The Conversation vraagt kinderen om vragen in te sturen die ze door een expert beantwoord willen zien. Claire uit Perth wil weten waar stenen vandaan komen. Een geologie-expert legt het uit.

Hoe vreemd het ook klinkt, rotsen zijn gemaakt van sterrenstof: stof dat wordt opgeblazen en gemaakt van exploderende sterren.

In feite zweven er in onze hoek van de ruimte veel rotsen rond. Van heel fijn stof tot kiezels, keien en rotsblokken ter grootte van een huis, die aan de nachtelijke hemel kunnen opbranden tot meteoren of “vallende sterren”.

De Maan en onze lokale planeten – Mars, Venus en Mercurius – zijn slechts de grootste rotsen die in ons deel van de ruimte rondzweven. Deze zijn allemaal gemaakt van ruimtestof dat in de loop van miljarden jaren aan elkaar is geplakt.

De “lichte” rotsen bevinden zich op het aardoppervlak

De planeet Aarde is ook een rots, maar er is zoveel gebeurd sinds ze werd gevormd uit stof en kleine rotsen die 4,543 miljard jaar geleden op elkaar sloegen en aan elkaar kleefden.

Toen het ruimtestof elkaar raakte om de aarde te vormen, werd het superheet en smolt het. De aarde was op dat moment een ronddraaiende bol roodgloeiende lava die door de ruimte vloog.

In deze gesmolten lavaplaneet zonken de zware stukken aarde en de lichte schuimende stukken verzamelden zich aan de oppervlakte.

Heb je wel eens goed gekeken naar een glas melkachtige koffie in een café? De donkere zware koffie zit onderin, terwijl de lichte, schuimige melk bovenin zit. Welnu, onze planeet was miljarden jaren geleden een beetje zoals die koffie.

De echt zware rotsen zien we tegenwoordig niet meer, omdat ze al heel vroeg diep in de planeet zijn weggezonken. De rotsen die we aan de oppervlakte zien zijn als de schuimende melk! Ze waren licht en stegen naar de top. Toen, naarmate de tijd vorderde, koelde de planeet af en bevroor om de vaste aarde te worden die we nu hebben.

Ik weet dat de meeste rotsen zwaar zijn. Maar in feite zijn sommige rotsen – zelfs hele grote zoals Uluru – veel lichter dan de rotsen die in de diepe aarde worden gevonden.

Lava en platen

Die rotsen aan het aardoppervlak bewegen echt rond. Grote brokken zo groot als continenten (die “platen” worden genoemd) wrikken tegen elkaar en dat kan aardbevingen veroorzaken. Sommige worden onder andere platen geduwd en worden warm en smelten uiteindelijk. Dit vormt meer lava. De lava barst uit vulkanen, koelt dan af en vormt nieuwe gesteenten.

Bergen en edelstenen zijn ook gesteenten

Bergen ontstaan waar twee platen tegen elkaar botsen. De rotsen die tussen twee aardplaten terechtkomen, worden onder enorme druk samengeperst en verhit. Dit kan echt mooie rotsen vormen. Soms vormen zich edelstenen in deze rotsen en mensen proberen die te vinden om er juwelen van te maken.

Regen en ijs breken de rotsen in de bergen af. Deze vormen zand en modder die worden weggespoeld om stranden, rivieren en moerassen te vormen. Dit zand en slib kunnen worden begraven, geplet en verhit, waardoor ze uiteindelijk in rotsen veranderen.

Rotsen bevatten een verslag van de geschiedenis van onze planeet: wat zij heeft doorgemaakt en waartoe zij in staat is. We leren nog maar net hoe we die kunnen lezen.

Dus, de volgende keer dat u een rots ziet, bedenk dan wat een ongelooflijk verhaal het bevat.

Vind meer onderwijsmateriaal over gesteenten op ABC Education.

Hallo, nieuwsgierige kinderen! Heb je een vraag die je door een expert beantwoord wilt zien? Vraag een volwassene om hem te sturen naar [email protected]. Zorg ervoor dat ze je naam, leeftijd en welke stad je woont vermelden. Alle vragen zijn welkom – serieuze, rare of gekke!

Alan Collins, hoogleraar geologie, Universiteit van Adelaide. Dit artikel is herpubliceerd uit The Conversation. Lees het originele artikel.
Afbeelding 1: Fred Moore/flickr, CC BY-NC