Een whoonga-roker in de buurt van Durban, Zuid-Afrika, toont een vermalen aidspil in de palm van zijn hand voordat hij de drug mengt met marihuana. John Robinson/AP hide caption

toggle caption

John Robinson/AP

Een whoonga roker in de buurt van Durban, Zuid-Afrika, toont een vermalen AIDS pil in de palm van zijn hand voordat hij de drug met marihuana mengt.

John Robinson/AP

Opportunisten die straatdrugs op de markt brengen, ondermijnen mogelijk de wereldwijde strijd tegen AIDS.

In Zuid-Afrika hebben twee belangrijke HIV-medicijnen hun weg gevonden naar recreatief gebruik. Dat kan helpen verklaren waarom sommige HIV-patiënten resistent zijn tegen deze eerstelijnsmedicijnen, zelfs als ze nooit eerder in behandeling zijn geweest.

Het kan op twee manieren gebeuren.

Mensen met HIV die zogenaamde whoonga roken – een illegaal brouwsel van een aidsmedicijn en een straatdrug, zoals marihuana of heroïne – kunnen gemuteerde virusstammen ontwikkelen die resistent zijn tegen de medicatie. Dus als ze een behandeling nodig hebben, werkt die niet.

Of mensen kunnen besmet raken met een stam van HIV die afkomstig is van iemand die whoonga gebruikte.

“Een grote studie toonde aan dat 3 tot 5 procent van de mensen met HIV binnenkwam met een pre-behandelingresistentie” tegen antiretrovirale geneesmiddelen die worden gebruikt om HIV te behandelen, vertelt Dr. David Grelotti aan Shots.

Grelotti is een onderzoeker van de Harvard School of Public Health die co-auteur is van een commentaar op het fenomeen in The Lancet Infectious Diseases dat dinsdag is gepubliceerd.

Hij zegt dat straatgebruik van efavirenz (in de VS verkocht als Sustiva) gebruik kan maken van de bekende neiging van het HIV-medicijn om bijzonder levendige en kleurrijke dromen en andere effecten op het centrale zenuwstelsel te veroorzaken. Hypothetisch zou dat de effecten van marihuana, methamfetamine, heroïne en andere illegale drugs kunnen versterken.

Van een ander HIV-medicijn, ritonavir, (merknaam Norvir) wordt aangenomen dat het de werking van sommige straatdrugs, zoals MDMA of Ecstasy, versterkt of verlengt.

Recreatieve gebruikers verpletteren naar verluidt tabletten van het antiretrovirale medicijn en mengen het poeder met andere drugs om te roken.

Recreatief gebruik van HIV-drugs is niet helemaal nieuw, hoewel het niet veel aandacht heeft gehad. Sommige media berichtten al in 2009 over illegaal gebruik van hiv-medicijnen in Zuid-Afrika.

Een rapport uit 2007 in het medische tijdschrift Pain Medicine documenteerde recreatief gebruik van hiv-medicijnen onder clubbezoekers in Miami. “Ik ken geen bewijs dat dit op grotere schaal gebeurt in de Verenigde Staten,” zegt Grelotti.

Maar hij zegt dat er heel weinig bekend is over de omvang van recreatief gebruik van deze medicijnen, buiten anekdotes en mediaberichten die nu enkele jaren oud zijn.

Zijn groep besloot aandacht te vragen voor de kwestie, zodat artsen zouden nadenken over mogelijk recreatief gebruik bij het voorschrijven van efaverenz en ritonavir. Zij kunnen alternatieven gebruiken, hoewel dit een probleem kan zijn in armere landen met een beperkte keuze aan antiretrovirale middelen.

Naast het resistentieprobleem brengt illegaal gebruik van HIV-medicijnen nog andere gevaren met zich mee.

“Elke keer dat een medicijn wordt misbruikt, ga je ervan uit dat iemand anders het niet voor juist gebruik krijgt,” zegt Grelotti.

Daarnaast kan recreatief gebruik legitieme gebruikers van deze medicijnen, en de klinieken die ze verstrekken, tot doelwit maken van dieven en geweldsmisdrijven. En het kan alleen maar bijdragen aan het stigma van een toch al gestigmatiseerde groep patiënten.