Een filmprojector is een opto-mechanisch apparaat voor het vertonen van bewegende beelden door deze op een scherm te projecteren. De meeste optische en mechanische elementen, met uitzondering van de belichtings- en geluidsapparaten, zijn aanwezig in filmcamera’s.

Motion Pictures

Charles Francis Jenkins begon in 1891 te experimenteren met film, en gaf uiteindelijk zijn baan op en concentreerde zich volledig op de ontwikkeling van zijn eigen filmprojector, de Phantoscope.

Zo meldde de Richmond Telegram op 6 juni 1894 dat Jenkins een bezoek bracht aan Richmond om zijn ouders, vrienden en journalisten een snufje te laten zien waar hij twee jaar aan had gewerkt: een “bewegende beelden projecterende doos”. Zij kwamen bijeen in de juwelierszaak van de neef van Jenkins in het centrum van Richmond en bekeken de eerste film die voor een publiek werd geprojecteerd. De film was van een vaudeville danseres die een vlinderdans deed, die Jenkins zelf had gefilmd in de achtertuin van zijn pension in Washington. Niet alleen was dit de eerste vertoning van een film op rol met elektrisch licht voor een publiek, maar het was ook de eerste film met kleur. Elk beeldje werd zorgvuldig met de hand ingekleurd.

Geschiedenis

De eerste filmprojector was de zoopraxiscoop, uitgevonden door de Britse fotograaf Eadweard Muybridge in 1879. De zoopraxiscoop projecteerde beelden van roterende glazen schijven snel achter elkaar om de indruk van beweging te wekken. De stop-motionbeelden werden aanvankelijk op het glas geschilderd, als silhouetten. Een tweede serie schijven, gemaakt in 1892-94, maakte gebruik van contourtekeningen die fotografisch op de schijven waren afgedrukt en vervolgens met de hand waren ingekleurd.

Een meer geavanceerde filmprojector werd uitgevonden door de Fransman Louis Le Prince toen hij in Leeds werkte. In 1888 nam Le Prince een patent op een apparaat met 16 lenzen dat een filmcamera combineerde met een projector. In 1888 gebruikte hij een bijgewerkte versie van zijn camera om de allereerste speelfilm te maken, de Roundhay Garden Scene. De foto’s werden privé tentoongesteld in Hunslet.

De gebroeders Lumiere vonden de eerste succesvolle filmprojector uit. Zij maakten hun eerste film, Sortie de l’usine Lumière de Lyon, in 1894, die een jaar later voor het publiek werd vertoond in L’Eden, La Ciotat. De eerste commerciële, openbare vertoning van cinematografische films vond plaats in Parijs op 28 december 1895. De cinematograaf werd ook tentoongesteld op de Parijse tentoonstelling van 1900. Op de tentoonstelling werden films van de gebroeders Lumière geprojecteerd op een groot scherm van 16 bij 21 meter.

In 2002 werden in sommige bioscopen digitale projectoren uitgeprobeerd. Deze vroege projectoren speelden de film af die op een server was opgeslagen en via de projector werd afgespeeld. De beelden vertoonden in die tijd pixelvorming in sommige scènes, vergelijkbaar met beelden op vroege breedbeeld-TV’s. Tegen 2006 was dit systeem geperfectioneerd en was er geen spoor meer van pixelvorming. De systemen werden compacter dan de grotere machines van vier jaar eerder. Tegen 2009 begonnen bioscopen de filmprojectoren te vervangen door digitale projectoren. In 2013 was naar schatting 92% van de bioscopen in de Verenigde Staten overgeschakeld op digitale projectoren, terwijl 8% nog film afspeelde. Aangenomen wordt dat er tegen 2015 geen film meer zou worden geproduceerd in de VS, en wie nog met film zou werken, zou ofwel oude films draaien, ofwel een fabrikant buiten de VS zoeken om een nieuwe filmprint te maken. Op dit moment worden filmprojectoren als verouderd beschouwd.