Aan het einde van de presidentsverkiezingen van 2020 is één ding duidelijk: Amerika is een boze natie. Van protesten over aanhoudende raciale onrechtvaardigheid tot tegenprotesten van blanke nationalisten, overal in het land is woede te zien.

De nationale woede heeft betrekking op ongelijkheid, de reactie van de overheid op het coronavirus, economische zorgen, ras en politiewerk. Het is ook voor een groot deel te wijten aan opzettelijke en strategische keuzes van Amerikaanse politici om de woede van de kiezers aan te wakkeren voor hun eigen electorale voordeel.

Donald Trump’s pogingen om zijn basis woedend te maken zijn zo overvloedig dat het progressieve tijdschrift The Nation hem een “handelaar in woede” noemde. Ondertussen lokt zijn tegenstander, Joe Biden, woede uit jegens de president, door Trump een “giftige aanwezigheid” te noemen die “Amerika in duisternis heeft gehuld”.

Boosheid-gevulde politieke retoriek is niets nieuws. Van Andrew Johnson en Richard Nixon tot Newt Gingrich, politici hebben lang geweten dat boze kiezers loyale kiezers zijn. Mensen zullen de kandidaten van hun partij op lokaal en nationaal niveau steunen zolang ze voldoende verontwaardigd blijven over de tegenpartij.

Hoewel het aanwakkeren van de woede van de kiezer kandidaten helpt verkiezingen te winnen, toont onderzoek uit mijn boek, “American Rage: How Anger Shapes Our Politics,” aan dat de effecten van woede langer duren dan verkiezingen. En dat kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de Amerikaanse democratie op lange termijn.

Trouwen in de overheid

Politieke woede verlaagt het vertrouwen van burgers in de nationale overheid, waardoor mensen deze met vijandigheid, scepsis en regelrechte minachting gaan bekijken. Omdat de politiek steeds meer nationaal gericht is, richt die woede zich vaak op de federale overheid, niet op staats- of lokale ambtenaren.

Dat schept een bestuurlijk probleem. Zoals eerdere wetenschappers hebben aangetoond, bevordert vertrouwen het maken van tweepartijdige wetten en de steun voor sociale programma’s die de samenleving rechtvaardiger moeten maken, naast andere beleidsmaatregelen.

Het vertrouwen van Amerikanen in de overheid neemt al zes decennia af.

Geleerden hebben betoogd dat partijlidmaatschap bepalend is voor het vertrouwen in de overheid. Wanneer de partij van iemands voorkeur de regering controleert, is dat vertrouwen hoog; wanneer de tegenpartij de macht heeft, is het laag.

Hoewel partijdigheid van invloed is op het vertrouwen van mensen in verschillende politieke instellingen, kan het niet verklaren waarom het algehele vertrouwen in de Amerikaanse regering al tientallen jaren daalt. Immers, de partijcontrole in Washington wisselt regelmatig.

Mijn onderzoek vindt aanhoudende woede een meer waarschijnlijke verdachte voor het verminderde vertrouwen van Amerikanen in de overheid.

Hoewel de Amerikaanse politieke woede vele bronnen heeft, was het Ronald Reagan’s bewering uit 1981 dat “de overheid niet de oplossing voor ons probleem is, de overheid is het probleem” dat de woede van Republikeinen op de federale overheid echt begon te stollen.

Deze uitspraak, geworteld in de conservatieve voorkeur voor individualisme en vrije markten boven overheidsbemoeienis, kristalliseerde latente Republikeinse woede over wat velen beschouwden als een activistische federale overheid. Die woede is vandaag de dag in volle bloei.

Woede over de overheid is niet alleen een conservatief verschijnsel. Liberalen zijn ook boos – meestal omdat ze vinden dat de overheid niet genoeg doet om raciale en sociale ongelijkheden aan te pakken. Ook die woede is vandaag in volle bloei.

Woede mensen hebben de neiging om de bron van hun woede negatief te beoordelen. Dus wanneer politici elkaar voortdurend bestempelen met grove scheldwoorden en mensen woedend maken door bepaalde acties te ondernemen – of juist niet te ondernemen – reageert het publiek met een lagere beoordeling van Washington.

Eindelijk vragen ze zich af waartoe de overheid in staat is.

Gezondheid van de Amerikaanse democratie

Woede zorgt ervoor dat Amerikanen houdingen aannemen die ingaan tegen de democratische idealen van de natie, zo blijkt uit mijn onderzoek.

Het zorgt ervoor dat Amerikanen aanhangers van de tegengestelde politieke partij als minder intelligent zien dan zijzelf. Ongetwijfeld schadelijker voor de democratie, maakt woede ook dat mensen aanhangers van de tegengestelde politieke partij zien als een bedreiging voor het welzijn van het land.

Deze bevindingen helpen verklaren waarom zowel Democraten als Republikeinen de neiging hebben een somber beeld van elkaar te hebben. Uit recente opiniepeilingen blijkt dat bijna twee derde van de Republikeinen Democraten als “gesloten-minded” ziet, terwijl ongeveer de helft van de Democraten Republikeinen als “immoreel” ziet. In 2016 was slechts de helft van de Republikeinen en een derde van de Democraten deze mening toegedaan. Partijdige antipathie neemt toe.

Woede mensen willen over het algemeen iemand – of een groep – de schuld geven van hun problemen, of die nu de echte of vermeende oorzaak zijn. Politieke campagnes zijn er logischerwijs op gericht woede op te wekken bij de tegenpartij. Dit betekent dat hun aanhangers degenen die het niet met hen eens zijn, snel de schuld geven van de tekortkomingen van het land.

Dientengevolge leidt de woede van de kiezers ertoe dat de politiek niet langer een wedstrijd van ideeën en filosofieën is, maar een nulsomspel, waarin de winst van de ene partij het verlies van de andere is. Dat verzwakt de gehechtheid van mensen aan de democratische normen en waarden die lang de spil van het Amerikaanse politieke systeem zijn geweest, zoals tolerantie en respect voor minderheidsstandpunten.

In 2018 stelde het Pew Research Center vast dat 40% van de Amerikanen van mening was dat de democratie “niet al te goed” of “helemaal niet goed” werkte. Dit jaar was 62% van de door Pew ondervraagde Amerikanen het ermee eens dat de structuur van de Amerikaanse regering “aanzienlijke veranderingen” nodig heeft.”

Democratie mag niet verdwijnen omdat kandidaten de woede van Amerikanen op elkaar en op het politieke systeem blijven aanwakkeren. Uit mijn werk blijkt dat ontevreden Amerikanen geen geheel andere regeringsvorm willen, ondanks de wereldwijde bezorgdheid dat de VS “terugglijdt” in de richting van autoritarisme.

Maar woede is corrosief. Het vermindert de kwaliteit van de Amerikaanse democratie tot ver nadat de politici die woede als campagnestrategie gebruikten, hebben gewonnen en hun ambt hebben verlaten.