Dan schrijft graag over de oorsprong van de populairste feestdagen van over de hele wereld.

Oeroude geschiedenis van Halloween

Het is niet eenvoudig om de oorsprong van Halloween te achterhalen. De wortels van onze enge feestdag gaan duizenden jaren terug, bijna tot de tijd van Christus.

Hierdoor is het onmogelijk om precies te weten hoe het is ontstaan en welke stappen het heeft doorlopen om te komen tot de moderne tradities van feesten, trick-or-treating en de verkleedpartijen waar we vandaag de dag van genieten.

Niettemin zijn er vrij duidelijke aanwijzingen voor die wortels als we volgen wat er bekend is van de geschiedenis van Halloween door de eeuwen heen. Het begon allemaal met de Keltische bevolking van wat nu Groot-Brittannië, Ierland en Frankrijk is.

De oorsprong van Halloween

De oude Kelten vierden zo’n 2000 jaar geleden een feest dat Samhain (spreek uit als sow-in of sah-wen) werd genoemd. Dit was het equivalent van onze Nieuwjaarsdag toen het oogstseizoen eindigde en de donkere dagen van de winter begonnen. Interessant is dat de Keltische dag bij zonsondergang begon; het concept van het nieuwe jaar dat begint naarmate de nachten langer worden is in deze context logisch.

Het festival duurde 3 dagen (althans zoals wij “dagen” zien) met veel van de tradities en ideeën die wij losjes zijn gaan associëren met Halloween. De Kelten geloofden dat in de periode tussen het einde van het ene jaar en het begin van het volgende jaar de grens tussen de levenden en de doden vervaagde en de sluier werd opgelicht, waardoor de geesten vrij op aarde konden ronddwalen. Met name de geesten die in de loop van het jaar waren gestorven, konden nu het land van de doden binnengaan, waar zij thuishoorden.

Deruïden, het priesterschap van de Kelten, waren in staat om met deze geesten in contact te treden, hetgeen resulteerde in een veel betere waarzeggerij van wat het nieuwe jaar zou brengen. Enorme heilige vreugdevuren werden aangestoken en alle huisvuren werden geblust; aan het eind van het festival werden de sintels naar huis gedragen om daar de haardvuren opnieuw aan te steken. De vreugdevuren waren heel speciaal, en het aansteken van de haardvuren thuis met hun sintels zou zeker geluk brengen voor het volgende jaar. De sintels werden vaak mee naar huis genomen in uitgeholde groenten zoals rapen, kalebassen of koolrapen (pompoenen waren onbekend, hoewel ze veel gemakkelijker te snijden waren).

Er werden in die periode vaak etensgeschenken voor de deur gelegd om de meer kwaadwillende geesten af te weren en de voorouders te helpen hun weg te vinden. Deze geschenken hielden ook de feeën tevreden en voorkwamen onheil van hen. Kostuums van dierenhuiden of -koppen werden vaak ’s nachts gedragen om de “slechte” geesten in verwarring te brengen en op afstand te houden.

Toen de Romeinse invloed zich over Europa verspreidde, deden ook andere tradities hun intrede. De viering van Feralia, de herdenking van de doden tegen het einde van oktober, mengde zich goed met Samhain. Pomona – godin van de fruitbomen en in het bijzonder van de appel – bracht haar eigen concepten en gebruiken mee die eveneens pasten bij het einde van de oogst.

In deze periode namen ook de toenmalige Kelten de Gregoriaanse kalender over, en de datum van Samhain werd vastgesteld op 31 oktober, waar hij tot op heden is gebleven. De enige echte verandering was de inkorting tot één dag in plaats van drie, en de wijziging van de “dag” – vergeet niet dat de Kelten 1 november als de eigenlijke “dag” zouden hebben beschouwd, terwijl wij die nu als 31 oktober beschouwen.

Katten en de Zwarte Dood

Europeanen in de Middeleeuwen hadden een uitgesproken angst voor katten in het algemeen en in het bijzonder voor zwarte katten. Voornamelijk nachtdieren, jagers tot in de kern, ze maken mensen ongemakkelijk. Vaak geassocieerd met hekserij, zijn katten duidelijk slecht. Katten “zien” vaak dingen die er niet zijn, waardoor het idee ontstaat dat zij geesten zien, wat nog meer bewijs levert voor het bekende feit dat zij slecht zijn.

Vaak gemarteld en gedood samen met hun hekseneigenaars, werden katten ook routinematig opgejaagd en gedood, met als gevolg dat de kattenpopulatie in de Middeleeuwen gedecimeerd werd. Katten zijn een belangrijke kracht bij het onder controle houden van de rattenpopulatie; ratten die vlooien bij zich dragen die de Zwarte Dood overbrengen.

Het is zeer waarschijnlijk dat de mensheid op een zeer reële manier heeft bijgedragen aan de verspreiding van de Zwarte Dood in de Middeleeuwen, allemaal uit een irrationele angst voor een onschuldig dier dat we tegenwoordig als huisdier houden en bijna vereren met Halloween.

De Kerk en Halloween

Het christendom begon zich over Europa te verspreiden, maar er was een probleem. De Kelten hielden koppig vast aan hun heidense overtuigingen, luisterden meer naar de priesters van de Druïden dan naar de kerk, en bekeerden zich niet tot het christendom in de vereiste aantallen. Er moest iets gedaan worden.

Paus Bonifatius IV wijdde het Pantheon op 13 mei 609 en de verjaardag van die dag werd uitgeroepen tot herdenking van de martelaren van de kerken; het werd “Allerheiligen Dag”. In de volgende eeuw nam Paus Gregorius III nota van het probleem met de Kelten en veranderde de datum van de viering in 1 Nov. en de avond voorafgaand aan Allerheiligen werd “Hallow’s Eve” (avond voor Allerheiligen). In de 10e eeuw voegde abt Odela 2 nov. toe als “Allerzielen” en de transformatie was compleet.

Om het “waarom” en “hoe” van deze veranderingen te begrijpen moeten we ons realiseren dat de kerk vastbesloten was om de Kelten te “veroveren”, of te bekeren. Feestdagen en vieringen zijn altijd belangrijk geweest voor mensen over de hele wereld; zij maken een groot deel uit van wat onze cultuur maakt. Het is veel gemakkelijker als de overwonnen onderdanen de cultuur van de veroveraars vrijwillig overnemen – door de datum van Allerheiligen te manipuleren en een paar extra feestdagen in te voeren hoopte de kerk de Kelten meer op één lijn te krijgen. De data komen overeen, het onderliggende thema van de doden komt overeen – wat wil je nog meer?

Onverrassend genoeg werkte het concept, en de twee feestdagen sloten op elkaar aan. Maar al te goed; weinig christenen vieren tegenwoordig een echt feest, in de zin van een feest, op een van deze dagen. De christelijke viering van All Hallows Eve is volledig ondergedompeld in de seculiere ideeën van die dag. Vergelijkbare feestdagen zijn te zien in zowel Kerstmis als Pasen, aangezien beide heidense rituelen hebben opgepikt, hoewel niet in de mate waarin Halloween dat heeft gedaan.

De kerk had ook andere invloeden. Het vroege Hebreeuws kende het woord “heks” niet; de term werd tijdens de vertaling in de bijbel geïntroduceerd. Een meer toepasselijke term vandaag zou kunnen zijn “waarzegger” (waarzeggerij) of “medium” (gemeenschap hebben met dode geesten), die beide natuurlijke, alledaagse gebeurtenissen waren voor de Druïden. Omdat beide gruwelen waren voor de kerk, was de praktijk slecht en verboden. Aangezien de kerk haar idee van wat heksen waren en wat ze deden uitbreidde, lijkt het waarschijnlijk dat de gewoonte van Halloween om slechte, kwade heksen te gebruiken van de kerk kwam. Een vreemd iets om te zien in een religieuze observatie van Allerheiligenavond, maar wanneer culturen in elkaar overgaan en naar elkaar toegroeien gebeuren dat soort dingen.

Indirect kan de kerk aanleiding hebben gegeven tot de gruwelen van zwarte katten, vooral op Halloweenavond. De heidense religies van Europa hadden vaak een directe band met de natuur en dieren, waaronder katten. De kerk, die ernaar streeft deze godsdiensten te belasteren, brengt in de mengelmoes dat katten gluiperige vleeseters zijn en dat zwarte katten vooral angstaanjagend zijn als ze in de nacht verdwijnen. Bedenk dat katten, vooral zwarte, de natuurlijke metgezel van heksen zijn en het lijkt redelijk dat de kerk er op zijn minst toe heeft bijgedragen dat zwarte katten een symbool van Halloween zijn geworden.

Halloweenfeest

Divinatie en Halloween

Dit gebruik begon met Druïden, die met geesten communiceerden om te bepalen wat het volgende jaar zou brengen.

Later lieten jonge vrouwen appelschillen op de grond vallen om te ontdekken wie hun grote liefde zou worden, of gooiden hazelnoten in het haardvuur. Appelschillen werden over hun schouder gegooid, in de hoop dat ze zouden landen in de vorm van de initialen van hun liefde. Of elke hazelnoot kreeg de naam van een mogelijke huwelijkskandidaat en degene die brandde in plaats van te ontploffen of te knallen zou de toekomstige echtgenoot van het meisje worden. Eierdooiers die in water dreven, konden een aanwijzing geven over de toekomst. Er waren veel manieren om te voorspellen wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren.

Laterste geschiedenis van Halloween

De vroege Amerikaanse bevolking had heel weinig te maken met Halloween; de Puriteinen zouden zeker niets te maken hebben gehad met zo’n gruwel, en de Protestanten (de meerderheid van de vroege immigranten) hadden het in Europa bijna uitgeroeid.

De meeste vieringen in de beginjaren vonden plaats in Maryland en de zuidelijke staten. “Play Parties” waren een jaarlijks terugkerend iets – openbare evenementen om de oogst te vieren. Mensen kwamen samen om verhalen over de doden te delen, te dansen en te zingen, en spookverhalen te vertellen. Ondeugendheid werd geaccepteerd als een onderdeel van het evenement. Deze herfstceremonies en -vieringen waren halverwege de 19e eeuw vrij algemeen, maar maakten formeel nog geen deel uit van Halloween. Nog niet.

Het midden van de jaren 1800 kende echter een grote toestroom van Ierse immigranten, en het gebruik van Halloween leefde voort in het land van Samhain. De Ierse immigranten brachten het gebruik met zich mee en de mensen, die altijd wel in waren voor een feestje, accepteerden het en breidden het uit. Door de gewoonten uit verschillende culturen te combineren met wat al in Amerika aanwezig was, begonnen mensen zich in kostuums te verkleden en van huis tot huis te gaan om eten te vragen.

Tegen het einde van de eeuw waren de feesten en vieringen zo gewoon dat er formele pogingen werden ondernomen om het tot een familie- en gemeenschapsevenement te promoveren. Iedereen genoot van feesten voor zowel volwassenen als kinderen en Halloween verloor wat er nog over was van zijn bijgelovige en religieuze oorsprong.

Toen de twintigste eeuw vorderde in de jaren ’20 en ’30, was het gebruik uitgegroeid tot een seculiere, gemeenschapsaangelegenheid, met kostuums en parades, maar ook vandalisme begon de kop op te steken. De leiders van de gemeenschap werkten hieraan en tegen de jaren 1950 was het vandalisme behoorlijk beteugeld, waardoor Halloween aan populariteit won. Toenemende bevolkingsaantallen dwongen de feesten van gemeenschapscentra naar huizen en klaslokalen en Trick Or Treating werd bijna overal geaccepteerd.

De laatste paar decennia hebben een enorme groei in de economie van Halloween gezien; het is de tweede na Kerstmis in zijn vermogen om inkomsten voor bedrijven te genereren. Halloween verkleedpartijen worden steeds populairder, en die enge kostuums kunnen astronomisch zijn in hun prijs. De snoepverkoop is enorm, en er wordt nog meer uitgegeven aan kinderfeestjes.

“Souling,” or “Guising”-Predecessor to Trick or Treat

Souling

Lang geleden gingen de armen op 1 nov. van deur tot deur om “zielekoeken” te vragen in ruil voor een belofte om te bidden voor de dode familieleden van de gever op 2 nov., Allerzielen. Deze praktijk was zo populair dat er zelfs naar verwezen werd in Shakespeare’s komedie The Two Gentlemen of Verona.

Diepere wortels gaan waarschijnlijk nog verder terug naar de gewoonte om op Samhain ’s nachts voedseloffers aan de deur te leggen om de doden te gunstig te stemmen die dan ’s nachts rondzwierven.

Guising

Guising was een soortgelijke praktijk, waarbij kinderen verkleed in klederdracht huizen bezochten om munten, vruchten of koeken te vragen. Het dragen van uitgeschepte rapen met kaarsen erin als lantaarns staat veel dichter bij het moderne trick or treating.

Guising wordt in 1895 in Schotland vermeld en in Noord-Amerika in 1911 wanneer de krant in Kingston, Ontario melding maakt van kinderen die door de buurt guisen.

Beide van deze praktijken hebben waarschijnlijk een rol gespeeld in de ontwikkeling van Trick or Treating, en beide zijn waarschijnlijk afkomstig van de oudere Keltische activiteiten, maar in ieder geval was de praktijk in Amerika gemeengoed geworden tegen het midden van de jaren 1900. In de jaren 1980 verspreidde het zich naar Groot-Brittannië, niet altijd met de zegen van de machthebbers. Hoewel de allereerste versies vaak een echte keuze boden tussen Trick en Treat, is het meer gewoon Treat geworden, zonder enige mogelijkheid tot Trick. Dat wil niet zeggen dat er met Halloween geen kattenkwaad wordt uitgehaald, maar het maakt niet langer deel uit van de “Trick or Treat”-gewoonte.

Gegaan “Guising”

Legende van de Jack-O-Lantern

Een van de grappigere verhalen uit de geschiedenis van Halloween is de legende over hoe de jack-o-lantern is ontstaan.

Zo gaat het verhaal dat er in Ierland (waar anders?) ooit een man woonde die Jack O’Lantern heette. Nu, Jack was niet een van de beste voorbeelden van de mensheid; hij was een dronkaard, onzedelijk, en een kruimeldief. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Jack op een dag ruzie kreeg met de duivel en hem ervan overtuigde zichzelf in een muntstuk te veranderen. Met een knipoog raapte Jack de munt op en stak hem in zijn zak. Dezelfde zak die een kruis bevatte; de duivel kon niet terug veranderen of eruit komen! Na veel heen en weer gepraat, liet Jack de duivel eindelijk vrij, nadat hij hem beloofd had dat de duivel hem het komende jaar met rust zou laten.

Een jaar ging voorbij, en de duivel kwam weer achter Jack aan, alleen werd hij misleid om in een boom te klimmen. Snel kerfde Jack een kruis in de stam van de boom, waardoor de duivel weer gevangen zat. Deze keer was de prijs voor zijn vrijheid de belofte dat hij Jack nooit naar de hel zou brengen

Uiteindelijk stierf Jack, maar omdat hij zo’n man was, had hij nooit de kans om in de hemel te komen. De arme Jack bezocht de duivel en vroeg hem zijn belofte na te komen en Jack naar de hel te laten gaan, maar de duivel weigerde. Jack werd gedwongen terug te keren uit de hel, maar bij zijn vertrek gaf de duivel hem een eeuwige steenkool uit het vuur van de hel, en zelfs vandaag nog zwerft Jack door Ierland, terwijl hij die steenkool in een uitgeholde raap bij zich heeft om zijn weg te verlichten.

En daar komen Jack O Lanterns vandaan.

Jack-O-Lanterns

© 2012 Dan Harmon

Sillypineapple from Georgia on October 06, 2013:

Je hebt echt goed werk geleverd met dit artikel! Ik heb het met plezier gelezen, vooral nu Halloween zo snel nadert!

Grace Marguerite Williams uit the Greatest City In The World-New York City, New York op 17 augustus 2013:

I LOVE the story of good old Jack!

Dan Harmon (auteur) uit Boise, Idaho op 17 augustus 2013:

Dank je, gm. Het was een fascinerend stukje onderzoek, niet alleen in het allereerste begin met de Kelten en druïden, maar in de langzamere vorming van de gebruiken die we vandaag de dag in de VS gebruiken. Het verhaal van Jack O’Lantern vond ik bijzonder amusant.

Grace Marguerite Williams from the Greatest City In The World-New York City, New York on August 16, 2013:

Dit was een behoorlijk DARKLY fascinerende geschiedenis en synopsis van Halloween. Halloween is een van onze engste leuke feestdagen. Het is leuk dat iemand anders geïnteresseerd is in DE DARK SIDE dan ikzelf. Ik was grondig betoverd door deze hub!

Chen op 19 oktober 2012:

Fascinerende hub. Een van de beste, meest gedetailleerde uitleg van Halloween die ik tot nu toe op hubpages heb gezien. Goed werk, bedankt voor het delen!

Bev G uit Wales, UK on October 02, 2012:

Ja, het is een beetje vreemd dat we het niet meer vieren in de UK. Er is een kleine hoeveelheid trick-or-treating en scholen disco’s. Wij hebben altijd onze voorruit versierd met een Jack o’ Lantern, wat spookachtige heksenvoorwerpen en de donkerste tarotkaarten, maar het aantal kinderen dat snoep komt halen, wordt elk jaar minder. Omdat ik van heidense afkomst ben, heeft het iets meer betekenis voor me, maar ik maak er geen groot ding van.

Fascinerende geschiedenis en ik heb een paar dingen geleerd door dit te lezen.

Penelope Hart uit Rome, Italië op 02 oktober 2012:

Dank voor zoveel geschiedenis! (Had er nog nooit van gehoord!!! Ik denk dat het komt omdat ik meer Welsh dan Iers ben- ahem ) En prachtige foto’s. Sommige zijn gewoon zo schattig (dat kleine roze meisje kan toch geen deel uitmaken van het verhaal?). Hier in Italië hebben we geen Halloween, hoewel de heidenen verantwoordelijk zijn voor veel feestdagen en tradities! (We hebben een feestdag om de Dag van de Doden en de Dag van de Heiligen te vieren en mensen brengen bloemen naar de graven van hun geliefden en gaan dan ergens lekker lunchen). Geen heksen of Lantaarns. Tweeting this and voting too.

Janis Goad on October 02, 2012:

Trick or treating is changing in Canada–ouders nemen hun kinderen mee naar het winkelcentrum voordat het donker wordt. Mist het punt een of andere manier, en mist het gevoel van de gemeenschap kinderen kregen wandelen door de buurt ’s nachts vragen om traktaties, en worden verwelkomd. Ik denk dat mensen bang zijn voor vergiftigde traktaties en ongelukken met auto’s of rotje ’s nachts.

Ik vind het verhaal van de Jack O “Lantern.

Judi Brown uit het Verenigd Koninkrijk op 02 oktober 2012:

Halloween vieren met trick-or-treating is een vrij nieuw fenomeen in het Verenigd Koninkrijk. Dit is een fascinerende kijk op de geschiedenis, heb er echt van genoten.

Natasha uit Hawaii op 02 oktober 2012:

Ik ben dol op Halloween! Als het voelt als de herfst… Vorig jaar kon ik het op geen enkele manier vieren omdat ik de hele nacht in de klas zat. Hopelijk kan ik dit jaar tenminste thuis zijn om snoep uit te delen of zo.

Ik heb nog nooit van het verhaal van Jack gehoord – dat is erg leuk.

Dan Harmon (auteur) uit Boise, Idaho op 12 juli 2012:

Ik heb er nooit zo over nagedacht, maar je hebt gelijk. Samhain was een dag van feest en plezier, maar er was een duidelijke onderstroom van angst en een grote op dat. Kwaadaardige geesten en feeën zwierven over de aarde en veroorzaakten eindeloze problemen voor onschuldige mensen. De winter was aangebroken, altijd met de angst en de wetenschap dat de lente voor velen nooit zou komen. Het was donker, en het werd elke dag donkerder met al het kwaad en de ongeziene gevaren die dat met zich meebrengt.

Later bracht het denken heksen en zwarte katten om meer angst en bezorgdheid toe te voegen terwijl het bijgeloof bleef groeien.

En toch… vandaag steken we de draak met deze ideeën, lachen met onze kinderen als ze zich voordoen als diezelfde spoken, kobolden en heksen. Misschien zijn we een beetje opgeschoten. Ja, Spiderman was dat jaar zelf ook behoorlijk angstaanjagend, nietwaar? Vooral wat later op de avond, met een zak vol snoep LOL.

Lee Harmon op 12 juli 2012:

Geweldig artikel! Ik heb altijd gevonden dat Halloween een prachtig voorbeeld is van de groei van de mensheid. We hebben een bijgelovige, angstaanjagende dag omgetoverd tot een leuk feest voor kleine kinderen. Indrukwekkend! Spiderman ziet er angstaanjagend uit, btw.