Articles

Biogenic landform

Biogenic landform, elk topografisch kenmerk dat kan worden toegeschreven aan de activiteit van organismen. Dergelijke kenmerken zijn divers in zowel soort als schaal. Organismen dragen bij tot het ontstaan van de meeste topografie waarbij gesteente wordt verweerd, hoewel de rol die zij spelen gewoonlijk ondersteunend is, zoals blijkt uit de activiteit van bacteriën en korstmossen, de effecten van wortelwiggen, en oplossingserosie mogelijk gemaakt door humuszuur geproduceerd door snel organisch verval. Dit laatste is verantwoordelijk voor veel tropische karst.

Op een heel ander niveau zijn kenmerken die wat men micro topografie kan noemen. Sommige van deze worden geproduceerd door individuele wezens of groepen van dergelijke wezens. Voorbeelden hiervan zijn de cilindrische moddertorens die 40-50 centimeter hoog zijn bovenop kreeftenholen in het zuidelijk deel van de Verenigde Staten; holen van dassen en beren; waterpoelen van olifanten op de velden (graslanden van Afrika); en steengroeven en dagbouwmijnen die door mensen zijn gegraven. Andere topografische kenmerken zijn toe te schrijven aan koloniale organismen. In verschillende delen van de wereld, zoals de halfdroge vlakten van de Westelijke Sahara, bouwen termietenkolonies grote kegelvormige heuvels die tot enkele meters hoog kunnen worden. De interactie tussen koralen, algen en bryozoa is in grote mate verantwoordelijk voor de organische riffen die in tropische zeeën te vinden zijn. Sommige van deze riffen hebben geleid tot hele eilandgebieden met een diameter van vele kilometers. Het grootste voorbeeld is het Groot Barrièrerif in Australië, dat een oppervlakte van ongeveer 207.000 vierkante kilometer beslaat. Hoewel het tegenwoordig bijna onder water ligt, was het een eiland tijdens de Pleistocene ijstijden.

Met de mogelijke uitzondering van het Great Barrier Reef, zijn alle belangrijke biogene landvormen die in recente tijden zijn ontstaan, toe te schrijven aan de activiteiten van de mensheid. De aanleg van moderne supersnelwegen brengt een aantal van de meest omvangrijke terreinveranderingen op aarde met zich mee, waarbij in sommige gevallen bergen of althans grote delen daarvan zijn verwijderd. Veel menselijke effecten zijn niet noodzakelijkerwijs verbonden met bepaalde bouwprojecten. Op een subtieler niveau heeft de verwijdering van vloeistoffen uit de grond, hoofdzakelijk water en aardolie, de grondwaterspiegel doen dalen en de poriëndruk zo sterk doen dalen dat grote gebieden zijn verzakt, ingestort en gekrompen. Terreinveranderingen ten gevolge van het onttrekken van grondwater zijn zeer ernstig in gebieden als het zuidwesten van de Verenigde Staten of het gebied bij Mexico-Stad. Bij de bovengenoemde menselijke effecten op de topografie komen nog de door de oorlog achtergelaten bomkraters die in Europa en Azië zeer langzaam worden uitgewist, en de erosie van geulen in gebieden waar ongecontroleerde ontbossing is toegestaan. Tenslotte zijn er de technische wijzigingen van waterwegen en kusten die nergens intensiever worden toegepast dan in de Verenigde Staten en Europa. De stromingspatronen van rivieren zijn drastisch gewijzigd, meestal door het rechttrekken van kanalen, en door de bouw van grote dammen zijn hele valleien, kloven en ravijnen in meren veranderd. In feite behoren dammen tot de grootste biogene landvormen die zijn geproduceerd.