Er is een eigenaardigheid die David Phillips heeft opgemerkt op heldere, windstille winterochtenden: De zon komt op, en de lucht wordt steeds kouder.

Het gebeurt niet elke dag, maar hij zegt dat het vrij vaak gebeurt, en het is geen illusie. (Een voorbeeld was woensdag, toen de lucht om 8 en 9 uur ’s ochtends kouder was dan om 5 en 6 uur ’s ochtends.)

Distroscale

En de reden is een complexe relatie tussen de zon, de grond, en de verschillende lagen lucht in de buurt van de grond.

Phillips, de senior klimatoloog bij Milieu Canada, legde het uit in een interview.

Punt een: “Waar we de officiële luchttemperatuur meten. Het wordt gemeten op ooghoogte; het wordt niet gemeten aan de grond.” Er is een kleine schuilplaats genaamd een Stevenson scherm met een thermometer erin. Grote weerstations meten elk uur.

De koudste lucht op een winternacht is vlak bij de grond.

“Tijdens de nacht, op een kalme, heldere nacht, straalt de grond de infrarode straling naar de ruimte.” Met andere woorden, hij geeft de warmte af die hij overdag van de zonneschijn heeft geabsorbeerd.

De grond verliest efficiënter – en dus sneller – energie dan de lucht. Het koelt de lucht af die in contact komt met de grond.

“Dat is wat er gebeurt als er dauw of vorst ontstaat. De grond is zo koud dat de lucht die ermee in aanraking komt, wordt afgekoeld” tot een punt waarop deze niet meer zoveel vocht kan vasthouden. Water of vorst vormt zich op grassprieten of op je voorruit.

Phillips zegt dat de lucht aan de grond twee of drie graden kouder kan zijn dan de lucht op een meter of twee hoger. Het verschil, zegt hij, is in feite groter dan het verschil tussen ooghoogte en 100 meter hoger.

“Daarom heb ik soms plassen op de grond gezien die bevroren zijn, maar de lucht bij de officiële temperatuur (d.w.z. op ooghoogte) is niet onder het vriespunt.”

Dan komt de zon op.

“Wat er gebeurt is dat op die typische nachten (koud en helder), de zon opkomt en hij staat onder een lage hoek. Er is niet genoeg warmte om de grond zodanig op te warmen dat je een verschil kunt zien (in temperatuur).

“Maar het is genoeg om de lucht in beweging te brengen. Het is genoeg om een beetje convectiestroom te creëren (d.w.z. van warme lucht die opstijgt), en turbulentie, om die koudere lucht die zich op de grond bevindt naar ooghoogte te brengen.”

Daar meet de thermometer het, en die registreert een temperatuurdaling.

Dit is meer dan een stukje statistische trivia. De ooghoogte-thermometer meet precies waar de huid van je gezicht blootligt als je naar je werk of naar school gaat. Dit is ook het niveau waarop u lucht in uw longen aanzuigt.

Ongeveer een uur later staat de zon onder een grotere hoek en begint ze de lucht op te warmen, aldus Phillips.