(ErikaWittlieb / )

(CNN) – Jarrett Adams is een strafrechtelijk verdedigingsadvocaat die zijn carrière heeft gewijd aan het recht doen geschieden aan diegenen die onderbedeeld zijn. Maar zijn eerste en meest diepgaande ervaring met de wet kwam met het proberen zijn eigen onschuld te bewijzen nadat hij bijna tien jaar onterecht gevangen had gezeten.

Een zomerfeestje zou de loop van zijn leven veranderen

Geboren en getogen in de South Side van Chicago, haalde Adams in 1998 op 17-jarige leeftijd zijn middelbare schooldiploma. Op een avond die zomer glipte Adams met twee vrienden naar een feest op de Universiteit van Wisconsin-Whitewater. Die nacht zou de loop van zijn leven veranderen.

Drie weken na het feest vond Adams een visitekaartje van een politieagent in zijn voordeur gestoken. Een meisje op het feest had Adams en zijn twee vrienden beschuldigd van verkrachting. Ondanks een getuigenverklaring die het verhaal van de beschuldiger tegensprak, werden Adams en zijn vrienden gearresteerd en aangeklaagd voor aanranding.

“We waren totaal onschuldig. Dat was een absolute en totale leugen,” zegt Adams. “Ik realiseerde me al heel snel dat het niets met de waarheid te maken had, het ging om ras. Het ging om wie me beschuldigde en hoe de beschuldigde eruit zag. We waren allemaal zwart en we werden door een blank meisje beschuldigd van verkrachting, dus wat we ook zeiden, we zouden nooit geloofd worden. Nooit.”

Op 17-jarige leeftijd werd hij berecht als een volwassene

In Wisconsin worden 17-jarigen vervolgd als volwassenen. Terwijl een van Adams’ vrienden het zich kon veroorloven een advocaat in de arm te nemen, kregen Adams en de derde medeverdachte allebei een openbare verdediger toegewezen.

“We gingen aanvankelijk allemaal samen naar de rechtbank en het proces eindigde met een nietig geding,” herinnert Adams zich. “Het eindigde met een nietigverklaring omdat de getuigenis van onze aanklager drastisch veranderde.” De rechtbank riep op tot een nieuw proces.

Een nieuwe verdedigingsstrategie faalt Adams

Terwijl de privéadvocaat van Adams’ vriend een ontslag aanvroeg op grond van dubbele strafbaarheid, met het argument dat de rechtbank hem niet twee keer voor hetzelfde misdrijf kon berechten, deden de twee openbare verdedigers dat niet. Tijdens Adams’ nieuwe proces vroeg de openbare verdediger om een “geen verdediging” theorie, die geen getuigenverklaringen toestond. Deze zet werkte averechts.

“Ze zetten zich volledig in voor een strategie die onlogisch was, en het resulteerde erin dat ik schuldig werd bevonden en werd veroordeeld tot 28 jaar in een maximaal beveiligde gevangenis.” zegt Adams. Nog maar een tiener, werd hij geconfronteerd met een leven in de gevangenis tot de leeftijd van bijna 50.

“Ik was een kind. Dat was ik echt, maar ze noemen je ‘jongen’ totdat ze je aanklagen als een man en je veroordelen alsof je er een bent,” zei hij.

Adams’ medeverdachte met de particuliere advocaat heeft nooit een dag in de gevangenis doorgebracht.

“De aanklager heeft alle aanklachten tegen mijn medeverdachte geseponeerd. Je zou natuurlijk verwachten dat dat voor ons onmiddellijk zou gebeuren,” herinnert Adams zich. “We moesten nog zeven jaar in hoger beroep om hem de aanklachten te laten seponeren die hij had kunnen doen toen hij de zaak van mijn medeverdachte deed.”

De rechtbank seponeerde uiteindelijk de aanklachten van zijn vriend nadat de politie een belangrijke getuigenverklaring had overhandigd. Maar omdat Adams’ no defense-strategie geen getuigenverklaringen toestond, werd die niet in zijn zaak in aanmerking genomen.

Hij werd ten onrechte 28 jaar gevangenisstraf ten laste gelegd

“Die beslissing om niet mee te doen aan die motie heeft me bijna een decennium in mijn leven gekost,” zegt Adams. “We hebben het over dezelfde zaak, beschuldigd door dezelfde persoon, en het verschil was het hebben van een adequate verdediging. Als je wilt praten over de gebreken en de problemen die er mis zijn met het strafrechtsysteem, is dat een direct voorbeeld daar.”

Adams en zijn medeverdachte met de openbare verdediger werden beiden veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Adams’ straf eindigde daar echter niet.

“Ze geven je de kans om de rechtbank toe te spreken,” herinnert Adams zich. “Toen ik opstond, zei ik tegen de rechtbank: ‘Kijk, ik wil mijn excuses aanbieden aan mijn ouders, ik ga zelfs mijn excuses aanbieden aan de ouders van mijn aanklager. Maar ik ga me niet verontschuldigen voor een verkrachting die nooit heeft plaatsgevonden.’ De rechter vond dat ik geen berouw toonde en ze gaf me acht jaar extra gevangenisstraf.”

Opeens was zijn leven omgeslagen. “Ik was absoluut doodsbang,” herinnert hij zich. “Ik was een van de jongste gezichten in die maximaal beveiligde gevangenis, ongeveer 140 pond … En ik was in de buurt van een stel volwassen mannen. Het was een out-of-body ervaring vanaf het moment dat ze ‘schuldig’ zeiden.”

Eén gesprek zou een wake-up call zijn

Op een dag, na anderhalf jaar in de gevangenis te hebben gezeten, had Adams een gesprek dat zijn hele aanpak veranderde.

“Ik had een celgenoot, een oudere blanke vent die twee keer levenslang had gekregen … hij zei: ‘Kijk, je staat elke dag op en je komt hier buiten en je speelt schaak, je speelt basketbal en je gedraagt je niet alsof je onschuldig bent. Onschuldige mensen, die zitten in de rechtsbibliotheek,” herinnert Adams zich. “Sinds die dag was dat als een wake-up call voor mij en ik begon te proberen om de wet te begrijpen.”

Hij begon alles te lezen wat hij kon in de wetbibliotheek van de gevangenis en leerde waarom zijn eigen verdediging hem faalde. “Ik wou dat ik elk woord van de grondwet kende voordat ik naar dat politiebureau ging, maar dat was niet zo, toch?” Adams zegt. “Ik realiseerde me niet echt de omvang en de ernst waarin het systeem systematisch de strop op jonge zwarte mannen in Amerika legde.”

Hij las over de wet en probeerde zijn eigen onschuld te bewijzen

Adams stak al zijn energie in het proberen om zijn eigen onschuld te bewijzen. Door zijn lectuur ontdekte hij dat zijn openbare aanklager die naliet een bekende getuige op te sporen en op te roepen, zijn rechten schond. “Iedereen heeft een grondwettelijk recht op een effectieve advocaat,” zegt Adams. “En dus werd mijn grondwettelijke recht geschonden door geen effectieve advocaat te hebben.”

Toen hij in de gevangenis zat, keek hij in de kranten om advocaten te vinden die zaken behandelden in de staat Wisconsin. Als het een zaak was die zijn argument kon ondersteunen, schreef hij een brief aan de advocaat, in de hoop op een reactie.

Eindelijk kreeg hij antwoord van een advocaat in Milwaukee. In de loop van zes maanden werkte Adams samen met de advocaat aan het opstellen van een habeas-petitie, waarmee hij de basis legde voor een betoog dat uiteindelijk succesvol zou zijn in het Seventh Circuit Court of Appeals.

Maar hij had hulp nodig om daar te komen.

Het Innocence Project accepteert zijn zaak

In 2004 stemde het Innocence Project ermee in om de zaak van Adams op zich te nemen. “Ze kwamen en zagen me, accepteerden uiteindelijk mijn zaak, en toen ze dat deden zeiden ze: ‘Kijk. Weet je, dit is een goed argument dat je hebt gemaakt, maar we hebben echt het gevoel dat er geen bewijs in je zaak is om hier te zijn voor tweedegraads aanranding. Op basis van de getuigenis van de aanklager begrijpen we niet hoe je hier in hemelsnaam 28 jaar kunt zitten,” herinnert Adams zich.

In 2006, acht jaar na Jarrett’s arrestatie, bepleitte het Innocence Project zijn zaak voor het Seventh Circuit Court of Appeals in Chicago. Het hof vernietigde unaniem Adams’ veroordeling, op grond van ineffectieve hulp van een raadsman. In februari 2007, nadat hij bijna tien jaar had vastgezeten, stapte hij opnieuw een rechtszaal in Wisconsin binnen om te vragen of de staat alle aanklachten tegen hem kon intrekken. Na acht jaar werd hij eindelijk vrijgelaten

“In minder dan tien minuten was de motie ingediend, gooide de rechter haar voorzittershamer neer en was ik verdwenen en vrijgelaten uit de rechtszaal,” herinnert Adams zich. “Die rechter keek me nooit in mijn ogen. Toen ik die rechtszaal uitliep, zei ik: ‘Je kijkt me nu misschien niet aan, maar je zult me de rest van je leven moeten zien.'”

Hij hield zijn belofte. In februari 2007 werd Adams vrijgelaten. In mei werd hij ingeschreven op de universiteit. Hij begon met het behalen van zijn associate’s degree aan een lokale community college. Meteen daarna betaalde hij zijn weg door de Roosevelt University in Chicago, waar hij afstudeerde met hoge onderscheiding en een bachelor in strafrecht. En daar stopte hij niet. In mei 2015 studeerde Adams af aan de Loyola University Chicago School of Law.

“Ik ben dan wel afgestudeerd aan de Loyola Law School in Chicago, maar ik begon mijn rechtenstudie in Wisconsin Department of Corrections,” zegt Adams.

Niet lang daarna werd hij ingehuurd door het Innocence Project, dezelfde organisatie die hielp hem vrij te pleiten. Tegenwoordig heeft hij een eigen praktijk.

Nu werkt hij als advocaat om anderen recht te doen.

“Om terug te kunnen keren in een rechtszaal in dezelfde staat waar ik ten onrechte was veroordeeld, en me nu als advocaat te moeten aanspreken, geeft je een gevoel van: ‘Ik ben een mens. Ik ben menselijk, en respecteer me als zodanig,” zegt Adams. Nu gebruikt hij zijn macht als advocaat om ervoor te zorgen dat anderen niet hetzelfde lot hoeven te ondergaan als hij.

Zwarte mensen maken slechts 13% uit van de bevolking in de Verenigde Staten, maar de helft van de onschuldige mensen die veroordeeld zijn voor misdaden en vervolgens worden vrijgesproken, zijn zwart. Zwarte mensen hebben ook 3,5 keer meer kans om onterecht veroordeeld te worden voor aanranding dan blanken, volgens een studie uit 2017 voor het National Registry of Exonerations. Terwijl Adams werd vrijgesproken, werd de aanklacht van een van zijn medegedaagden nooit ingetrokken, terwijl een andere nooit werd veroordeeld, hoewel alle drie de mannen van hetzelfde misdrijf werden beschuldigd, door dezelfde aanklager. Adams heeft aan den lijve ondervonden hoe willekeurig rechtspraak kan zijn en weet hoe belangrijk het is om de tekortkomingen van het systeem dringend aan te pakken.

“Ik ben er sterk van overtuigd dat de problemen met ons strafrechtsysteem alleen beter zullen worden als we het systeem infiltreren, dat wil zeggen meer zwarte rechters, meer zwarte aanklagers, meer zwarte, jonge zwarte advocaten, zoals jonge zwarte goed geïnformeerde, krachtige jonge mannen die het stereotype veranderen waarmee we voor altijd te maken hebben gehad,” zegt Adams. “Dat is wat we nodig hebben, en ik hoop dat mijn verhaal naar die beweging zal gaan.”