De Body Farm is beter bekend als de Forensic Anthropology Research Facility van de Universiteit van Tennessee. Het werd in 1980 opgericht door de baanbrekende forensisch antropoloog William Bass en is gewijd aan de studie van de ontbinding van het menselijk lichaam onder verschillende omstandigheden die van belang zijn bij misdaadonderzoek. Veel belangrijke wetenschappelijke artikelen zijn voortgekomen uit het onderzoek op de Body Farm en deze nieuwe kennis is van cruciaal belang geweest voor het forensisch onderzoek naar onopgeloste sterfgevallen.

Bass had een lange ervaring als “botdetective”, zoals forensisch antropologen vroeger werden genoemd, en wist dat er veel onopgeloste wetenschappelijke problemen op dit gebied waren. Een belangrijke kwestie was het schatten van het tijdstip van overlijden van een lichaam dat werd ontdekt, en dit blijft vandaag de dag een uitdaging in moeilijke gevallen. Het menselijk lichaam ondergaat na de dood vele veranderingen. Het wordt gekoloniseerd door bacteriën en insecten, de huid valt af, er vindt ontbinding plaats, en dit alles is afhankelijk van zowel de omstandigheden van een misdrijf dat is gepleegd als van de omgeving waarin het lichaam is geplaatst.

Onderzoek op de Body Farm heeft het wetenschappelijk inzicht vergroot in wat er met het menselijk lichaam gebeurt na de dood en deze nieuwe kennis is in de rechtbank gebruikt om schuldigen te veroordelen in veel van de zaken die Bass beschrijft. De Body Farm is een onderzoeksfaciliteit dicht bij de forensische laboratoria van de Universiteit van Tennessee, waar menselijke lichamen kunnen ontbinden onder verschillende omgevingsomstandigheden die relevant zijn voor het onderzoek naar misdaden. Het werk gaat gepaard met de geur van ontbindende lichamen en het omgaan met maden en vliegen, maar de wetenschappers die op de Body Farm werken zijn toegewijd aan wetenschap en het oplossen van misdrijven.

De faciliteit begon als een stuk braakliggend terrein in de buurt van de Universiteit van Tennessee in Knoxville. Vanaf 1980 begonnen Bass en zijn team het terrein voor te bereiden en in 1981 ontvingen zij hun eerste lichaam voor onderzoek. Er zijn twee soorten lichamen die, met toestemming van hun nabestaanden, aan de Body Farm worden gedoneerd. De eerste zijn lichamen die voor medisch onderzoek worden gedoneerd en de tweede zijn lijken die betrokken zijn geweest bij een of andere misdaad. Wat ook de oorzaak en omstandigheden van de dood waren, alleen al de aanwezigheid van een lijk op de Body Farm bood de onderzoekers de eerste gelegenheid om op een gecontroleerde manier te bestuderen wat er met het menselijk lichaam na de dood gebeurt. Zoals Bass beschrijft, duurde het slechts twee weken voordat het eerste lichaam dat de faciliteit ontving een dramatische verandering onderging. De schedel was bot geworden. Het haar gleed uit in een mat die in een vettige poel lag, terwijl de aanvankelijk opgeblazen buik was ingezakt tot een gekrompen buik die aan de ribbenkast kleefde. Dit markeerde een duidelijke overgang die al bekend was; een dood lichaam zwelt aanvankelijk op met gas door bacteriële inwerking, maar daarna begint het te krimpen en te ontbinden. In de Body Farm werden deze veranderingen geobserveerd, gedocumenteerd en op wetenschappelijke wijze gecategoriseerd.

Een van de belangrijkste onderzoeksdoelen van de Body Farm is het voor pathologen gemakkelijker te maken het tijdstip sinds de dood te bepalen wanneer een lijk wordt ontdekt. Wanneer iemand sterft, begint zijn lichaam te ontbinden en zal het uiteindelijk een skelet worden. De snelheid waarmee een lichaam ontbindt, varieert echter sterk. Een mager persoon, vooral een kind, ontbindt langzamer dan een zwaarlijvig of ouder persoon. Veel hangt ook af van het klimaat, de geografie en het seizoen. In de zomerhitte van Tennessee, waar de Body Farm zich bevindt, kan een lichaam in slechts twee weken een skelet worden.

Onderzoekers die op de Body Farm hebben gewerkt, zijn begonnen informatie te leveren die helpt bij het nauwkeurig bepalen van het tijdstip van overlijden. Zo is de rol van insecten bij de ontbinding van lijken onderzocht door Bill Rodriquez. Zijn waarnemingen in de begindagen van de Body Farm toonden aan dat bromvliegen binnen enkele minuten na de dood naar een lichaam komen en zich voeden op bloederige plekken, waar wonden zijn toegebracht, of op vochtige plekken zoals de mond. Daarna doorlopen zij hun levenscyclus, waarbij zij zich voeden met het lichaam en eitjes en maden produceren. Dit soort bewijsmateriaal kan worden gebruikt in een forensisch onderzoek, maar was tot de komst van de Body Farm nog niet veel onderzocht. Een artikel hierover dat Rodriguez in 1982 publiceerde in het Journal of Forensic Sciences, werd een van de meest geciteerde artikelen op dit gebied.

De ontbindende lijken worden geconsumeerd door zowel bacteriën als vliegen en andere roofdieren. Ander onderzoek door Arpad Vass en collega’s van de Body Farm heeft aangetoond hoe bacteriële actie op een lijk kan worden gebruikt als een forensische klok. Wanneer een lichaam vergaat, wordt het belaagd door een opeenvolging van verschillende bacteriën. Verschillende soorten hebben hun eigen voedingsbehoeften. Een vers lijk is misschien niet aantrekkelijk voor één bacteriesoort, maar zodra het drie weken oud is, kunnen ze beginnen binnen te dringen. Bacteriën scheiden, net als alle andere levende wezens, afvalproducten uit aan de omgeving. In het geval van bacteriën die zich voeden met een lijk, betekent dit dat analyse van de omringende grond onthullend kan zijn.

Bacteriën werken in het lichaam, en meer recent onderzoek heeft zich geconcentreerd op het onderzoeken van hun producten in weefsels van de ontbindende hersenen, lever, en nieren. Dit kan helpen het tijdstip van overlijden nog nauwkeuriger vast te stellen, binnen enkele uren als het lijk een paar weken oud is. Bij dit soort onderzoek wordt nu gekeken naar manieren om de kenmerkende geur van de dood te meten, dat wil zeggen de moleculen die de dood en het verval aangeven. Misschien is het in de toekomst mogelijk deze kennis over te dragen op draagbare systemen die forensisch onderzoekers kunnen gebruiken bij het onderzoeken van een begraafplaats.

Het is bekend dat een lichaam dat in koude omstandigheden wordt bewaard, langzamer ontbindt dan een lichaam dat bij een hogere temperatuur wordt bewaard. Dit maakt het schatten van het tijdstip van overlijden nogal lastig. Het Body Farm onderzoek heeft een manier gevonden om dit te controleren. Een maatstaf die accumulated degree days of ADD’s wordt genoemd, is een methode om het aantal dagen van ontbinding bij een bepaalde temperatuur aan te geven. Een maatstaf van 700 zou een specifieke reeks tekenen van ontbinding geven, maar die zou zijn opgetreden bij een bepaald aantal dagen bij een bepaalde temperatuur en minder dagen bij een hogere temperatuur, waar het tempo van ontbinding zou worden versneld. In de experimenten van de Body Farm werden de ADD’s gemeten vanaf het moment van overlijden, dat bekend was, van de lichamen die aan de faciliteit werden gedoneerd. Wanneer een lichaam werd onderzocht, werd deze kennis toegepast met gebruikmaking van plaatselijke klimaatgegevens en de toestand van het lichaam. Dit soort gegevens helpt het tijdstip van overlijden te onthullen in de omstandigheden van het misdrijf.

Ondanks het unieke wetenschappelijke werk dat wordt verricht, bestaat een faciliteit als de Body Farm niet zonder enige controverse. Sommigen zijn bezorgd dat het werk niet getuigt van gepast respect voor de doden, hoewel de lichamen altijd met volledige instemming aan het onderzoek zijn gegeven, en plechtig worden begraven na het beëindigen van de waarnemingen. In de begindagen waren het de omwonenden die bezwaar maakten tegen het bestaan van de Body Farm. Als ze dichtbij kwamen, konden ze de lichamen zien ontbinden. De plaatselijke gemeenschap kwam echter tot inkeer toen het wetenschappelijk belang van het werk bekend werd gemaakt.

In 1993 kwam romanschrijfster Patricia Cornwell , die een achtergrond heeft in forensische wetenschap, naar de Body Farm met de bedoeling er experimenten te laten uitvoeren die zouden helpen in haar nieuwste boek. In 1996 was de Body Farm een van de best verkochte detectiveverhalen aller tijden. Dit betekende enorme publiciteit voor de Body Farm, die in het boek werd genoemd. Het hielp het bewustzijn te vergroten van het belang van forensische antropologie en de opkomende wetenschap van taphonomie, die zich bezighoudt met wat er met iemands lichaam gebeurt als het sterft.

Het werk op de Body Farm is van immens belang voor forensisch onderzoek. Het onderzoek dat daar is gedaan helpt het tijdstip van overlijden nauwkeuriger vast te stellen, hoewel het nog steeds moeilijk is om precies te zijn. Met een tijdstip van overlijden hebben alibi’s en verklaringen van getuigen en verdachten veel meer betekenis. Verdere werkzaamheden op de Body Farm, en elders als de faciliteiten kunnen worden opgezet, kunnen helpen de forensische klok in te stellen voor elk lichaam dat onder verdachte omstandigheden wordt aangetroffen.

zie ook Adipocere; Decompositie; Entomologie; Taphonomie.