Jason Voorhees (geboren op 13 juni 1946) is een fictief personage uit de slasherfilms uit de serie Friday the 13th. Hij is een wrede massamoordenaar en komt in alle films voor, zelfs als hij niet de moordenaar is. Met zijn hockey goalie masker en machete is hij waarschijnlijk een van de meest herkenbare schurken uit alle slasher films. Gedurende de hele serie heeft Jason nooit gesproken, behalve af en toe wat gemompel en gekreun, en een paar woorden in de achtste en negende film van de serie, de laatste toen hij het lichaam van een andere man in bezit had. Jason wordt gecrediteerd als zijnde gecreëerd door Victor Miller, de scenarioschrijver van de eerste Friday the 13th film, ondanks het feit dat hij nauwelijks in die film voorkwam en er veel controverse bestaat over zijn creatie, met Ron Kurz en Tom Savini die allen beweren dat zij een deel van de eer verdienen. Miller heeft verklaard dat hij de vervolgfilms niet meer heeft gezien en dat hij grote bedenkingen heeft over de manier waarop Jason is behandeld.

In 1992 werd Jason onderscheiden met de MTV Lifetime Achievement Award. Hij is een (en de eerste) van slechts drie bekende volledig fictieve personages die deze prijs hebben gekregen. Godzilla en Chewbacca hebben beiden ook de award gewonnen, in die volgorde.

Kinderjaren van Jason Voorhees

Weinig over Jason’s leven voor zijn verdrinking in Camp Crystal Lake is in de films uitgediept. Vast staat dat hij op 13 juni 1946 geboren is als zoon van Pamela Voorhees. De meeste andere details zijn onaangeroerd gebleven in de filmserie, de gaten zijn opgevuld door de romans van de eerste films (vooral voor deel 2). De canonieke aard van deze romans is onduidelijk, maar een paar details zijn verwerkt in latere films, zoals Elias Voorhees als de naam van Jasons vader. Buiten de Jason Lives novelization, is Elias niet afgebeeld in enige media, zijn banden met Jason’s achtergrondverhaal onduidelijk gelaten in de serie, hoewel hij wel bij naam werd genoemd in Jason Goes To Hell: The Final Friday.

Jason’s geestelijke vermogens en mogelijke achterlijkheid zijn niet officieel behandeld, en zijn met tegenstrijdig bewijs weergegeven door zowel de films als externe bronnen. Jason’s misvormde uiterlijk en hydrocephalische kenmerken zijn ook onduidelijk wanneer andere bronnen in aanmerking worden genomen. De romans zijn expliciet dat Jason fysiek normaal is geboren, en dat hij de misvorming die op het scherm te zien is heeft ontwikkeld door een “regeneratie vermogen” toen hij op de bodem van Crystal Lake lag. Victor Miller heeft bovendien verklaard dat Jason oorspronkelijk was ontworpen als een normaal kind, net als in de romanversie. Het was Tom Savini die het misvormde uiterlijk ontwierp dat in de film te zien is. Dit scenario wordt ondersteund door het feit dat in Jason Takes Manhattan het gezicht van Jason regelmatig verschijnt aan een van de hoofdpersonen, waarbij zijn uiterlijk met elke verschijning groeit van normaal naar misvormd. Latere films, met name Jason X, hebben het concept van Jason’s regeneratieve vermogen overgenomen. Desondanks is er in de filmserie nog niet direct iets gezegd over Jason’s verdrinkingsdood. Wat het dichtst in de buurt komt van de verklaring van de romans is in Freddy vs. Jason, de meest recente van de films, waarin een droomsequentie uit Jasons eigen geest hem afbeeldt als een jong kind in het kamp met zijn karakteristieke misvormingen. Hoe betrouwbaar dit perspectief is, staat echter ter discussie.

De enige feiten die vaststaan in de continuïteit van de films is dat Jason in 1957 zou zijn verdronken in Camp Crystal Lake, zijn lichaam is nooit gevonden. Dit incident drijft zijn moeder ertoe wraak te nemen op degenen die zij verantwoordelijk acht. Nadat het kamp is gesloten vanwege de moord op twee begeleiders die zij had vermoord, doet Mrs. Voorhees er alles aan om te voorkomen dat het kamp weer opengaat. Haar laatste poging is een moordpartij die eindigt met haar eigen onthoofding als enige overlevende uit zelfverdediging.

Opduiken van Jason Voorhees

Op basis van de informatie in de films wordt verondersteld dat Jason zijn eerste moord pleegt op Alice Hardy, de vrouw die verantwoordelijk is voor de dood van zijn moeder, twee maanden eerder. Er wordt verder gesuggereerd dat hij zich kort daarna terugtrekt op het verlaten terrein van Camp Crystal Lake en zijn thuis maakt in een ruw gebouwde hut met het afgehakte hoofd van zijn moeder in zijn bezit.

Pas vijf jaar later begint Jason aan een schijnbaar onstuitbare moordpartij als twee begeleiders in het naastgelegen trainingscentrum het afgesloten terrein binnensluipen.

Deze gebeurtenis zet Jason ertoe aan het terrein te verlaten om in de loop van een paar dagen meer dan dertig slachtoffers te maken, zoals te zien is in de tweede, derde en vierde film uit de serie. Tijdens zijn spree zijn er pogingen om Jason te stoppen door de weinige overlevenden, maar geen enkele is volledig succesvol totdat een jonge Tommy Jarvis een machete diep in zijn schedel slaat en hem vervolgens herhaaldelijk opnieuw en opnieuw slaat. Dit maakt klaarblijkelijk een einde aan Jason’s schrikbewind, maar de prijs daarvoor is Tommy’s eigen geestelijke gezondheid en hij brengt verscheidene jaren door in verschillende psychiatrische inrichtingen. Het is gedurende deze tijd dat Jason is begraven. Volgens de Jason Lives novelization en het scenario, kwam Jason’s vader tussenbeide om te voorkomen dat zijn zoon werd gecremeerd door te betalen voor een fatsoenlijke begrafenis, waar hij naast zijn moeder wordt gelegd.

Terugkeer uit het graf

Zoals duidelijk wordt in A New Beginning, waarin de na-aper Roy Burns de identiteit van Jason aanneemt om wraak te nemen voor de dood van zijn zoon, wordt Tommy Jarvis jaren later nog steeds achtervolgd door zijn ontmoeting met Jason. Jason Lives begint met Tommy die een vriend meeneemt om hem te helpen Jason op te graven en te cremeren om er zeker van te zijn dat hij niet zal terugkeren. Het weerzien met Jason roept echter herinneringen op en Tommy, die zich spiegelt aan zijn waanzinnige aanval op het hoogtepunt van The Final Chapter, steekt keer op keer met een metalen staaf in het rottende lijk. Al snel trekt de staaf bliksem aan en de uitbarsting van elektriciteit wekt Jason weer tot leven op een manier gemodelleerd naar Frankenstein. Met een sterkere en meer onkwetsbare Jason die terugzwerft naar het Crystal Lake (omgedoopt tot Forest Green als onderdeel van de pogingen van de stad om afstand te nemen van haar gewelddadige geschiedenis), bedenkt Tommy een plan. Hij lokt hem naar het midden van het meer, brengt Jason terug naar de plek waar hij verdronken is, en ketent hem vast aan de bodem van het meer. Tommy neemt aan dat Jason “thuis” is en wordt in geen van de volgende films meer gezien.

Als The New Blood begint blijft Jasons lichaam geketend in het water van het meer, enkele jaren later na de gebeurtenissen van de vorige film.

Zijn slapende lichaam wordt weer tot leven gewekt via de psychokinese-kracht van een jonge vrouw die per ongeluk haar vader had gedood met dezelfde krachten in hetzelfde meer. Na deze krachten opnieuw te hebben gebruikt om Jason te stoppen, wordt hij op een niet nader gespecificeerd tijdstip later in de achtste film, Jason Takes Manhattan, weer tot leven gewekt. Opnieuw tot leven gewekt door elektriciteit, gaat hij aan boord van een cruiseschip genaamd Lazarus en doodt hij een aantal middelbare scholieren op weg naar New York, en blijft hij de weinige overlevenden van het gezonken schip opjagen in de straten van de stad. In de climax van de film raakt Jason verstrikt in een overstroming van giftig afval dat in het rioolstelsel van Manhattan wordt gepompt. Over het lot van Jason in deze gebeurtenis wordt nog steeds gediscussieerd, aangezien het enige bewijs van hem wanneer het afval opruimt een jonge Jason is, vrij van misvormingen. Aangezien in de film een van de personages flitsen van Jason ziet, is het mogelijk dat dit slechts een psychische toespeling is en niet een fysieke weergave van Jason. De verwarring van dit einde wordt nog vergroot door Jason Goes To Hell, dat begint met Jason die al leeft, waarbij nooit wordt uitgelegd hoe hij aan de afval in New York is ontsnapt.

Voorhees: To Hell and clash with Freddy Krueger

Of hoe hij het ook had overleefd en zijn weg terug naar Crystal Lake had gevonden, de negende film opent met Jason die in het vizier van de FBI komt. Hij wordt overmeesterd en snel uit elkaar geblazen. In de film wordt vastgesteld dat, hoewel Jasons lichaam is vernietigd, zijn geest in zijn onaangetaste hart ligt. Het is deze fysieke manifestatie van zijn ziel die van gastheer op gastheer overgaat in een zoektocht naar een andere Voorhees, de enige manier waarop hij kan reïncarneren in zijn vertrouwde vorm; maar een Voorhees bezit ook de enige kracht om hem te vernietigen. Eenmaal herboren door het lichaam van zijn zus, neemt zijn nichtje een speciale dolk op die door haar bloedlijn wordt bekrachtigd, en gebruikt het tegen Jason, waardoor hij naar de Hel wordt gestuurd, waarna zijn masker op de grond ligt wanneer een geklauwde handschoen uit de grond barst en hem naar beneden sleurt.

Wanneer Freddy vs. Jason begint, beleeft Jason eerdere moorden terwijl hij in de Hel is. Daarbij wordt hij door zijn moeder uitgelokt om “wakker te worden”, wat resulteert in een fysieke herrijzenis.

Het blijkt echter dat Jason niet door zijn moeder is teruggebracht, maar door Freddy Krueger, de bovennatuurlijke seriemoordenaar uit de The Nightmare on Elm Street-films die dromen kan manipuleren. Freddy’s doel is Jason te gebruiken als louter werktuig om de kinderen van Springwood te doden, zodat ze aan Krueger worden toegeschreven en zo genoeg angst teweegbrengen om zijn krachten te herstellen. Jason blijkt echter te veel voor Freddy om onder controle te houden en Freddy neemt zijn toevlucht tot zijn vernieuwde krachten om Jason in zijn wereld te brengen. De strijd slaat uiteindelijk over van de droomwereld naar de echte wereld. Hoewel Lori Campbell probeert Jason te helpen bij het verslaan van Freddy, vallen zowel Jason als Freddy in het water; Jason aan zijn zware verwondingen en Freddy doordat Jason hem spietst met Freddy’s eigen arm.

Jason wordt later gezien bij het verlaten van het meer met het afgehakte hoofd van Freddy op sleeptouw. Omdat het hoofd knipogend wordt gezien, blijft onduidelijk wie er gewonnen heeft.

Jason Voorhees in de toekomst

De tiende film stelt vast dat in een niet nader gespecificeerd jaar in de relatief nabije toekomst, Jason wordt vastgehouden in de Crystal Lake Research Facility (vermoedelijk gebouwd op de plaats van wat eens Camp Crystal Lake was). Na verschillende mislukte pogingen om Vorhees te executeren, wordt besloten dat hij in cryonische suspensie zal worden gehouden. Jason ontsnapt kort wanneer de militairen proberen hem mee te nemen (vermoedelijk om als wapen te gebruiken), maar wordt uiteindelijk opgesloten in een vrieskamer. Meer dan vierhonderd jaar later, nadat de Aarde onbewoonbaar is geworden en de bevolking is verhuisd naar “Aarde Twee”, wordt Jason, nog steeds bevroren, gevonden door een schip bevolkt door studenten en soliders. Nadat hij aan boord is gebracht en dood wordt gewaand, ontdooit hij en begint zoals gewoonlijk te moorden, totdat hij effectief wordt gestopt door een androïde die grote delen van zijn lichaam vernietigt. Zijn overblijfselen worden achtergelaten op een bed dat wordt gebruikt om weefsel te regenereren bia nanotechnologie. Gebruikmakend van het metaal om hem heen, helpt de nanotechnologie om Jason opnieuw op te bouwen met een gepantserd lichaam, dat hem meer kracht geeft en schijnbaar onkwetsbaar is. Deze nieuwe Jason wordt “Über-Jason” genoemd in de aftiteling van de film. De overgebleven overlevenden van het schip doen hun uiterste best om hem tegen te houden en ontsnappen uiteindelijk, Uber-Jason achterlatend op een verdoemd ruimteschip. Jason overleeft blijkbaar het vacuüm van de ruimte om een aanval te doen op het reddingsschip, maar wordt in de atmosfeer van Aarde Twee getackeld door een overlevende soldaat in een ruimte-cuit.

Jason verbrandt bij het binnenkomen van de atmosfeer van Aarde Twee, hoewel zijn hockeymasker tenminste de crash overleeft en eindigt op de bodem van een waterlichaam. Jason’s lot na dit incident is tot nu toe alleen behandeld in strips en romans, die niet noodzakelijk canon zijn.

Afleveringen buiten de films

Jason is ook verschenen in andere media buiten de filmserie. Hoewel sommige hiervan adaptaties zijn, is de canoniciteit van alles wat buiten de op het scherm afgebeelde gebeurtenissen valt, onbekend. Deze verschijningen omvatten verschillende stripboeken en maakt zelfs een cameo verschijning in het vierde nummer van Satan’s Six dat volgt op het einde van Jason Goes to Hell. Hij heeft ook de hoofdrol in twee verschillende video games en verschillende boeken.

Jason is ook verschenen in andere onofficiële media. Door de populariteit van de Friday the 13th films is het beeld van Jason in de populaire cultuur terechtgekomen. Dit begon met de release van de derde film waarin het personage voor het eerst het hockeymasker draagt. Sindsdien is het hockeymasker zelf synoniem geworden met het personage en dus met de franchise. Vaak roept alleen al de verschijning van een personage met een hockeymasker, vooral wanneer situaties uit een horrorfilm worden nagebootst, het idee van Jason op. In die mate heeft de algemene verschijning van Jason een grotere impact op het collectieve publiek dan een specifieke film uit de serie. Beelden van Jason, of afbeeldingen van personages met hockeymaskers, zijn in verschillende films en televisieshows opgedoken. Deze zijn gebruikt als parodie of als eerbetoon. Tientallen directe verwijzingen zijn gesignaleerd in diverse media. Er is een website die een bijna volledige lijst bijhoudt.

De mannen achter de maskers:

Zoals zijn gemaskerde tegenhanger Michael Myers, is de rol van Jason Voorhees gespeeld door verschillende acteurs; sommigen niet gecrediteerd, anderen zijn erg trots op hun rol. Gezien de fysieke eisen die het personage stelt en het gebrek aan emotionele diepgang, is het niet verwonderlijk dat bijna alle acteurs stuntmannen zijn, zonder enige voorgeschiedenis in het acteren. De bekendste onder hen is Kane Hodder, die een favoriet onder de fans is geworden en vaak wordt aangehaald als de beste om de rol op zich te nemen.

In de originele Friday the 13th vertolkte Ari Lehman een jonge Jason, die alleen te zien was in een korte flashback en het verrassende einde. Hoewel hij niet de enige acteur is die een jonge Jason heeft geportretteerd (een rol die ging naar Timothy Burr Mirkovich in Jason Takes Manhattan en Spencer Stump in Freddy vs. Jason) is hij wel de eerste acteur die ooit Jason Voorhees heeft gespeeld.

Over de rol van de eerste volwassen Jason is in deel 2 enige controverse ontstaan. Hoewel Warrington Gillette wordt gecrediteerd als Jason, werd het grootste deel van de rol eigenlijk gespeeld door Steve Daskewisz, die gewoon werd gecrediteerd als de stunt double. Gillette speelde de rol alleen in de ongemaskerde scène, terwijl Daskewisz de rol speelde in bijna alle andere scènes van het personage, behalve de openingsscène, die werd gedaan door Ellen Lutter en enkele voet-, hand- en schaduwshots gedaan door Jerry Wallace. Hoewel deze credit een soort van correctie kreeg in deel 3 (waarin Daskewisz gecrediteerd wordt als Jason voor de hergebruikte beelden uit de climax van de film), bestond deze verwarring al jaren.

Daskewisz werd gevraagd om zijn rol in de derde film te hernemen, maar wees dit af omwille van het geld dat hij zou hebben moeten uitgeven tijdens het filmen en zag ervan af, een beslissing die hij naar eigen zeggen later betreurde. In plaats daarvan ging de rol naar Richard Brooker, een trapezeartiest, die alleen vanwege zijn grote gestalte was gecast. Hij nam de rol aan in de overtuiging dat dialoog geen noodzaak was voor acteren.

Er ontstond meer controverse over de rol in The Final Chapter toen de rol werd overgedragen aan professioneel stuntman Ted White. Hij weigerde krediet voor de rol, omdat hij zich slecht voelde over de behandeling van de acteurs die de slachtoffers zouden spelen. Hij beweert dat hij de rol alleen voor het geld had aangenomen, en dat hij niet wilde dat zijn naam zou staan op wat hij een “stuk stront” noemde. Hoewel hij later zou hebben gezegd dat de film beter was dan hij had verwacht en hij wordt genoemd in hergebruikte beelden voor latere films.

Zoals bij deel 2 is er verwarring geweest over de rol in A New Beginning, deels vanwege de naamsvermelding van de moordenaar en niet van Jason zelf. Terwijl Dick Wieand wordt genoemd als Roy Burns, de feitelijke moordenaar van de film, was het stuntman Tom Morga die optrad in de weinige flitsen van Jason, en ook Roy portretteerde in bijna alle scènes behalve de ongemaskerde scènes. Volgens Tom Morga deed een veteraan stuntman John Hock (ook bekend als John Hocks Conrad) de val op de spikes, terwijl een onbekende acteur Jason speelde in de openingsscène. Wieand schaamde zich er niet voor, maar is uitgesproken geweest over zijn gebrek aan enthousiasme over zijn rol in de film.

C.J. Graham deed auditie voor de rol in de zesde film. Hij verloor aanvankelijk de rol, maar werd vijf dagen later teruggeroepen voor de rol toen de ingehuurde stuntman, Dan Bradley, niet de gewenste prestatie kon leveren (Bradley is nog te zien in de paintball-sequentie in de film). Graham, een nachtclubeigenaar met een militair verleden, voerde bijna al zijn stunts zelf uit in de rol. Hoewel hij werd gepasseerd voor een herneming van de rol, is hij vaak genoemd als zeer te spreken over zijn tijd in de rol, en zelfs bereid om de rol te hernemen mocht hij ooit worden gevraagd.

De rol werd vervolgens overgenomen door Kane Hodder in The New Blood, waar hij de rol achtereenvolgens droeg in Jason Takes Manhattan, Jason Goes To Hell, en Jason X. Hij blijft de enige acteur die de rol heeft hernomen. Zijn sterke aanhang zorgde voor duidelijke ontsteltenis onder de fans toen hij werd afgewezen voor Freddy vs. Jason.

Voor Freddy vs. Jason ging de rol in plaats daarvan naar Ken Kirzinger, een Canadese stuntman die meewerkte aan Jason Takes Manhattan. Er zijn tegenstrijdige berichten over de reden achter de casting van Kirzinger, hoewel velen geloven dat het misschien gewoon te wijten was aan zijn woonplaats in Canada, waar de film werd opgenomen, en dus gedaan om geld te besparen. Bovendien, volgens regisseur Ronny Yu, werd Kirzinger ingehuurd omdat hij langer was dan Freddy acteur Robert Englund. Ken is 1.80m vergeleken met de 1.80m van Kane Hodder en Ronny Yu wilde een veel grotere acteur om boven Englund uit te torenen, ook al is Englund maar 1.80m. Yu wilde ook iemand met meer “sympathieke ogen.”