Waarom de kip de weg overstak, is een vraag die nooit zal worden beantwoord. Maar de omstandigheden waaronder de gedomesticeerde kip is ontstaan, zouden wel te achterhalen moeten zijn.

En uit een nieuwe studie blijkt dat Charles Darwin het bij het verkeerde eind had. Darwin beweerde dat de gedomesticeerde kip afstamt van het rode oerwoudhoen. Dat lijkt op zijn minst gedeeltelijk waar, maar nieuw onderzoek van de Universiteit van Uppsala toont nu aan dat de wilde oorsprong van de kip gecompliceerder is.

De onderzoekers brachten de genen in kaart die de meeste gedomesticeerde kippen gele poten geven en ontdekten dat de genetische erfelijkheid afkomstig is van een nauw verwante soort, het grijze oerwoudhoen. De studie wordt vandaag gepubliceerd in de webeditie van PLoS Genetics.

“Onze studies tonen aan dat hoewel de meeste genen in gedomesticeerde hoenders afkomstig zijn van de rode junglehoender, ten minste één andere soort moet hebben bijgedragen, met name de grijze junglehoender,” zei Jonas Eriksson, een doctoraalstudent aan de Universiteit van Uppsala.

Het grijze oerwoudhoen werd waarschijnlijk gekruist met een vroege vorm van de gedomesticeerde kip, denkt het team van Eriksson.

De genen voor de gele huid zijn verspreid over miljarden gedomesticeerde kippen over de hele wereld. Darwins studies van gedomesticeerde dieren waren van groot belang voor zijn evolutietheorie, en hij verklaarde ook de wilde oorsprong van gedomesticeerde dieren.

“Wat ironisch is, is dat Darwin dacht dat meer dan één wilde soort had bijgedragen aan de ontwikkeling van de hond, maar dat de kip afkomstig was van slechts één wilde soort, de rode oerwoudhoender. Nu blijkt dat het precies andersom is,” zegt Greger Larson, een onderzoeker aan de Uppsala Universiteit en de Durham Universiteit in Engeland.

Wat kippenpoten betreft, ben je wat je eet. Hoe meer gele carotenoïden er in het voer zitten, hoe geler de poten. Het gen dat deze onderzoekers nu hebben geïdentificeerd codeert voor een enzym dat carotenoïden afbreekt en vitamine A vrijgeeft. Dit gen wordt uitgeschakeld in de huid, maar is volledig actief in andere weefsels bij kippen met gele poten. Het gevolg is dat gele carotenoïden bij deze kippen in de huid worden opgeslagen. Dit wordt een regulatiemutatie genoemd omdat de coderende sequentie van het gen intact is, maar de regulatie ervan is gewijzigd.

“Onze studie is een duidelijk voorbeeld van het belang van regulatiemutaties in de loop van de evolutie, zei professor Leif Andersson, die het project leidde. “Wat we niet weten is waarom de mens deze eigenschap kweekte. Misschien werden kippen met felgele poten gezien als gezonder of vruchtbaarder dan andere kippen, of waren we gewoon gecharmeerd van hun aparte uiterlijk.”

De wetenschappers denken dat hetzelfde gen wel eens van betekenis zou kunnen zijn bij het verklaren van de roze kleur van de flamingo, de gele pootkleur van veel roofvogels, en het roodachtige vlees van de zalm. Deze kenmerken worden allemaal veroorzaakt door carotenoïden. Het gen kan ook de huidskleur van de mens tot op zekere hoogte beïnvloeden.

• Amazing Animal Abilities
• How the Chicken Crossed the Road
• The Most Popular Myths in Science