De database search identificeerde 1557 papers waarvan 21 voldeden aan de inclusiecriteria. Twee bijkomende studies werden opgenomen na een zoektocht in de referentielijst van de artikels die voldeden aan de inclusiecriteria, wat een totaal van 23 studies opleverde. De voornaamste reden voor uitsluiting was dat de studie geen gezondheidsuitkomst had. Het PRISMA-diagram geeft een overzicht van het screeningproces (zie fig. 1). De studies vertegenwoordigden 10 landen (VS, VK, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, België, Zuid-Afrika, Brazilië, Duitsland, Nederland), en varieerden in studieopzet: 20 cross-sectionele, één cohort, één gecontroleerde voor en na, en één gecombineerde cross-sectionele en cohort (zie tabel 1). Er werden geen gerandomiseerde trials geïdentificeerd. De studies omvatten 19 kwantitatieve, 3 kwalitatieve en 1 gemengde methode.

PRISMA-diagram

De studies werden uitgevoerd in de volgende industriesectoren: overheidsdiensten en -agentschappen (vijf), financiële diensten (drie), technologie (twee), academische wereld (één), telecommunicatie (één), logistiek (één). Tien studies maakten gebruik van gegevens uit enquêtes onder het grote publiek of waren niet gericht op een bepaalde industriesector. Het aantal uren en de aard van de WAH-regelingen varieerde tussen de studies; deelnemers WAHden ofwel voltijds (twee studies) of deeltijds, en hadden toegang tot een formeel WAH-beleid of ad hoc WAH-goedkeuring door managers. Slechts één studie onderzocht werknemers die verplicht aan WAH deden. In sommige studies werd de aard van de WAH-regelingen niet gespecificeerd. Door de heterogene aard van de studies was het niet mogelijk een meta-analyse uit te voeren.

Gezondheidsgerelateerde uitkomsten

Fysieke gezondheidsgerelateerde uitkomsten (n = 3) die in de studies werden geïdentificeerd, omvatten: pijn, zelfgerapporteerde gezondheid en waargenomen veiligheid. Uitkomsten in verband met geestelijke gezondheid (n = 7) waren onder meer: welzijn, stress, depressie, vermoeidheid, levenskwaliteit, spanning en geluk. In zeven studies werd een aparte genderanalyse uitgevoerd (zie tabel 2).

Risico op vertekening

Na beoordeling van het risico op vertekening werden de kwantitatieve studies beoordeeld als: vier met een hoog risico, drie met een matig risico en dertien met een laag risico. Voor de kwalitatieve studies (n = 3) werd het algemene risico op vertekening voor alle studies beoordeeld als matig. De vier studies met een hoog risico op vertekening omvatten cross-sectionele enquêtes. Voor de cohortstudies werden kwantitatieve, kwalitatieve en gemengde methoden gebruikt, met respectievelijk een matig en een laag risico op vertekening (zie tabellen 3 en 4).

Fysieke gezondheidseffecten

Drie studies onderzochten de fysieke gezondheidseffecten van WAH; een van deze studies zal worden besproken in het gedeelte over geslacht. Filardí onderzocht overheidswerknemers die meldden dat “ik me veiliger voel door thuis te werken”, maar de WAH-regelingen waren niet duidelijk omschreven. Daarentegen bleek uit een studie van Nijp et al. dat WAH een negatief effect had op de lichamelijke gezondheid. In deze studie werd de zelfgerapporteerde gezondheid gemeten in een controle- en een interventiegroep van werknemers van financiële bedrijven, voor en na de invoering van een beleid om deeltijd-WAH mogelijk te maken. De deelnemers meldden een kleine maar statistisch significante daling in de zelfgerapporteerde gezondheid, die niet kon worden verklaard omdat de gebruikelijke gezondheidsindicatoren en taakeisen onveranderd bleven.

Mentale gezondheidsgerelateerde effecten

De meerderheid van de studies (21 studies) onderzocht het effect van thuiswerken op de geestelijke gezondheid. Veertien daarvan worden in dit deel behandeld en zeven studies met een genderanalyse worden afzonderlijk gepresenteerd.

De gevolgen van thuiswerken voor de geestelijke gezondheid waren complex. In negen studies werd gekeken naar omgevings-, organisatorische, fysieke of psychosociale factoren in de relatie tussen thuiswerken en geestelijke gezondheid. Thuiswerken kon negatieve of positieve gevolgen hebben, afhankelijk van verschillende systemische moderatoren zoals: de eisen van de thuisomgeving, het niveau van organisatorische ondersteuning, en sociale connecties buiten het werk.

Vijf studies onderzochten de invloed van collega’s en organisatorische ondersteuning op WAH. Suh & Less vergeleek het effect van technostress (gedefinieerd als werkoverbelasting, inbreuk op privacy en rolverduistering) op werknemers van IT-bedrijven die WAH met een lage intensiteit deden (< 2,5 dagen per week), met degenen die WAH met een hoge intensiteit deden (> 2,5 dagen per week). WAH-werknemers met een lage intensiteit ervoeren een hogere belasting in verband met overbelasting van het werk en inbreuk op de privacy, gerelateerd aan de complexiteit van IT, het tempo van IT-veranderingen, een lagere mate van autonomie op het werk, en het voortdurend in elektronisch contact staan met het werk. Bentley e.a. onderzochten de invloed van organisatorische (sociale en leidinggevende) ondersteuning op de gezondheidsuitkomsten van WAH-werknemers en vonden een vergelijkbaar verband tussen lagere niveaus van organisatorische ondersteuning en hogere psychologische belasting. Sardeshmukh e.a. onderzochten ook de effecten van organisatorische ondersteuning (via werkmiddelen en -eisen) en vonden verbanden tussen WAH en minder tijdsdruk, minder rolconflicten, en meer autonomie, wat resulteerde in minder uitputting. Zij stelden echter ook vast dat WAH geassocieerd was met minder sociale steun, minder feedback en meer dubbelzinnigheid in de rol, waardoor de uitputting toenam; over het geheel genomen wogen deze negatieve effecten niet op tegen het algemene positieve effect van WAH. Vander Elst e.a. stelden vast dat meer WAH-uren geassocieerd waren met minder emotionele uitputting en cognitieve stress, wat werd gemedieerd door steun van collega’s. Degenen die meer dagen thuis werkten ervoeren een grotere emotionele uitputting en cognitieve stress in verband met een verminderde sociale steun van hun collega’s. Grant et al. ondervroegen WAH-werknemers en identificeerden de steun en communicatie van collega’s als belangrijke invloeden op psychologisch welzijn. Tietze e.a. ondervroegen zeven werknemers WAH op fulltime basis in het kader van een proefproject van drie maanden. De werknemers meldden een verbeterd gevoel van persoonlijk welzijn omdat ze niet langer in een stressvolle kantooromgeving verkeerden.

Anderson mat het effect van WAH op het geestelijk welzijn van overheidswerknemers (alle deelnemers waren > 1 dag per twee weken WAH), en ontdekten dat WAH een positief effect had op het welzijn (zich op hun gemak voelen, dankbaar, enthousiast, blij en trots) met een minder negatief effect op het welzijn (verveeld, gefrustreerd, boos, angstig en vermoeid). Uit de studie bleek ook dat individuele kenmerken als openheid voor ervaringen, minder piekeren en een grotere sociale verbondenheid de relatie tussen WAH en positief welzijn modereerden, en een sterk niveau van sociale verbondenheid (buiten het werk) was gerelateerd aan een minder negatief effect op welzijn.

Twee studies onderzochten de thuisomgeving als mediator voor de relatie tussen WAH en gezondheidsgerelateerde uitkomsten. Werk-familie conflict (WFC) doet zich voor wanneer de eisen van het werk in de weg staan van huishoudelijke en gezinstaken. Golden’s studie van werknemers van computerbedrijven die langer dan op kantoor in de WAH zaten, vond hoge niveaus van uitputting in combinatie met een hoog niveau van WFC. Wanneer de WFC laag was, ervoeren dezelfde werknemers een laag niveau van uitputting in vergelijking met degenen die slechts af en toe WAH hadden. Een andere studie , waarin werknemers met zorgafhankelijke verantwoordelijkheden werden ondervraagd, vond een verband tussen WAH en verhoogde energieniveaus en verminderde stress; WAH fungeerde als een mediator tussen gezondheidsgerelateerde uitkomsten en zorgafhankelijke verantwoordelijkheden.

Relaties tussen WAH en de volgende geestelijke gezondheidsgerelateerde uitkomsten werden onderzocht: stress , levenskwaliteit , welzijn , en depressie . Vijf studies meldden een afname van het stressniveau van werknemers die in deeltijd in een ander land werkten. In één studie werden werknemers onderzocht die ofwel de gehele werktijd, ofwel een deel van hun werktijd in deeltijd in deeltijd werkten; er werd geen direct verband gevonden tussen WAH en stressniveaus. VanderElst e.a. vonden daarentegen dat WAH geassocieerd was met verhoogde stress. De levenskwaliteit werd verbeterd door WAH in twee onderzoeken onder werknemers. Filardí et al. includeerden werknemers uit de publieke sector, maar rapporteerden niet hoe lang werknemers WAH hadden. Tustin includeerde universiteitsmedewerkers die een deel van de week WAH hadden.

Bosua et al. onderzochten werknemers uit de overheids-, onderwijs- en particuliere sector die een deel van de week WAH hadden en ontdekten dat een groter gevoel van welzijn werd gerapporteerd in vergelijking met wanneer ze op kantoor werkten. Opmerkelijk was dat de deelnemers aan het onderzoek hun voorkeur gaven aan het combineren van thuiswerken met kantoorwerk, zodat ze contact konden leggen met collega’s.

Henke e.a. voerden een onderzoek uit binnen een financieel bedrijf en vergeleken werknemers die thuiswerkten met werknemers die niet thuiswerkten; degenen die minder dan 8 uur per maand thuiswerkten, hadden statistisch gezien een lager depressieniveau dan degenen die niet thuiswerkten. Er werd geen statistisch significant verband vastgesteld tussen depressie en een groter aantal uren WAH.

Vier studies onderzochten de directe relatie impact van WAH op vermoeidheid (met inbegrip van uitputting, vermoeidheid of veranderingen in energieniveaus) met gemengde resultaten . Twee studies concludeerden dat WAH tot minder vermoeidheid leidde. Andere concludeerden echter dat WAH geen effect had op het vermoeidheidsniveau.

De sekseverschillen in gezondheidsuitkomsten in verband met WAH

Zeven studies onderzochten de uitkomsten per sekse. Drie studies hielden rekening met complexe interacties bij het onderzoeken van sekseverschillen in de relatie tussen WAH en gezondheidsgerelateerde uitkomsten. Windelar et al. onderzochten het effect van interpersoonlijke en externe interacties op werkuitputting, waarbij WAH als moderator werd gebruikt. Zij ondervroegen werknemers voor en na de invoering van een formeel WAH-beleid (studie 1) en vergeleken vervolgens WAH-werknemers met werknemers die op kantoor werkten (studie 2). Mannen hadden hogere niveaus van werkuitputting na het begin van het telewerken (studie 1). Uit beide studies bleek dat WAH het negatieve effect van interacties buiten het bedrijf op de werkuitputting versterkte. Vrouwelijke WAH-ers rapporteerden hogere niveaus van werkuitputting in vergelijking met hun collega’s die op kantoor bleven (studie 2). Hornung e.a. onderzochten de rol van bemiddelaars op de relatie tussen WAH en geestelijke gezondheid en genderverschillen; zij ondervroegen ambtenaren en stelden vast dat meer tijd WAH de levenskwaliteit verbeterde door een grotere autonomie (bemiddelaar). In een afzonderlijke genderanalyse was de relatie echter alleen significant voor mannen. Eddleston & Mulki rapporteerde een toename in werkstress voor werknemers die voltijds WAH hadden. Dit werd gemedieerd door WFC; het onvermogen om zich los te maken van het werk, en de integratie van het werk in het privéleven, leidde tot een hogere WFC die geassocieerd werd met hogere werkstress. Deze relatie werd gemodereerd door geslacht, waarbij vrouwen een grotere WFC ervoeren als gevolg van het onvermogen om zich los te maken van het werk, en mannen een grotere WFC ervoeren als gevolg van de integratie van het werk in het gezinsdomein.

De overige vier studies onderzochten de directe relatie tussen WAH en gezondheidsresultaten. Twee studies, die beide gebruik maakten van gegevens uit de American Time Use Survey, onderzochten de lichamelijke en geestelijke gezondheidsuitkomsten per geslacht. Gimenez-Nadal et al. identificeerden WAH-deelnemers als degenen die in een dagboekdagboek dagen aangaven waarop niet werd gependeld. Dagboekrecords werden gevolgd door een welzijnsenquête, waarbij mannelijke telewerkers in vergelijking met niet-telewerkers lagere pijnniveaus, minder stress en minder vermoeidheid meldden (p < 0,05); er werden geen verschillen gevonden tussen vrouwelijke telewerkers en niet-telewerkers. Song & Gao vergeleek subjectieve pijn bij WAH met werken op kantoor, naar geslacht en ouderlijke status, en rapporteerde geen verschillen. Vaders die WAH hadden, rapporteerden echter meer stress, en moeders die WAH hadden, hadden minder geluk.

Kim et al. en Kazekami onderzochten de directe relatie tussen vermoeidheid, stress en geluk. Kim e.a. meldden dat mannen die regelmatig WAH hadden, lagere niveaus van vermoeidheid en stress hadden in vergelijking met degenen die dat niet deden. Bij vrouwen werd WAH geassocieerd met lagere stressniveaus maar hogere vermoeidheidsniveaus in vergelijking met degenen die niet WAHten. Kazekami stelde vast dat WAH-mannen meer stress en geluk rapporteerden, terwijl er geen effect werd gevonden bij vrouwen.