Hobbygeitenhouders hebben de neiging hun geitenlammeren langdurig met melk te voederen, soms tot de geitenlammeren 6-9 maanden oud zijn. Dit is een enorme en onnodige kostenpost voor een diersoort die pas na 2-3 weken begint te herkauwen. De meeste andere herkauwers worden op 5-6 weken gespeend als ze met melkvervangers worden grootgebracht.

Vaste voeding en bijvoederen

Voor het spenen

Kinderen eten vast voedsel vanaf de leeftijd van ongeveer 1 week en herkauwen vaak al na ongeveer 2 weken, dus is het belangrijk dat ze vanaf 1-2 weken hooi of kaf van goede kwaliteit en geschikt krachtvoer krijgen. U kunt de geiten ook grootbrengen met kalver- of lammerenpellets, die een eiwitgehalte hebben van 18-25%.

Normaal gesproken wordt zowel hooi als krachtvoer ad libitum verstrekt, hoewel u, vooral bij krachtvoer, moet proberen de hoeveelheid aan te passen aan de eetlust van de geiten om verspilling tegen te gaan.

Zoals eerder gezegd, zorg ervoor dat de voederbakken goed geconstrueerd zijn, omdat het morsen van hooi de gaasbodem kan verstoppen en de afvoersystemen kan verstikken.

Melkvervangers kunnen een laag gehalte aan vetoplosbare vitaminen bevatten, zodat een injectie met vitamine A, D en E bij de geboorte, en toediening van vitaminedruppels (volgens de aanwijzingen op het etiket), de prestaties zal verbeteren. Vaccineer de geitenlammeren tegen clostridiale ziekten zoals enterotoxemie en tetanus, en u kunt een coccidiostaticum in het vaste rantsoen opnemen.

Het is belangrijk ervoor te zorgen dat de energie- en eiwitsupplementen vers blijven, dus het is aan te bevelen dagelijks nieuw materiaal te voeren. U kunt vervuiling voorkomen door de supplement- en waterbak buiten de hokken te plaatsen, waardoor de geiten gedwongen worden er doorheen te reiken om te eten en te drinken.

Vroeg spenen

Om vroeg spenen succesvol te laten zijn, geeft u de geiten vanaf de leeftijd van 1 week een supplement van energierijk droogvoer. Ga door met ongeveer 18 procent eiwit (kalverstarterkorrels met 18-25 procent eiwit zijn geschikt) gedurende de eerste 2 weken na het spenen, en ga over op 16 procent eiwit op de leeftijd van 8 weken.

Als u grotere aantallen hebt, kunt u er de voorkeur aan geven uw eigen supplement te mengen. Een voorbeeld van een geschikt rantsoen is gekraakt graan (55 procent), sojameel (25 procent), tarwezemelen of gehamsterd hooi (18,5 procent), zout (0,5 procent) en een mineralen- en vitaminenmengsel (zie tabel 2). Dit moet 18-20 procent eiwit opleveren. Twee weken na het spenen verlaagt u het sojameel tot 20%, verhoogt u het hooi tot 25% en voegt u 0,5% kalksteen toe.

Post-spenen

Er zijn goede resultaten behaald met een verscheidenheid aan krachtvoeders voor het grootbrengen van geitenlammeren na het spenen. Een rantsoen van 16 procent eiwit is bevredigend. U kunt de kwaliteit van het rantsoen geleidelijk verminderen tot de geiten 6-7 maanden oud zijn. Dan moet het rantsoen 12 procent eiwit bevatten als de geiten voer van slechte kwaliteit krijgen, of 10 procent eiwit als ze voer van goede kwaliteit krijgen. Vanaf de leeftijd van ongeveer 12-14 weken kunt u de geiten uitsluitend op weiland van goede kwaliteit laten grazen, op voorwaarde dat het is gespit om parasieten tot een minimum te beperken.

U kunt dekkoeien al vanaf 7 maanden dekken als ze groot genoeg zijn (35-40 kg). Een langzamere groei tot aan de eerste dekking heeft waarschijnlijk geen nadelige invloed op hun prestaties, en daarom kunt u minder dure voederschema’s gebruiken om later gedekte vervangingen op te fokken. Welk opfokregime u ook gebruikt, zorg ervoor dat u overvetheid bij het aflammeren vermijdt, aangezien dit problemen bij het aflammeren kan veroorzaken en een nadelig effect op de melkproduktie kan hebben.

De groeisnelheid van vervangende moederdieren kan na het spenen worden gewijzigd door de kwaliteit en de beschikbaarheid van de krachtvoer- en ruwvoercomponenten van hun dieet aan te passen.

Een toename van de hooiconsumptie compenseert niet de vermindering van de energie-opname als de krachtvoergift afneemt; daarom vermindert de dagelijkse gewichtstoename.

Het is bekend dat geitenlammeren die na het spenen nog steeds gehuisvest zijn, sneller groeien dan geitenlammeren die op de wei worden gehouden. Deze lagere groei van dieren in de wei wordt toegeschreven aan de relatief lage energieopname van geiten in de wei en aan problemen veroorzaakt door inwendige parasieten. Bij het beheer van jonge geiten op de weide, hoewel economisch levensvatbaarder, moet met deze factoren rekening worden gehouden.

Kinderen die worden opgefokt met toegang tot “schone” weide van hoge kwaliteit (d.w.z. weide zonder parasitaire larven) kunnen al op jonge leeftijd met succes worden gespeend. Wanneer ze op gewone weide worden gespeend, zullen ze meer weide eten dan zuiglammeren, en bijgevolg ook meer parasitaire larven.

Finishing kids for meat

In een feedlot-situatie kunnen geitenlammeren die voor het vlees worden afgemaakt, zonder op de weide te gaan, worden gespeend op een rantsoen van 70:30 van krachtvoer en ruwvoer. Het rantsoen kan bijvoorbeeld bestaan uit gekraakt graan (57 procent), eiwitrijk meel zoals sojameel (10 procent), luzernehooi of -kaf (30 procent), zout (1,5 procent), kalk (1,5 procent) en een mineralen- en vitaminenmix.

Gezondheid en ziektepreventie

Het normale geitje

Het is nodig de temperatuur, de ademhaling en de polsslag te kennen, en het algemene voorkomen en gedrag van een gezond geitje:

De temperatuur varieert normaal van 38,8°C tot 39,8°C. De lichaamstemperatuur is laat in de middag het hoogst. Hij kan stijgen door krachtige lichaamsbeweging of wanneer kinderen in de hete zon liggen. De lichaamstemperatuur kan worden gemeten door een gewone koortsthermometer in het rectum te steken, waarbij de bol het slijmvlies raakt.

De ademhalingsfrequentie ligt gewoonlijk tussen 35 en 45 ademhalingen per minuut, maar deze neemt toe bij warm weer of na matige lichaamsbeweging. Hijgen is bij jonge kinderen alleen normaal na zeer krachtige inspanning of na matige inspanning bij warm weer. De ademhalingsfrequentie kan worden gemeten door te kijken naar het aantal bewegingen van de borstwand of, als de kinderen liggen, door de op- en neergaande bewegingen van de buikstreek te tellen.

De polsslag moet ongeveer 60-80 slagen per minuut zijn. Deze is het gemakkelijkst te tellen door de hartslagen te voelen via de borstwand dicht bij de aanhechting van de schouder achter de elleboog.

Normale gezonde kinderen hebben de volgende uiterlijke kenmerken en gedragskenmerken :

• zachte, glanzende en buigzame vacht
• slaapt verscheidene uren per dag
• alert en met heldere ogen wanneer ze wakker zijn
• wandelt en rent vrij
• heeft een goed gevulde buik
• uitwerpselen zijn normaal zacht en pasteus.

Aanzienlijke verandering van het normale is een vroeg teken van ziekte. Ziekte veroorzaakt gewoonlijk een stijging van de lichaamstemperatuur en van de ademhaling en de polsslag, en veranderingen in het uiterlijk en het gedrag van de geitenlammeren.

Ziektepreventie

Speciale zorg en aandacht voor geitenlammeren is lonend bij het voorkomen en onder controle houden van ziekten.

Gezinnen hebben warme, droge omstandigheden nodig bij koud of nat weer, en voldoende schaduw bij warm weer. Als kinderen in schuren worden gehuisvest, moeten deze warm, droog en goed geventileerd zijn. Verhoogde roostervloeren – van hout of van geweven metaalgaas – worden aanbevolen. Overbevolking moet worden vermeden, omdat daardoor het gevaar van infectie en verspreiding van de ziekte toeneemt.

Kleine, permanente hokken voor geiten houden een hoge concentratie van besmettelijke organismen in stand, vooral wanneer zij gedurende lange perioden bezet zijn; daarom wordt aanbevolen de hokken voor geiten te laten rouleren. Een goede drainage en een goede ontsmetting van de hokken tussen de partijen geitenlammeren zijn van essentieel belang.

Slechte voeding, ontoereikende huisvesting, slechte hygiëne en inwendige of uitwendige parasieten verhogen de vatbaarheid voor ziekten aanzienlijk.

Vuil voedergerei en permanente voederplaatsen kunnen infecties verspreiden. Zorg ervoor dat voederapparatuur en -plaatsen na elk gebruik grondig worden gewassen en gedesinfecteerd (de huisvestingsfaciliteit kan bijvoorbeeld worden ontsmet met een 10%-oplossing van ammoniak in water). Als u geitenlammeren voert met emmers op de grond, gebruik dan elke dag een andere voederplaats.

Houd in gedachten dat het van het grootste belang is dat geitenlammeren ten minste de eerste 24 uur en bij voorkeur de eerste twee dagen van hun leven colostrum krijgen, zodat zij de immuniteit die daarvan uitgaat, kunnen verwerven.

Vele ziekten kunnen onder controle worden gehouden en behandeld als zij in een vroeg stadium worden gediagnosticeerd en onmiddellijk met de juiste behandeling wordt begonnen. Een juiste diagnose is het belangrijkst, dus vraag advies aan de dierenarts zodra u een ziekte vermoedt.

Zieke geitjes afzonderen van de hoofdgroep. Verzorging, goede beschutting en droog strooisel zijn essentieel.

Vaccineer tegen clostridiale ziekten op 4-10 weken, en nog eens 1 maand later.

Ziekte kan worden binnengebracht met van buiten aangevoerde dieren. Als andere geitenlammeren op de boerderij worden binnengebracht, moeten zij worden afgezonderd totdat u zeker weet dat zij gezond zijn en geen infectie naar andere dieren kunnen verspreiden. (Zie Primefact: Geitengezondheid – de kudde ziektevrij houden).

Geitenziekte

Geitenziekte is waarschijnlijk de meest voorkomende aandoening bij geitenlammeren. De aanbevelingen voor ziektepreventie zullen helpen om de ziekte onder controle te houden. Als de ziekte toch uitbreekt, moet u een dierenarts raadplegen, want een juiste diagnose en behandeling zijn van essentieel belang.
Het belang van een juiste diagnose wordt onderstreept door het feit dat, hoewel Escherichia coli de meest voorkomende oorzaak is, schurft het gevolg kan zijn van een van de volgende oorzaken, of een combinatie daarvan:

• voedingmismanagement
• Escherichia coli
• Clostridium perfringens (enterotoxaemie)
• Campylobacter
• virussen
• Salmonella spp.
• toxinen en vergiften
• Coccidia en andere parasieten.

Als er schurft optreedt en er niet binnen 24 uur een goede behandeling wordt gegeven, zullen er waarschijnlijk verliezen optreden. Kinderen die schuren moeten worden geïsoleerd om het risico van verspreiding van de ziekte naar andere kinderen zo klein mogelijk te maken. Ook hier moeten glucose en elektrolyten worden gebruikt om uitdroging te voorkomen. Dergelijke mengsels zijn in de handel verkrijgbaar.

Samenvatting

Wanneer de voeding en het management van de geiten goed is, veroorzaken ziekte-uitbraken gewoonlijk geen problemen. In feite kan de aanwezigheid van ziekte wijzen op een gebrek in het management. Geneesmiddelen kunnen ziekten genezen, maar zij zijn een zeer slecht substituut voor goede verzorging en beheer. Niettemin kunnen de meeste ziekten naar tevredenheid worden behandeld, dus als een ziekte wordt vermoed, moet u zo spoedig mogelijk advies van een dierenarts inwinnen.

Verstrekte informatie

Verstrekte informatie is verkrijgbaar bij uw plaatselijke veeambtenaar (Zuivel, of Schapen en Wol) en bij de Agfact-serie over de gezondheid van geiten, die in gedrukte vorm verkrijgbaar is bij de NSW Agriculture Bookshop.

Morand-Fehr, P. (1981). Groei. In Goat Production (Editor C. Gall). Academic Press, London, UK.

Mowlem (1984). Artificial Rearing of Kids. Goat Veterinary Society Journal, 5:25-30.

Acknowledgments