de boodschap gebaseerd is op angsten uit het verleden of rampzalige voorspellingen over de toekomst. Je kunt je realiseren dat het je herinnert aan iets belangrijks dat op één lijn ligt met je waarden. Misschien realiseer je je zelfs dat er een heleboel boodschappen zijn, omdat we maar zelden één emotie tegelijk voelen. Als dat zo is, identificeer dan degene die je de meeste angst bezorgt en begin daarmee. Je kunt de andere in volgorde aanpakken als je dat nodig vindt.

Practice: Schep afstand van je emotie en luister naar de boodschap die het probeert over te brengen. Zeg: “Ik zie je, Schaamte. Hoe kan ik je helpen?”

Stap 3: Beslis over de juiste actie

Nu je de emotie(s) met mededogen en nieuwsgierigheid hebt genavigeerd, ben je klaar om te beslissen over het juiste te doen. In tegenstelling tot actie die wordt ondersteund door angst of schaamte, is bewuste actie van nature pro-sociaal, omdat het op één lijn ligt met je waarden en leidt tot gevoelens van goedheid en meesterschap, beide essentieel voor authentieke eigenwaarde. Je kunt je realiseren dat je de gedachte veilig kunt loslaten en verder kunt gaan. Je kunt je realiseren dat je de ander moet ontmoeten om te verduidelijken wat je hebt gezegd – of om je excuses aan te bieden. Misschien besef je dat het niet zo erg was als je dacht, maar ga je belangrijke gesprekken oefenen zodat je in de toekomst meer impact hebt. Of je realiseert je dat het gesprek dat je hebt vermeden jou of je relatie schaadt en dat je een tijd en plaats moet afspreken om het binnenkort te voeren.

Practice: Vraag jezelf af: “Wat zou de beste versie van mij op dit moment doen?” Ga bij jezelf na of de actie in overeenstemming is met wie je wilt zijn. En handel er dan naar!

De volgende keer dat je spijt hebt van iets wat je hebt gezegd, of niet hebt kunnen zeggen, luister dan naar de driftbuien van angst of schaamte met compassie en nieuwsgierigheid, maar handel met de stille wijsheid van de liefdevolle ouder die in je woont.

Homaira Kabir is een erkende positieve psychologie coach en een onderzoeker naar het gevoel van eigenwaarde van vrouwen. Check je authentieke eigenwaarde op haar website met haar korte en evidence-based quiz.

Je vindt het misschien ook leuk:

• 6 Stappen die een boze uitbarsting kunnen voorkomen waar je spijt van krijgt
• INFOGRAPHIC: Hoe een leven te leiden zonder spijt
• Hoe “Nee” te zeggen met compassie voor jezelf en anderen